— Ποιος είν’ αυτός; ρώτησε ο Φρόντο. Ποτέ μου δεν ξανάκουσα να μιλούν γι’ αυτόν.
— Ίσως όχι, απάντησε ο Γκάνταλφ. Οι χόμπιτ δεν είναι, ούτε ήταν, δική του υπόθεση. Είναι όμως μεγάλος ανάμεσα στους Σοφούς. Είναι αρχηγός της τάξης μου και επικεφαλής του Συμβουλίου. Οι γνώσεις του είναι βαθιές, μα η περηφάνια του έχει μεγαλώσει μ’ αυτές και δεν του αρέσει ν’ ανακατεύονται στις υποθέσεις του. Τα πάντα γύρω απ’ τα Δαχτυλίδια των Ξωτικών, μικρά ή μεγάλα, είναι ο τομέας του. Τα έχει πολύ μελετήσει ψάχνοντας για τα χαμένα μυστικά της κατασκευής τους, όταν όμως τα Δαχτυλίδια συζητήθηκαν στο Συμβούλιο. ό,τι μας αποκάλυψε γύρω απ’ αυτά καθησύχασαν τους φόβους μου. Κι έτσι αποκοιμήθηκε η αμφιβολία μου — ο ύπνος της όμως ήταν ανήσυχος. Αλλά δεν έπαψα να παρακολουθώ και να περιμένω.
» Κι όλα φαίνονταν καλά με τον Μπίλμπο. Και τα χρόνια πέρασαν. Ναι, πέρασαν, και φαίνονταν να μην τον αγγίζουν. Δεν έδειχνε σημάδια από γερατειά. Η σκιά ξανάπεσε απάνω μου. Αλλά είπα στον εαυτό μου; “Στο κάτω κάτω κατάγεται από οικογένεια αιωνοβίων απ’ τη μεριά της μητέρας του. Είναι ακόμα καιρός. Περίμενε!”.
» Και περίμενα. Μέχρι τη νύχτα που άφησε αυτό το σπίτι. Τότε είπε κι έκανε πράγματα που με γέμισαν με τέτοιο φόβο, που κανένα απ’ τα λόγια του Σάρουμαν δεν μπορούσε να καταπνίξει. Τότε πια κατάλαβα πως κάτι σκοτεινό και θανατερό δούλευε. Κι έχω περάσει τα πιο πολλά χρόνια μου από τότε ανακαλύπτοντας την αλήθεια.
— Δεν έγινε καμιά μόνιμη βλάβη, έγινε; ρώτησε ο Φρόντο ανήσυχα. Θα γινόταν καλά, δεν είναι έτσι; Θα μπόρεσε να γαληνέψει δηλαδή;
— Ένιωσε αμέσως καλύτερα, είπε ο Γκάνταλφ. Αλλά υπάρχει μόνο μια Δύναμη σ’ αυτό τον κόσμο που τα ξέρει όλα γύρω από τα Δαχτυλίδια και τις επιδράσεις τους· και, τουλάχιστον απ’ όσο ξέρω, δεν υπάρχει καμιά Δύναμη στον κόσμο που να ξέρει τα πάντα γύρω από τους χόμπιτ. Ανάμεσα στους Σοφούς είμαι ο μόνος που ασχολούμαι με χόμπιτ: που είναι ένας ασήμαντος κλάδος γνώσεων, γεμάτος εκπλήξεις όμως. Αυτοί μπορεί να ’ναι μαλακοί σαν το βούτυρο, μερικές φορές όμως είναι σκληροί, σαν ρίζες γέρικου δέντρου. Είναι πολύ πιθανό, νομίζω, πως μερικοί θ’ αντιστέκονταν στα Δαχτυλίδια για πολύ μεγαλύτερο διάστημα απ’ όσο οι περισσότεροι Σοφοί θα πίστευαν. Δε νομίζω πως χρειάζεται να νοιάζεσαι για τον Μπίλμπο.
» Βέβαια, κάτεχε το δαχτυλίδι για πολλά χρόνια και το χρησιμοποιούσε, γι’ αυτό και μπορεί να χρειαστεί πολύς καιρός μέχρι να σβήσει η επιρροή του, για παράδειγμα — πριν να ήταν ασφαλισμένο γι’ αυτόν να το ξαναδεί. Αλλιώς θα μπορούσε να εξακολουθεί να ζει, εντελώς ευτυχισμένα: μόνο που θα σταματούσε όπως ήταν όταν το αποχωρίστηκε. Γιατί το άφησε στο τέλος από μόνος του, κι αυτό είναι βασικό. Όχι, δε νοιαζόμουν για τον καλό μου τον Μπίλμπο πια, μιας και το ’χε αφήσει. Τώρα είναι για σένα που νιώθω υπεύθυνος.
» Από τότε που έφυγε ο Μπίλμπο, με απασχολείς πάρα πολύ εσύ κι όλοι αυτοί οι χαριτωμένοι, παράλογοι κι αβοήθητοι χόμπιτ. Θα ήταν φοβερό χτύπημα για τον κόσμο, αν η Σκοτεινή Δύναμη έπαιρνε το Σάιρ, αν όλοι οι καλόκαρδοι, χαρούμενοι κι ανόητοι Μπόλγκερ, Σαλπιστές, Ζωστοί κι οι υπόλοιποι, για να μην πω και τους γελοίους Μπάγκινς, γίνονταν σκλάβοι.
Ο Φρόντο ανατρίχιασε.
— Γιατί όμως θα γινόμασταν σκλάβοι; ρώτησε. Και γιατί αυτός θα ’θελε τέτοιους σκλάβους;
— Για να πούμε την αλήθεια, απάντησε ο Γκάνταλφ, πιστεύω πως ως τα τώρα — ως τα τώρα, πρόσεξε — έχει τελείως παραβλέψει την ύπαρξη των χόμπιτ. Πρέπει να ευγνωμονείτε την τύχη σας. Η ασφάλειά σας όμως πέρασε. Δε σας χρειάζεται — έχει πολλούς πιο χρήσιμους υπηρέτες — αλλά δε θα σας ξαναξεχάσει. Και χόμπιτ δυστυχισμένοι σκλάβοι θα τον ευχαριστούν περισσότερο, από χόμπιτ ευτυχισμένους κι ελεύθερους. Τέτοια πράγματα όπως η κακεντρέχεια κι η εκδίκηση υπάρχουν στ’ αλήθεια, βλέπεις!
— Εκδίκηση; είπε ο Φρόντο. Εκδίκηση για τι; Ακόμα δεν καταλαβαίνω τι έχουν όλ’ αυτά να κάνουν με τον Μπίλμπο, εμένα και το δαχτυλίδι μας.
— Έχουν να κάνουν τα πάντα, είπε ο Γκάνταλφ. Εσύ δεν ξέρεις ακόμα τον πραγματικό κίνδυνο, μα θα τον μάθεις. Κι εγώ ο ίδιος δεν ήμουν σίγουρος την τελευταία φορά που ήμουνα εδώ: τώρα όμως ήρθε η ώρα να μιλήσω. Δώσ’ μου το δαχτυλίδι μια στιγμή.