— Яшчэ паслужыш…
— Што ж дзіўнага — рана ці позна павінен быў адбыцца якісь эпізод са мною. Прычым, самы ідыёцкі. Выйшаў з офіса пакурыць у двор. Хлопцы грузяць у кузаў шыны. Тры-чатыры чалавекі, крэкчучы, падымаюць адну. Які чорт, пад якую руку мяне штурхануў? Навошта мне спатрэбілася — у белай кашулі, з цыгарэтаю ў зубах, галоўнае, калі мяне ніхто не прасіў — памагаць ім?! Чаму ім нічога, а ў мяне хрумкнула нешта ў грудзіне, і пачало расці, надзімацца, як футбольны мяч, лёгкае? Чаму яно надарвалася, калі ў людзей звычайна надрываецца штосьці іншае? А вось чаму: не цаніў тое, што меў. На, параўнай. Не адчуўшы смагі захацеў пазнаць смак вады?
— Вады, — гатоўна паўтарае чалавек-лемур.
Ізноў дзверы насцеж — з’яўляецца знаёмы ўжо доктар у сваёй шапачцы-«клабуку» і ў пантофлях на босу ногу, з ім яшчэ адзін такі ж самы. Сталі па абодва бакі ад дзвярэй, рослыя, дужыя, як целаахоўнікі, пачціва прапускаючы трэцяга, маленькага, нізенькага, апранутага не ў доктарскае, а ў цывільнае: касцюмчык, чаравікі, акуляры на апушчаным уніз гарбатым носе, з лысінай на ілбе і з доўгімі сівымі патламі на патыліцы.
Акружылі ложак маладога, разглядалі на святло рэнтгенаўскія здымкі, гарталі, перадаючы адзін аднаму, паперы ў папцы, гаварылі ціха на сваёй доктарскай, для звычайнага чалавека страшнаватай мове… Гэтыя два звярталіся да маленькага і сівенькага — «прафесар». Зноў прагучала гісторыя няшчаснага выпадку маладога пацыента, як ён кінуўся ад дурной зухаватасці падымаць цяжкую шыну, надарваў лёгкае і яно надзьмулася, а пасля аперацыі пайшоў «зваротны працэс», «ускладненне», лёгкае сціснулася і «не разгортваецца»…
Нічога новага прафесар не сказаў. Спытаў толькі, ці ёсць сям’я, і за маладога адказаў доктар: ёсць, жонка і маленькі сын; на што прафесар насупіўся:
— Цяпер толькі маўчаць, маўчаць яму трэба… І спакой.
Хоць малады і так маўчаў увесь гэты час і ляжаў спакойна. Дактары затрымаліся яшчэ на хвілінку каля ложка чалавека-лемура. Перш-найперш прафесар спытаў, ці хоча той піць. Адказ:
— Хачу, — цалкам прафесара задаволіў, і тройца пакінула палату.
На нейкі момант стала ціха. Чуваць толькі, як лямпа дзённага святла гудзе. Але вось малады прыпадымаецца — і пайшло-паехала:
— Які просты рэцэпт. Супакойся, не варушыся — выжывеш сам і ашчаслівіш сяброў, жонку, сына… Маўчы — і не будзе выцэджвацца з твайго цела ў буталь апошняя, магчыма, кроў… Які злавесны, і разам з тым паэтычны сімвал! Як шматкроць падымае ён цану літаральна кожнага слова, нават неабавязковага, уводнага, выпадковага! Я калі-небудзь шкадую, што не пісьменнік. Вось так, мне здаецца, і павінны пісаць: кожнае слова — порцыя крыві… Я, каб меў талент, апісаў бы найперш вочы хірурга — апошняе, што бачыў перад тым, як заснуць на аперацыйным стале. У іх было развітанне са мною… Але нават не столькі вочы — самым жахлівым было адчуваць, што можаш памерці, а не сказаў нейкага вельмі важнага слова — родным, блізкім, увогуле людзям, і дзікі, нечалавечы кашмар ад таго, што не можаш гэтае слова ўспомніць, а калі і ўспомніш, дык ужо не будзе як сказаць… Бр-р! Як жа мы павінны проста крыкам крычаць ад страху і болю, калі лёс разлучае нас з блізкімі людзьмі хоць на дзесяць хвілін! Хоць на дзесяць секунд! У любы момант яны могуць стаць апошнімі — так у Буніна…
— Ды якога Буніна — Дуніна! — сярдзіта папраўляе, як яму здаецца, памылку дзед.
— Не зразумеў…
— Дунін такі быў! Каторы восі з воза пакраў, ды міліцыя шукала… Жыў далей туды трохі, трэцяя хата за хутарам…
Малады задумваецца. Падымае руку разам з трубкаю кропельніцы і пацірае лоб.
— Што ж, слушная заўвага. Усё правільна, мудры мой дзядуля. Дакуль мы будзем цытаваць чужых Буніных, забываючы на сваіх Дуніных-Марцінкевічаў? І гэта, сапраўды, вельмі важна, і над гэтым яшчэ трэба ўсур’ёз падумаць…
Чарговае кварцаванне. Сястра — не тая, што рабіла ўколы, але такая ж сярдзітая, унесла сінюю лямпу, уключыла і, засланіўшы вочы далоняй, хутчэй выскачыла з палаты.
— Самі дык не любяць, чэрці, — бурчыць дзед і нацягвае прасціну, хаваецца ледзь не з галавою. Акрамя ўколаў, ён увогуле баіцца, не разумее і не любіць нічога бальнічнага, нават бяскрыўднага танометра і «грушы» для вымярэння ціску. — Раней ніхто не ведаў ні рэнтгенаў, ні кварцаў, ні ўколаў, а жылі не горш за нас, і не хварэлі…
— А мне падабаецца святло кварца, — з добрай усмешкай кажа малады (наркотык усё яшчэ дзейнічае!). — Калі паветра робіцца сіняе, мяккае, нават злёгку ў тумане. Як летне-ранішняя смуга над поплавам, а ты ідзеш з вудамі на рэчку… Дзеля гэтага варта перанесці любыя аперацыі! Якая насалода — ведаць, што ўсё страшнае, брыдкае, балючае — ззаду, а наперадзе цэлае жыццё! Цэлае лета! Узяць на ўсе тры месяцы адпачынак, паехаць у вёску; ні пра што не думаць, сесці на беразе, вудку закінуць…