Στρίβοντας αριστερά και φέρνοντας γύρω αυτόν το θεόρατο φυσικό φράχτη, ο Δεντρογένης έφτασε με μερικές δρασκελιές σε μια στενή είσοδο. Από κει περνούσε ένα πολυπατημένο μονοπάτι που κατηφόριζε απότομα μια μακριά απόκρημνη πλαγιά. Οι χόμπιτ είδαν πως κατέβαιναν σε μια μεγάλη κοιλάδα, στρογγυλή σαν γαβάθα σχεδόν, πολύ πλατιά και βαθιά, στεφανωμένη στις άκρες μ’ έναν ψηλό, σκούρο, αειθαλή φράχτη. Μέσα ήταν ομαλή και πρασινοντυμένη και δεν είχε δέντρα, εκτός από τρεις πολύ ψηλές κι όμορφες ασημένιες σημύδες και στέκονταν στη βάση της γαβάθας. Δυο ακόμα μονοπάτια κατέβαζαν στην κοιλάδα: απ’ τη δύση κι απ’ την ανατολή.
Αρκετοί Εντ είχαν κιόλας φτάσει. Κι έρχονταν κι άλλοι κατηφορίζοντας τ’ άλλα μονοπάτια κι άλλοι ακολουθούσαν τώρα το Δεντρογένη. Καθώς πλησίαζαν οι χόμπιτ τους κοίταζαν. Περίμεναν να δουν αρκετά πλάσματα που να μοιάζουν του Δεντρογένη, όπως ο ένας χόμπιτ μοιάζει με τον άλλον (τουλάχιστο στα μάτια κάποιου ξένου)· και πολύ παραξενεύτηκαν όταν δε διαπίστωσαν κάτι τέτοιο. Οι Εντ ξεχώριζαν ο ένας απ’ τον άλλο, όπως τα δέντρα από τα δέντρα: μερικοί τόσο διαφορετικοί, όπως ένα δέντρο ξεχωρίζει από κάποιο άλλο με το ίδιο όνομα, αλλά με διαφορετική ανάπτυξη και ιστορία· μερικοί ήταν τόσο διαφορετικοί, όσο ένα είδος δέντρων από άλλο, όπως η σημύδα από την οξιά, η Βελανιδιά απ’ το έλατο. Υπήρχαν μερικοί γεροντότεροι Εντ, με γένια και ρόζους σαν γερά αλλά γέρικα δέντρα (αν και κανείς δεν έδειχνε τόσο αρχαίος, όσο ο Δεντρογένης)· κι υπήρχαν ψηλοί και γεροδεμένοι Εντ, με καθαρόγραμμα μέλη και λεία επιδερμίδα σαν δέντρα του δάσους στην ακμή τους· αλλά δεν είχε μικρούς Εντ, δεν είχε φιντανάκια. Όλοι μαζί ήταν κάπου δυο ντουζίνες και στέκονταν στο καταπράσινο δάπεδο της κοιλάδας κι άλλοι τόσοι περίπου κατέβαιναν μέσα.
Στην αρχή ο Μέρι και ο Πίπιν έμειναν κατάπληκτοι, κυρίως απ’ την ποικιλία που έβλεπαν: τα πολλά σχήματα και χρώματα, οι διαφορές στο φάρδος, στο ύψος και στο μάκρος των ποδιών και των χεριών και στον αριθμό των δαχτύλων (από τρία ως εννέα). Μερικοί φαίνονταν να συγγενεύουν λίγο πολύ με το Δεντρογένη και τους θύμιζαν οξιές ή βελανιδιές. Αλλά υπήρχαν κι άλλα είδη. Μερικοί θύμιζαν καστανιές: Εντ με καφετιές επιδερμίδες και μεγάλα πλατυδάχτυλα χέρια και κοντά χοντρά πόδια. Μερικοί θύμιζαν φλαμουριές: ψηλοί και στητοί γκρίζοι Εντ με πολυδάχτυλα χέρια και μακριά πόδια· μερικοί έλατα (οι ψηλότεροι Εντ) κι άλλοι σημύδες, σουρβιές και φιλύρες. Αλλά όταν όλοι οι Εντ μαζεύτηκαν γύρω απ’ το Δεντρογένη, κάνοντας μικρή υπόκλιση με το κεφάλι, μουρμουρίζοντας με τις αργές μουσικές τους φωνές και κοιτάζοντας προσεκτικά και πολλή ώρα τους ξένους, τότε οι χόμπιτ είδαν πως ήταν όλοι της ίδιας γενιάς κι όλοι είχαν τα ίδια μάτια· όχι όλοι τόσο γέρικα και βαθιά, όπως του Δεντρογένη, αλλά όλοι με την ίδια αργή, σταθερή, σκεφτική έκφραση και το ίδιο πράσινο τρεμοπαίξιμο.
Μόλις συγκεντρώθηκε όλη η ομάδα και στάθηκαν σχηματίζοντας ένα μεγάλο κύκλο γύρω απ’ το Δεντρογένη, μια παράξενη κι ακατανόητη συζήτηση άρχισε. Οι Εντ άρχισαν να μουρμουρίζουν αργά: πότε ένας έμπαινε στη συζήτηση και πότε κάποιος άλλος, ώσπου βρέθηκαν να ψέλνουν όλοι μαζί έναν ατέλειωτο κυματιστό ρυθμό, τώρα δυνατότερο στη μια μεριά του κύκλου κι ύστερα να σβήνει εκεί και να δυναμώνει βουερά στην άλλη μεριά. Αν και δεν μπορούσε ούτε να ξεχωρίσει ούτε να καταλάβει κουβέντα — φανταζόταν πως η γλώσσα ήταν Εντική — ο Πίπιν τη βρήκε πολύ ευχάριστη στο άκουσμα, στην αρχή· αλλά σιγά σιγά η προσοχή του ελαττώθηκε. Ύστερα από πολλή ώρα (και το ψάλσιμο δεν έδειχνε σημάδια να τελειώνει) έπιασε τον εαυτό του ν’ αναρωτιέται, μιας και τα Εντικό ήταν τόσο «μηβιαστική» γλώσσα, αν είχαν ακόμα πάει πιο κάτω απ’ το Καλή Μέρα· κι αν ο Δεντρογένης σκόπευε να φωνάξει κατάλογο, πόσες μέρες θα ’παιρνε να τραγουδήσει τα ονόματα όλων.
«Πώς να ’ναι άραγε στα Εντικό το ναι ή το όχι», σκέφτηκε. Χασμουρήθηκε.
Ο Δεντρογένης τον πήρε αμέσως είδηση.
— Χμ, χα, χέι, Πίπιν μου! είπε κι όλοι οι άλλοι Εντ σταμάτησαν το ψάλσιμό τους. Είσαστε βιαστικοί κι εγώ το ξέχασα· κι οπωσδήποτε είναι κουραστικό ν’ ακούτε λόγια που δεν καταλαβαίνετε. Μπορείτε να κατεβείτε τώρα. Είπα τα ονόματά σας στην Έντμουτ και σας έχουν δει κι έχουν συμφωνήσει πως δεν είσαστε Ορκ και πως θα προστεθεί ένας καινούριος στίχος στους παλιούς καταλόγους. Δεν έχουμε προχωρήσει πιο κάτω ακόμα, αλλά αυτό είναι γρήγορη δουλειά για μια Έντμουτ. Εσύ κι ο Μέρι μπορείτε να κάνετε καμιά βόλτα στην κοιλάδα, αν θέλετε. Έχει ένα πηγάδι με καλό νερό, αν θέλετε να δροσιστείτε, εκεί πέρα στη βορινή πλαγιά. Πρέπει να πούμε μερικές κουβέντες ακόμα, πριν αρχίσει στα σωστά η Συνέλευση. Θά ’ρθω να σας δω ξανά και να σας πω πώς πάνε τα πράγματα.