— Што-о вы, ма-ам? Не вазьму!
— Глядзі, каб потым не каялася!.. А ў нас выдавалі ў калгасе прэміі!.. Мы з бацькам столькі грошай атрымалі!.. Прыязджала дакупляць пасаг. I табе на сукенку набрала, паглядзі, якую... Але не аддам — пакладу ў куфар. Будзеш ісці замуж, тады... Ужо і табе падрыхтавала дзве няспаныя падушкі, пасцель ды ўсё іншае...
— Ну, а Цішэўскі заходзіць?
— Ма-ам!..
— Ладна, не буду. Цяпер вы ўсе тоіцеся, надта разумныя... Ці здаволеныя хоць тут табой? — старая раптам зрабілася строгай: — А гэта што такое?
— Ой, Паліна бегала да акна і збіла мне тут усё! — вінаватая, дачка кінулася папраўляць сурвэтку.
Маці пераслала па-свойму.
— Старайся, дачушка, каб на цябе не наракалі. Наш род такі, што людзі яшчэ не скардзіліся. У нашых гарэла ўсё ў руках!.. А грошы твае цяпер нам непатрэбныя. Што заробіш — сабе пакідай. Збірай, каб мела...
«Шалік!»— мільганула ў Зінінай галаве.
Далей дзяўчына не магла ні аб чым ні думаць, ні ўстаяць на месцы — каб хоць не разабралі іх у магазіне! Адпрасілася ў сястры-гаспадыні, правяла да асфальту маці. Потым Валодзька, сдучы ў саўгас па бульбу, падвёз яе ў сельмаг.
6.
Часам як мала чалавеку трэба!
Вярталася Зіна з такім адчуванпем, бытта на грудзях пад паліто ў яе ляжаў не кавалачак ружовай тканіны ў цэлафане, а — сонца, ад якога пацяплела зіма, а наваколле выглядала па-святочнаму ды па жылах разыходзіліся такія струменьчыкі, што аж захлыналася ад радасці сэрца.
— Не круціся так, бо выпадзеш з кабіны! — дабрадушна бурчаў шафёр.
— Для чаго ў мяне ты? Сцеражы, каб не выпала!
— Каза!.. Думаеш, не ведаю, з-за чаго вар'юеш? Дальбух, не разумею, што вы, дзяўчаты, знаходзіце ў гэтых анучах! I дарам я б іх не ўзяў!
— Табе, Валодзечка, і не зразумець! Спытай сваёй Паліны!.. Цяпер не толькі ёй фарсіць!..
Пачаўся абед. Госці ажыўлена размаўлялі. Дзіна Маркаўна праз некалькі сталоў рабіла грымасу Віктару Арнольдавічу. Такую звычку дама набыла ў маладосці, але цяпер какецтва дзяўчынкі рабіла яе агіднай. Толькі Зіна не надта прыглядалася. З таямнічым выразам твару насіла ежу і не магла дачакацца запаветнай хвіліны.
Управіўшыся, дзяўчына пабегла ў інтэрнат. Дастала з куфэрка тонкія панчохі. Каб не было відаць зацыраванай пяткі на капроне, абула высокія галёшы. Нарэшце, разарвала цэлафанавы мяшочак і дастала шалік.
Наглядзеўшыся на сябе ў люстэрка, Зіна накінула паліто і вылецела на двор. Доўга стаяла ля дачы: у вокнах вестыбюля мігала блакітнае святло — ішла тэлеперадача.
— Ты чаго тут мерзнеш? — натыкнулася на яе Паліна.— Хадзем, паглядзім фільм новы! А-а, і ты купіла? Калі паспела?!.
На дзяўчат ніхто не звяртаў увагі. У паўзмроку вестыбюля Зіна пасмялела. Падсела да Дзіны Маркаўны і нават памералася плячом. Тады пашукала вачыма Віктара Арнольдавіча. Той часта раскрываў блакнот, усё нешта запісваў і на перадачу амаль не зважаў, як і наогул не цікавіўся тым, што адбывалася ў вестыбюлі.
Праходзіла мінута за мінутай. Мінула гадзіна, але нічога так і не змянілася. Віктар Арнольдавіч нават не заўважыў яе прысутнасці. I дзяўчына здалася сама сабе смешнай.
Пакідала вестыбюль засмучонай.
У інтэрнаце Паліна ўткнулася ў цікавую кніжку, ёй было не да Зіны. Надзя ляніва пацягвалася на ложку. Ад пачуцця сваёй малавартасці Зіна стала Надзі выхваляцца:
— А от адзін мой кліент спытаўся, колькі зарабляю і ці хаджу на тэлевізар.
— З сёмага пакоя?— зусім не здзівілася прыбіральшчыца.— Ен і мяне пытаўся. Яшчэ спачуваў, што толькі на адэкалон зарабляю, а на капрон — даюць бацькі!
Зіна аж села на ложак.
Тым часам Надзя абыякава казала далей:
— А я яго жонку нават ведаю. I дзяцей. На канцэрце бачыла... Мусіць, заўтра паедзе, бо пасля вячэры ў карты гуляў у вестыбюлі з Мікалаем Іванавічам.
Ноччу Зіна доўга плакала ў падушку. Пра гэта не ведала нават Надзя, хоць спала побач.
7.
На наступны дзень Зіна панесла Дзіне Маркаўне сняданне. Не адказаўшы на «дзень добры», не павярнуўшы і галавы ад люстэрка, тая кінула:
— Пастаў!
Зіна абвяла вачыма пакой — куды апусціць паднос? На крэслах, стале, ложку і падлозе валяліся сукенкі, кофты, камбінацыі, халат, на рукапісах — панчохі, кулон з ланцужком. Дама як прыехала, як гэтыя паперы расклала, так яны, некранутыя, і ляжалі.
Дзяўчына нагой адгарнула сукенку на падлозе ды апусціла сняданне.
— I куды падзеўся мой шалік?! — прамовіла нібы сама да сябе дама.— Пашукай шчэ ты!
Афіцыянтка зірнула туды-сюды, не знайшла.