Ο Ευνόμιος υποστηρίζει ο ίδιος ότι η ουσία του Θεού είναι γνωστή από τον Λόγο. Οι δε Πατέρες είναι εκείνοι που του προσθέτουν ότι είπε επίσης ότι είναι καταληπτή από τον Λόγο. Ότι είπε μάλιστα ότι η ουσία του Θεού είναι καταληπτή, όχι μόνο από τον Λόγο, αλλά και από τους ανθρώπους. Και τούτο, επειδή κατά τον Ευνόμιο ο ίδιος ο Θεός απεκάλυψε τα ονόματα της ουσίας Του. Το δε κυρίως όνομα της ουσίας Του είναι το αγέννητος. Αλλά και τα άναρχος και ατελεύτητος λέγει ότι είναι επίσης τα ονόματα της ουσίας του Θεού και ότι όλα αυτά τα ονόματα έχουν αποκαλυφθή στους ανθρώπους από τον ίδιο τον Θεό.
Μετά από αυτά τον «παραλαμβάνει» ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και του λέγει: Που το βρήκες το «αγέννητος»; Διότι το όνομα αυτό δεν υπάρχει πουθενά στην Αγία Γραφή! Αλλά και το όνομα «Πατήρ» κατά τον Ευνόμιο είναι ένα όνομα της ενεργείας του Θεού και όχι της ουσίας του Θεού. Ο Ευνόμιος όμως κατηγορείται από τους Πατέρες ότι ταυτίζει επίσημα το όνομα Πατήρ με την ουσία του Θεού. Ο ίδιος όμως λέγει ότι το ταυτίζει με την ενέργεια του Θεού. Τι ακριβώς συμβαίνει, δεν είναι ακόμη γνωστό.
Κατά τον Ευνόμιο λοιπόν ο Θεός έχει πολλές ενέργειες. Τον Λόγο δεν τον κτίζει με την άκτιστη ενέργειά Του δηλαδή κατ’ ουσίαν, διότι δεν παραδέχεται ο Ευνόμιος κατ’ ουσίαν σχέσεις του Πατρός με τον Λόγον. Τι κάνει όμως; Παρεμβάλλει μεταξύ της ακτίστου ουσίας του Θεού και της φύσεως του Λόγου μία κτιστή ενέργεια. Οπότε μετά από την ουσία του Θεού υπάρχει μία κτιστή ενέργεια, η οποία ακολουθεί την άκτιστη ουσία του Πατρός και μέσω αυτής της κτιστής ενεργείας ο Θεός κτίζει τον Λόγο. Μετά παρεμβάλλει και άλλη κτιστή ενέργεια, η οποία κτίζει το Άγιο Πνεύμα. Αυτές οι ενέργειες είναι απλές ενέργειες. Μία δηλαδή ενέργεια για τον Λόγο και μία για το Άγιο Πνεύμα. Αυτή είναι η αιτία που κατά τον Ευνόμιο υπάρχει ένας Λόγος και ένα Πνεύμα Άγιο.
Όσον όμως αφορά στα κτίσματα, υπάρχουν κατά τον Ευνόμιο πολλές ενέργειες του Αγίου Πνεύματος. Για ποιον λόγο; Διότι υπάρχει μία κτιστή ενέργεια για κάθε είδος. Αλλιώς δεν θα υπήρχαν πολλά είδη. Όπως υπάρχει μία ενέργεια που έφερε τον Λόγο στην ύπαρξι, κατά τον ίδιο τρόπο υπάρχει ένα Πνεύμα Άγιο, διότι μία ενέργεια το έφερε στην ύπαρξι και υπάρχουν πολλές ενέργειες του Αγίου Πνεύματος αυτού για τον κόσμο. Επειδή, αν υπήρχε μόνο μία ενέργεια του Αγίου Πνεύματος για τον κόσμο, θα υπήρχε στον κόσμο μόνο ένα είδος.
Εδώ βλέπομε το κατάντημα της Πατερικής διδασκαλίας περί της μιας απλής ενεργείας του Αγίου Πνεύματος, η οποία «μερίζεται αμερίστως εν μεριστοίς», όταν αυτή η διδασκαλία παραλαμβάνεται και διαστρέφεται από την φιλοσοφία.
Είναι φύσει αδύνατο να ασχοληθή κανείς με τον Ευνόμιο, αν δεν ξέρη καλά τον Γρηγόριο Νύσσης, διότι στην διαμάχη μεταξύ του Ευνομίου και του Μεγάλου Βασιλείου μερικές πτυχές δεν είχαν διασαφηνισθή. Μόνο στο δεύτερο έργο του Μεγάλου
Βασιλείου αποσαφηνίζονται τα πράγματα. Αυτό όμως έχει χαθή· η ουσία του όμως βρίσκεται μέσα στην απάντησι του αγίου Γρηγορίου Νύσσης προς τον Ευνόμιο.
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ, ΘΕΩ, ΔΟΞΑ