Ne restis tempo por parolo. Jam mi iĝis tre malforta, kaj nur malfacile regis mian menson. Sed per fina penego, dum miaj genuoj cedis sub mi, mi ĵetegis la naŭ pensradiojn antaŭ min. La Marsano trenis sin al mia flanko, kaj en la silento de morto ni atendis kun la okuloj fiksitaj al la pordo.
Malrapide la pordo retiris sin. Mi provis leviĝi kaj sekvi, sed jam tro malfortis. ”Sekvu ĝin!” mi kriis al la alia, ”kaj se vi atingos la pumpejon liberigu ĉiujn pumpilojn. Nur tio povos ebligi por Barsumo la morgaŭan ekziston.”
Kuŝante en la sama loko mi sukcesis malfermi la duan pordon, poste la trian. Mi vidis, ke tiu, kiu portas la esperojn de tuta Barsumo, rampas malforte, sur manoj kaj genuoj, tra la lasta pordo. En tiu momento mi falis en la senkonscion.
Ĉapitro XXVIII. En la kaverno en Arizono
Kiam mi denove malfermis la okulojn, jam estis mallume.
Sur mi estis strangaj, rigidaj vestoj, kiuj pulvore falis de mi, kiam mi levigis. Mi palpis min de kapo al piedoj, kaj de kapo al piedoj trovis min vestita, malgraŭ tio, ke kiam mi falis senkonscia apud la pordo, mi estis tute nuda. Antaŭ miaj okuloj estis peceto de lunluma ĉielo, videbla tra neregula aperturo.
Dum mi palpis mian korpon, miaj fingroj kontaktiĝis kun poŝoj, kaj en unu el ili mi trovis ujeton da alumetoj.
Per la nebrila flamo de unu el ili mi povis vidi grandegan kavernon, kaj esplorante la fonon, mi trovis strangan, senmovan homfiguron, kurbiĝantan al malgranda stablo.
Kiam mi aliris ĝin, mi trovis mumisimilan kadavron de eta, maljuna virino, kun longaj nigraj haroj. Tio, super kio ŝi kurbiĝis, estis bruligilo por lignokarbo, sur kiu estis ronda kupra ujo enhavanta iom da verda pulvoro.
Malantaŭ ŝi, pendante de la plafono per felaj rimenoj, etendiĝante de unu flanko de la kaverno al la alia, estis vico da homaj skeletoj. De la rimeno, sur kiu ili pendis, alia rimeno kondukis ĝis la morta mano de la maljuna virineto; kiam mi tuŝis la rimenon, la skeletoj balanciĝis, farante susuron kiel sekfoliaro. Ĉio kune faris makabran vidaĵon, kaj ĝoje postlasante tiun groteskaĵon, mi forrapidis en la freŝan aeron.
Tio, kion mi vidis, kiam mi paŝis sur la malgrandan montrandon antaŭ la kaverno, mirigis kaj konsternis min. Nova ĉielo kaj nova pejzaĝo renkontis miajn okulojn.
La arĝentaj montoj en la malproksimo, la senmova luno en la ĉielo, la kaktoplena valo flube de mi, tiuj ne estis Marso. Apenaŭ mi povis kredi la okulojn, sed baldaŭ la vero konvinkis min. Mi rigardas al Arizono, de tiu sama rando, de kiu antaŭ dek jaroj mi sopire rigardis al Marso.
Mi metis mian vizaĝon en la manojn, kaj turnis min, malgaja kaj ĉagrenplena, for de la kaverno, kaj malsupreniris laŭ la voĵeto.
Super mi brilis la ruĝa okulo de Marso, konservanta sian teruran sekreton, forega je kvardek ok milionoj da mejloj. Ĉu la marsano atingis la pumpejon? Ĉu la viviga aero iam atingis la homojn sur tiu malproksima planedo sufiĉe frue por savi ilin? Ĉu Deja Toris vivas ankoraŭ, aŭ ĉu ŝia bela korpo kuŝas mortmalvarma, apud tiu ora kovejo en la ĝardeno de la interna korto en la palaco de Tardos Mors, Jedako de Heliumio? Dum dek jaroj mi atendis kaj preĝis por respondo al miaj demandoj. Dum dek jaroj mi atendis kaj preĝis por retrovi min en la mondo de mia perdita amo. Prefere mi kuŝus morta apud ŝi, ol vivi ĉi tie sur Tero, milionmejle for.
La malnova minejo, kiun mi trovis nedifektita, faris min fabele riĉa; sed kiel la ricaĵoj interesas min? Mi sidas ĉi tie, en mia ĉambreto rigardanta al la rivero Hudson, kaj pasis ĝuste dudek jaroj, de kiam mi unue malfermis la okulojn sur Marso.
Tra la eta fenestro apud mia pupitro mi povas vidi la planedon brilanta en la ĉielo, kaj hodiaŭ nokte ŝajnas, ke ĝi vokas al mi pli forte, ol ĝi vokis de post tiu nokto antaŭ longe. Mi kredas vidi, trans tiu grandega spaco, belan virinon, kiu staras en palaca ĝardeno, kaj ĉe ŝia flanko estas eta knabo, kiu metas la brakon ĉirkaŭ ŝin, dum ŝi montras en la ĉielon, al la planedo Tero. Ĉe iliaj piedoj estas granda kaj malbelega besto, kies karaktero estas fidela kaj nobla.
Mi kredas, ke ili atendas min tie, kaj iel mi sentas, ke baldaŭ mi scios certe.