— У iх свае бацькi ёсць. Хай i глядзяць. А мы заклеiм, папера добрая, тоўстая, i вiдаць не будзе. Ты згодзен? А?
— Згодзен, — маладзейшы саскоквае з табурэта i загадвае: — Намазвай! Я чакаю...
— Зараз пачну. А што ты хацеў за сталом расказаць? А?
— Нiчога.
— Нiчога? — здзiўляецца старэйшы.
— Так. Нiчога не хацеў расказаць.
— Ты ж пачаў, ды я перапынiў.
— Пачаў, а цяпер не пачну. Ты не разважай, а лепш добра намазвай, пропускаў не рабi.
— Я намазваю добра. Табе яшчэ павучыцца трэба, каб так намазваць. Расказвай лепш. А то, глядзi ты на яго, вучыць мяне ўзяўся.
— Заўтра за абедам я табе ўсё i раскажу.
— Можаш не расказваць нi сёння, нi заўтра, — старэйшы робiць выгляд пакрыўджанага.
— Добра. Слухай. Не крыўдуй. Чуеш? I чаму ты, калi пра што пытаеш, гэтае "а" дадаеш?
— Не ведаю. Прывык. А калi i як, не помню.
— Пакiнем гэтае "а". Слухай. Сядзелi мы ў сталоўцы. Я i яшчэ двое хлопцаў, аднакурснiкаў маiх. Яны сябравалi. Сiтуацыя непрыемная, калi побач двое сяброў, а ты iм толькi знаёмы цi аднакурснiк. Неўраўнаважаная сiтуацыя. Мы тады ўзялi салату са свежай капусты. Падсоўваю да сябе талерку, а там чарвяк. Невялiкi чырвоны чарвяк, на такога добра рыбу лавiць. Я цiхенька, каб сябры не пабачылi, выкiнуў чарвяка пад стол. Але яны заўважылi. Я моўчкi ем капусту. А першы кажа, што ён бы не еў, i другi пагаджаецца, што ён бы таксама не еў. А я iм кажу, што яны гэтую ж самую салату ядуць, i калi чарвяк трапiў у маю талерку, дык гэта чыстая выпадковасць, бо з адной каструлi ўсiм накладалi. Першы засмяяўся. Злосна засмяяўся. I другi засмяяўся. Тады я ведаеш што зрабiў?
— Што? А?
— Ізноў тваё "а". Яно хутка да майго языка прыклеiцца.
— Добра, добра. Не будзе больш таго "а". Што далей?
— Плюнуў я першаму ў талерку з супам.
— Плюнуў?
— Плюнуў i кажу, можаш, гавару, не есцi суп, бо яго налiвалi ўсiм нам з адной каструлi: i мне, i табе, i яму. Можаш, гавару, не есцi, бо я гэты суп ужо еў.
— I што?
— Нiчога. Усталi яны i пайшлi. Абед на стале застаўся. Потым тыдзень цi два не гаварылi са мной. А потым забылiся цi выгляд зрабiлi, што забылiся.
— Я б табе гэтага так проста не пакiнуў.
— І я б, на iх месцы, не пакiнуў. Але сiтуацыя была перакошаная: яны ўдвух, а я — адзiн. Ім няёмка, мусiць, было. Цi звязвацца не захацелi. За дурня палiчылi. Вось i мы цяпер, заклеiм надпiсы i не будзем звязвацца.
— Зараз iншая справа.
— Іншая. Іншая. Справа. Злева. Намазвай. Чаго стаiш? Думаеш? — заспяшаўся малады рабочы.
Стужка за стужкай кладзецца на сцяну. Ствараецца вiдавочны прыклад, дзе аднолькавае за аднолькавым рухаецца ў часе i прасторы, каб сцвярджаць нязменную нерухомасць. Пад адной са шпалерын знiкае Вовiн надпiс, знiкае спачатку для зроку рабочых, каб паступова сцерцiся i ў свядомасцi астатнiх. Наступная стужка хавае нахiленыя несамавiтыя лiтары, напiсаныя меншым з братоў. Аптычна перакошаны пакой марудна, але няўмольна вяртаецца ў стан роўнага, толькi што не эталоннага, куба.
Ну, што тут скажаш?
Першы вечар
— Спiш?
— Сплю!
— Спi... Толькi скажы мне, колькi можна спаць? Дзень спiш, вечар спiш i ноччу будзеш спаць. Можа, устанеш?
— ...
— Можна пайсцi да Дзiны.
— А можна i не пайсцi.
— Давай спаць.
— Дык нашто ты мяне будзiў?
— Не ведаю.
— А хто ведае?
— Я думаў, ты.
— Ён думаў!
— Мне здавалася, што ты згодзiшся пайсцi.
— Да яе не пайду.
— Прашу цябе.
— I не прасi.
— Чаму?
— Яна сама прыйдзе.
— Ты так думаеш?
— Не, я не думаю, думаеш у нас толькi ты.
— Не веру. Чаму ж яна дагэтуль не прыйшла?
— У нас цёмна, i яна думае, што нас няма.
— А дзе мы?
— Ты пра гэта ў яе спытаеш.
— Спытаю. А святло трэба было раней запалiць.
— Я ж спаў.
— Ты i пры святле можаш спаць.
— Што мне святло, я магу хадзiць i спаць.
Запальваецца святло.
У пакоi пабеленыя сцены. Фрэдзя стаiць каля дзвярэй. На iм фуфайка, джынсы i гумовыя боты. Базыль выпрастаўся на ложку. За шыбамi цемра, вадкая i густая, што нафта. На дзвярах зроблены крэйдаю надпiс. Няма нiчога больш пэўнага за часовае жыллё. На Фрэдзевым ложку ляжыць гiтара. Базыль цiха гаворыць:
— Можа, песню?
— Я ўжо сабраўся iсцi.
— А ты разбярыся. Глянь на сваю гiтару. З ёй нi адна Дзiна нi ў якое параўнанне не iдзе.
— А што будзем спяваць? — Фрэдзя расшпiльвае фуфайку. — Мо нашу?
О-ой, цi мне ох.
На балоце мох.
Хлопчык па дзяўчыначцы
Сем гадочкаў сох...
За дзвярыма галасы — мужчынскi i жаночы. Настойлiвы стук перарывае песню. Базыль крычыць, каб за дзвярыма пачулi: