Выбрать главу

КИШМИШ

Кишмиш дяняси олмайан хцсуси нюв

цзцмдян – кишмиш цзцмцндян щазырланыр.

Гыздырманы салыр, дамарлары эенялдир.

Гызылъа хястялийиндя йахшы тясир эюстярир.

503

ТУТДАН ЩАЗЫРЛАНАН

МЯЩСУЛЛАР

Дейирляр туту Хызыр Илйас Юзц якиб. Тут

гядяр бол мящсул верян аьаъ чятин тапылар.

Тутун нювляри чохдур: аь тут, гара тут, хартут,

мор тут вя с. Тут ещсандыр.

БЯЩМЯЗ

Туту ири шала чырпырлар. Сонра

пюртлядиб сцзцрляр. Тут ширясини мис

тийанларда гайнадырлар. Бящмяз щазыр олана

йахын цзцндя сары кюпцк олур. Буна

сарыкюйняк

дейирляр. Сары- кюйняйи

тюкмязляр. Айрыъа йыьыб, гатыг-бящмяз

дцзялдярляр.

Бящмяз синя аьрыларында, юд, гараъийяр

хястяликляриндя тясирли дярманлардан

сайылыр. Суйа, йахуд иняк сцдцня гатыб

ичярляр.

ТУТ ГУРУСУ

Туту чырпыб тямизляйярляр. Гарьыдан

тяпяъя щюрцб цстцня без саларлар. Туту ора

сяпиб гурударлар. Чалышарлар ки, су дяймясин.

504

Су дяйяндя тут гаралыр, юз кейфиййятини

итирир.

Тут гурусу шякяр хястялийи оланлар цчцн

хейирлиди; гянди явяз едир.

ТУТ АРАЬЫ

Туту чырпыб тахта габлара - чяллякляря

долдурурлар. Гыъгырдыгдан сонра араьыны

чякирляр.

Тут

араьы

ган-дамар

системи

хястяликляриндя хейирлидир. Дамарлары

тямизляйир, ганын гатылашмасынын гаршысыны

алыр.

ТУТ СИРКЯСИ

Тут сиркяси щяраряти ашаьы салыр. Эцлаб

иля гарышдырыб бядяня сцртдцкдя хястяни

тярлядир, сойугдяймяни саьалдыр.

505

НАР ВЯ ОНДАН ЩАЗЫРЛАНАН

МЯЩСУЛЛАР

Халг тябабятиндя нарын щям юзцндян, щям

дя ондан щазырланан мящсуллардан истифадя

едилир.

Нар гыздырманы салыр, нар габыьындан

щазырланан дямлямя гарынаьрысыны кясир.

НАРШЯРАБ

Турш нары сыхыр, аьзы кип баьланан шцшя

габлара долдуруб сахлайырлар. Наршяраб

иштащы ачыр, ганы дурулашдырыр.

НАРТАША

506

Нарын эилялярини сыхыр, гайнадыр вя

ичиня азъа шякяр тозу гатырлар. Бир чох

йемякляр сцрфяйя нарташа иля верилир:

явяликли умаъ, хянэял, кабаблар вя с.

Нарташанын мцалиъяви ящямиййяти щязм

системини гайдайа салмаг вя сойугдяймяни

арадан эютцрмякдир.

ЧЮРЯК НЮВЛЯРИ

ЧАД

Гарьыдалы унундан хямир йоьрулур.

Хамралы кими йайылыр, саъ цстцндя

биширилир.

КЦЛЛЦ КЮМБЯ

Буьда унуна шякяр тозу, йаь гатылыр, бярк

хямир йоьрулур.

Сининин ичини йаьлайырлар. Хямири

йастылайыб гойурлар. Цстцня йумурта чякир,

507

кцнъцт, хашхаш сяпирляр. Чянэялля бязяк

вурурлар.

Оъагдакы кюзц эютцрцб гыраьа атырлар.

Исти кцлцн цстцня гойулмуш сининин аьзыны

саъла юртцрляр. Саъын кцлцнц тямизляйирляр.

Саъын белиня кюз тюкцрляр.

ХАМРАЛЫ

Буьда унуна балаты гатыб аъыдырлар.

Хямир эяляндя кцндяляйир, тяндири

одлайырлар. Тяндир аьарыр. Кюзцн цстцня су

сяпирляр. Буна дяндяня дейирляр. Тяндирин

аьзындан башлайараг ъярэя иля чюрякляри

йапырлар. Тяндир яппяйинин цзцня йумурта

йахыр, хашхаш сяпир, чянэялля нахышлайырлар.

Йарысы гызармыш яппякляри чякиб тяндирин

дибиня дцзцр, коьа иля гызардырлар.

САЪ ЙУХАСЫ

Щям аъытмалы, щям аъытмасыз олур. Йуха

назик йайылыр. Саъын цстцня салыныр. О цз, бу

цз чевириб эютцрцрляр.

ФЯСЯЛИ

508

Чох йуха биширяндя далынъа фясяли

салырлар. Дейирляр ки, эцнащды, саъ йаныр,

гарьыш еляйир.

5-6 йуханы йаьлайыб цст-цстя йыьырлар,

сонра лцляляйиб йастылайыр, тязядян

йайырлар. Саъын цстцндя охловун уъу иля

дешдякляйирляр. Дешикляря йаь тюкцр, о цзя -

бу цзя чевирирляр.

ФЯТИР

Фятир йухайа нисбятян галын йайылыр,

кичик олур. Хямири йуханын ейнидир.

ТЯНДИР ЛАВАШЫ

Хямири хамралынын ейниди. Азъа бярк

йоьрулур. Ян азы дюрд, йахуд алты адам

биширир.

Тяндир лавашы гуру олдуьундан узун

мцддят галыр. Илыг су иля исладыб цстцнц

басдырырлар. Бир гядяр кечдикдян сонра