Некаторыя нават думалі, што прысутнасць Саку гэтаму дапамагла, што вялікі дух зрабіў белых ціхімі і мяккімі, як раіў Саку, і што белыя ўжо не могуць даць адпору. А ўжо аб Мукку і казаць няма чаго: тых можна загадзя лічыць зусім знішчанымі.
Адным словам, справы роду Какаду складваліся вельмі добра.
Саку сядзеў, слухаў нараду, і сэрца яго аблівалася крывёю.
— Не, браты, — пачаў ён казаць, — нядобра будзе, калі мы загубім гэтага чалавека. Бог нам не даруе. Каб яшчэ ў бойцы, дык і то нядобра. А так загубіць — вялікі грэх. Бог пакарае: пашле белых, і будзе нам бяда.
— Значыцца, твой бог заступаецца толькі за белых? Ты ж сам казаў, што за ўсіх, — адказалі яму сябры.
— За ўсіх тых, хто не робіць злачынства, хто любіць бога і людзей, хто не робіць нікому аніякай шкоды. А хто бога не слухае, таго ён карае, — намагаўся растлумачыць Саку.
— Пачакай, — сказаў Мапу, — хіба ж яны не робяць ніякай шкоды? Хіба яны не забралі ў нашых суседзяў зямлю? Хіба яны не прыехалі сюды, каб і нашу зямлю забраць! Хіба яны не ашукалі нашых пасланцоў? Хіба яны не забіваюць нас?
— Хто зрабіў грэх, таго бог сам будзе судзіць і караць, а не мы, — адказаў Саку.
— А чаму ж ты толькі што казаў, што белыя самі прыйдуць і пакараюць нас, калі мы заб'ём гэтага чалавека? — сказаў Мапу. — Чаму ж яны не хочуць чакаць, пакуль бог сам будзе судзіць?
Саку зноў з прыкрасцю ўбачыў, як цяжка дагаварыцца з гэтымі цёмнымі людзьмі. Яны бачаць і разумеюць толькі тое, што тычыцца іх непасрэдных інтарэсаў, а падумаць глыбей, аб сваёй душы, яны не хочуць ці не могуць.
Ен замаўчаў і пачаў прыдумваць другія спосабы, каб дапамагчы містэру Бруку.
Брука павялі ў адну хаціну, дзе ён павінен быў правесці апошнюю ноч у сваім жыцці. І вось па дарозе ён убачыў Саку!.. Брук спыніўся, пабялеў, пачырванеў, хацеў нешта сказаць, але не мог вымавіць слова.
Саку стаяў і быццам чытаў біблію, як ён звычайна рабіў. Усё насельніцтва прывыкла бачыць яго заўсёды з бібліяй і лічыла, што ў гэтай прыладзе захоўваецца тая цудоўная сіла, якую прывёз Саку ад белых.
Як толькі Брук падышоў бліжэй, Саку, нібы чытаючы біблію, сказаў па-англійску:
— Містэр Брук! Не звяртайце на мяне ўвагі. Я спадзяюся, што сёння ўначы вызвалю вас.
Надзея асвятліла ўвесь твар Брука. Кожнаму, хто паглядзеў бы ў гэты момант на яго, магло б здацца, што гэта самы найлепшы, самы ласкавы чалавек у свеце.
Яго пасадзілі ў адну з хацін, больш шчыльную, хаця і без дзвярэй, і паставілі вартаўніком франта з вапнянай галавой. Вартаўніка паставілі на кожны выпадак, бо Брук быў звязаны так моцна, што і думаць не мог уцячы. Апрача таго, на ноч яго зноў агледзелі і перавязалі.
Саку ўсё ламаў галаву, што яму рабіць? Падкрасціся і развязаць Брука ні ў якім разе нельга было, асабліва ўначы, калі кожны шолах лёгка пачуць. З вартаўніком таксама нічога не зробіш. Заставаўся толькі адзін, няпэўны, але апошні план.
Не чакаючы, пакуль будзе позняя ноч, ён, нібы шпацыруючы, падышоў да вартаўніка.
— Ты адзін будзеш стаяць усю ноч? — запытаўся Саку.
Вартаўнік павярнуўся.
— Не, з поўначы мяне зменяць, — адказаў ён. Тым часам Саку непрыкметна кінуў праз дзверы нож.
— Ну глядзі, пільнуй добра! — сказаў тады Саку і пайшоў сабе далей.
Брук бачыў, як падыходзіў Саку, ведаў, з якім намерам, але ніяк не мог уцяміць, якім чынам ён дапаможа. А што калі не ўдасца?
Пры гэтай думцы дрыжыкі пайшлі па спіне.
І вось у гэты момант каля яго ўпаў нож. Брук зразумеў…
Але далёка было яшчэ да вызвалення. Перш за ўсё — як скарыстаць гэты нож, калі Брук увесь звязаны і ляжыць як калода? Па-другое, як распачаць працу, можна сказаць, на вачах вартаўніка? Кожны рух будзе чутны, а тут, можа, прыйдзецца варушыцца ўсю ноч.
Тады Брук пачаў наогул варушыцца, енчыць, нават лаяцца. Вартаўнік спачатку здзівіўся, падышоў, паглядзеў на яго. Брук усё енчыў ды варушыўся. Папуас, урэшце, прызвычаіўся да гэтага енку. Ен і сам разумеў, что чалавек перад смерцю можа быць неспакойны.
