»Υπήρχε ένα Ξωτικοτράγουδο που έλεγε γι’ αυτό, ή τουλάχιστον έτσι το καταλαβαίνω εγώ. Κάποτε συνήθιζαν να το τραγουδούν από τις πηγές ως τις εκβολές του Μεγάλου Ποταμού. Ποτέ δεν ήταν Εντικό τραγούδι, σημειώστε: θα ήταν πάρα πολύ μακρύ τραγούδι στη γλώσσα των Εντ. Αλλά το ξέρουμε απέξω και το μουρμουρίζουμε πότε πότε. Να πώς είναι στη γλώσσα σας:
ΕΝΤ:
Όταν ανοίγει η Άνοιξη το φύλλο της οξιάς και ζωντανεύουν οι χυμοί στα κρύα τα κλαδιά·
Όταν φωτίζεται άπλετα η ρεματιά στο δάσος και στην κορφούλα του βουνού ο άνεμος φυσά·
Όταν το βήμα είναι μακρύ κι η ανάσα μας βαθιά και διάφανο σαν κρύσταλλο τ’ αγέρι του βουνού,
Γύρνα σε με! Γύρνα σε με και πες καλή ’ν’ η γη μου!ΓΥΝΑΙΚΑ-ΕΝΤ:
Όταν η Άνοιξη έρχεται σ’ αυλή και σε λιβάδι και αραποσίτι πράσινο μεστώνει η καλαμιά·
Όταν λουλούδια λάμπουνε σαν χιόνι μες στον κήπο·
Όταν σκορπούνε ευωδιές στη Γη βροχή και Ήλιος
Εγώ εδώ θα τριγυρνώ και πίσω δε γυρίζω, γιατί καλός είν’ ο τόπος μου.ΕΝΤ:
Όταν η Ζέστη αηλώνεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο και με φεγγάρι ολόχρυσο
Στις κοιμισμένες φυλλωσιές τα ονείρατα ξυπνούν·
Όταν τα δασοξέφωτα πρασινωπά δροσίζουν και το αγέρι έρχεται από τα δυτικά,
Γύρνα σε με! Γύρνα σε με και πες καλή ’ν’ η γη μου!ΓΥΝΑΙΚΑ-ΕΝΤ:
Όταν η Ζέστη απλώνεται στα κρεμαστά τα φρούτα και όλα τα μούρα στις μουριάς τα καίει και ωριμάζουν·
Όταν χρυσίζει τ’ άχυρο και το αραποσίτι και έρχεται ο θέρος στο χωριό·
Όταν το μέλι ξεχειλά, το μήλο κοκκινίζει, τι κι αν τ’ αγέρι έρχεται από τα δυτικά;
Εγώ εδώ θα τριγυρνώ μέσα στο φως του Ήλιου, γιατί είναι καλύτερος ο τόπος ο δικός μου!ΕΝΤ:
Όταν χειμώνας άγριος έρχεται και σκοτώνει τα δάση τα βουνά·
Όταν τα δέντρα πέσουνε κι ανάστερη νυχτιά τη μέρα την ανήλιαγη νικήσει·
Όταν ο αγέρας έρχεται απ’ την Ανατολή πικρός, τότε στην άγρια τη βροχή
Εγώ θα σε γυρεύω, θα σε φωνάζω εγώ· και θα ξανάρθω όπως παλιά σ’ εσένανε κοντά!ΓΥΝΑΙΚΑ-ΕΝΤ:
Όταν χειμώνας μπει καλά και πάψουν τα τραγούδια· όταν στο τέλος θα φανεί η μαύρη σκοτεινιά·
Όταν σπασμένο κείτεται τ’ ολόγυμνο κλαρί και περασμένα είναι πια το φως και ο κάθε μόχθος·
Εγώ εσέ θ’ αναζητώ και σε θα περιμένω, ώσπου να ξανασμίξουμε:
Μαζί δρόμο θα πάρουμε στο κρύο ανεμοβρόχι!ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ:
Μαζί δρόμο θα πάρουμε που πάει στα δυτικά.
Κι εκεί μακριά θενά βρούμε μια γη ομορφοπλασμένη όπου κι οι δυο μας οι καρδιές ανάπαυση θα βρουν.Ο Δεντρογένης τελείωσε το τραγούδι του.
— Έτσι πάει, είπε. Φυσικά είναι Ξωτικοτράγουδο: ανάλαφρο, γοργό και τελειώνει γρήγορα. Είναι, θα ’λεγα, αρκετά καλό. Αλλά οι Εντ θα μπορούσαν να πουν περισσότερα για λογαριασμό τους, αν είχαν καιρό! Τώρα όμως θα σηκωθώ όρθιος και θα κοιμηθώ λιγάκι. Εσείς πού θα σταθείτε;