Пасля таго Брук узяўся за працу. Спачатку ён паспрабаваў легчы спіной на нож і разрэзаць аб яго вяроўкі на руках, але нож ляжаў бокам, і нічога нельга было з ім зрабіць. Тады ён узяў нож у зубы і пасля вялікіх усілкаў здолеў разрэзаць вяроўку на плячы. Але як дастаць рукі, якія звязаны ззаду?..
Тады ён надумаўся зубамі ўтыркнуць нож у плеценую сцяну. Доўга ён валаводзіўся з гэтым. Многа разоў утыркаў, але кожны раз нож ці адразу звальваўся, ці пасля таго, як дакранешся рукамі. Шчокі і губы Брука былі парэзаны, з іх цякла кроў…
А час ідзе… Зараз прыйдзе змена… Можна думаць, што новы вартаўнік захоча паглядзець, ці добра звязаны палонны…
І зноў пачынаў ён сваю працу, ад якой залежала яго жыццё.
І вось, нарэшце, ён развязаўся! Сціснуў нож і ляжыць, каб крыху адпачыць. Але трэба спяшацца…
Ен папоўз да дзвярэй. Падпільнаваў, калі вартаўнік стаў да яго спіной. Кінуўся наперад, і… небарака толькі паспеў глуха застагнаць…
Праз паўгадзіны барабанны грукат зноў устрывожыў вёску. Толькі Саку быў рады, бо гэта азначала, што Брук выратаваўся.
Але што ён адчуў, калі даведаўся, што вартаўнік забіты! Гэта ж ён сам, слуга божы, забіў яго! Ен, які так клапаціўся, каб усё добра было. Каб не ён, не было б гэтай смерці.
Але тады была б другая смерць… Што было рабіць? Хто вінен? Як лепш?
На гэтыя пытанні ён не мог знайсці адказу ў бога. І недзе глыбока ў сэрцы нарадзілася крыўда: чаму бог дапушчае гэта, калі яму нічога не варта зрабіць, каб усё добра было?
Тым часам дваццаць чалавек пусціліся ўдагон за ўцекачом. Папуасы разважалі, што за такі кароткі час ён не мог далёка ўцячы, а калі прыняць пад увагу, што была ноч, што мясцовасць яму была незнаёмая, — тады поспех мог быць пэўны.
Паглядзім тым часам, як гэта здарылася, што Брук папаўся.
Пераначаваўшы на востраве, падарожнікі пачалі збірацца ў дарогу. Тут вартаўнік-сіпай заўважыў, што яго стрэльба знікла. Пачаў яе шукаць — няма нідзе. Але ён пабаяўся казаць аб гэтым, бо яму ўляцела б за такое нядбайства. Пэўна, складаючы ў лодку рэчы, хто-небудзь узяў і яго стрэльбу. А паколькі стрэльбаў у іх было больш, чым трэба, — ён узяў другую і хутка забыўся аб гэтым здарэнні.
Бег ракі рабіўся ўсё хутчэйшым. Сустракалася шмат каменняў, і на адзін з іх тыркануўся катэр. Прыйшлося спыніцца, каб паправіць шкоду.
Пакуль важдаліся з катэрам, Брук захацеў прайсціся па беразе, нават без стрэльбы. Праз некалькі крокаў ён спудзіў кенгуру, які хутка паскакаў ад яго. А за старым кенгуру бег маленькі. Ен быў такі пацешны і, здавалася, так няспрытна бег, што Брук захацеў злавіць яго. Праўда, злавіць яго было няцяжка, але ўсё ж такі зусім неўзаметку Брук адбег досыць далёка ад берага.
У той момант, калі ён схіліўся, каб канчаткова ўхапіць кенгураня, ззаду накінуліся на яго два папуасы, заткнулі яму рот, узялі і панеслі.
Брук біўся як мага, але нічога не дасягнуў. Праз некалькі сот крокаў яго паставілі на ногі, скруцілі рукі і кулакамі прымусілі ісці далей. А калі ён паспрабаваў крычаць, то гэта яму каштавала двух зубоў.
Тым часам падарожнікі наладзілі катэр і тут толькі заўважылі, што Брука няма. Сталі гукаць — нічога. Выйшлі на бераг, зноў сталі крычаць — зноў нічога. Тады пачалі страляць, — аніякага водгуку, апрача рэха.
Брук чуў гэтыя стрэлы, ведаў, што яны азначаюць, і нічога не мог зрабіць…
Пачалі шукаць навокал і ў адным месцы заўважылі прымятую траву і іншыя адзнакі барацьбы.
— Справа ясная, — сумна сказаў Скот, — няшчаснага містэра Брука злавілі папуасы. І як гэта ён, сталы чалавек, так папаўся? Наш абавязак знайсці яго. І не толькі выратаваць, але так правучыць гэтых дзікуноў, каб другі раз ім і ў галаву не магло прыйсці нападаць на белых.
І зараз жа сталі рыхтавацца да экспедыцыі.
Дзеля таго, што на катэры быў кулямёт, абарона яго не патрабавала многа людзей. Пакінулі толькі механіка Гуда і аднаго сіпая. Гуду і сіпаю таксама быў даручаны і Чунг-лі. Усе астатнія рушылі ў дарогу. Няма чаго і казаць, што ўсе былі ўзброены з галавы да ног. Нават ручныя гранаты ўзялі з сабой.