Trie. Oni konsideru denove ne nur la persekutintojn, sed ankaŭ la persekutitojn. La ŝlosilvorto de Lins - "persekutoj" - estas tre forta: ni ricevas la imagon de la malprava, krima persekutanta potenco, kaj la prava persekutata viktimo - la lingvo Esperanto kaj la esperantistoj. Niaj simpatioj certe estas ĉe la viktimoj - kaj juste. Sed ne plene juste, ĉar la historio estis en la realeco multe pli komplika. Estas vero, ke la esperan- tistoj, tragike pereintaj en 1937 - 1938, en la antaŭaj jaroj kontribuis siaflanke al la establiĝo de la reprezalia reĝimo, kiu tiam estis ankoraŭ direktita kontraŭ aliaj malamikoj: la "Prompartio" ("Industria partio"), la opoziciuloj en la Komunista Partio, la (pseŭdo)naciistoj ktp. Post 1930 - 1931 la esperantistaj revuoj, eldonitaj en Sovetunio, pleniĝis per histeriaj politikaj atakoj kaj akuzoj: "manifesto de kalumnio", "sovaĝa slogano", "perfiduloj", "social-faŝistoj", "ideologio de Lanti kaj kontraŭrevolucio", "lingvoj de la kontraŭrevolucio", "klasmalamikoj", "internaciaj friponoj" - jen malgranda eltiraĵo el la artikoloj de la epoko. Polemiko kun SAT ankaŭ apartenas al la sama tempo - kaj meritus nian plenan rekonsideron nun, en la lumo de la nuntempe haveblaj faktoj. La demando de E.Lanti "Ĉu socialismo konstruiĝas en Sovetio?" - starigita en 1935 kaj emfaze respondita negative (v. p. 418) - sonas al ni kvazaŭ an- ticipaĵo de la aktuala diskuto en Sovetunio pri la temo - "Kian socialismon ni fakte konstruis?" Oni devas ag- noski verecon de multaj tiutempaj asertoj kaj duboj de la kreinto de SAT, kvankam, laŭ mi, daŭre restas neakceptebla la sennaciiga ideologio de SATismo, kiu nutriĝis de la samaj fontaj ideoj kiel la naci-malamika politiko de Stalin.
La perestrojko venigis kun si la retaksadon de la pasinteco - kaj tiu sama retaksado devas okazi ankaŭ en la historio de Esperanto. Ni salutu la republikigon de la libro de Ulrich Lins, kiu donas al ni necesan stimulon tiurilate.
Sergej Kuznecov
KRONOLOGIO
1S59
15 decembro
1878
17 decembro
1881
13 marto
1887
26 julio
1889
septembro
1892
aprilo
1895 aprilo
decembro
1898
januaro
13 januaro
1901
februaro
aprilo
5/13 aŭgusto
19 majo 12 junio 21 junio 12 julio
28 aŭg./5 sept.
junio
24 oktobro
Naskiĝo de Lazaro Zamenhof en Bjalistoko
Projekto de „lingwc uniwersala" pretigita
Caro Aleksandro II murdita; sekvas kontraŭ- judaj pogromoj en Ruslando
En Varsovio aperas la „Unua Libro"
Unua numero de La Esperantisto (Nŭrnberg)
Oficialigo de la Klubo „Espero" en Peterburgo
La rusa cenzuro malpermesas la eniron de la gazeto Esperantisto
En Uppsala komencas aperi Lingvo Internacia
Louis de Beaufront fondas Societon por
la Propagando de Esperanto
Letero de Emile Zola pri la Afero Dreyfus
Ruslingva broŝuro de Zamenhof pri hilelismo
Burĝ-demokrata revolucio en Ruslando Ruslanda Esperantisto komencas aperi Unua Universala Kongreso de Esperanto en Boulogne-sur-Mer
Fondo de Germana Esperantista Societo Fondo de Japana Esperantista Asocio Kontraŭjuda pogromo en Bjalistoko Dreyfus rehonorita Dua Universala Kongreso en denevo
ĉinaj anarkiistoj en Parizo ekeldonas la semajnan gazeton La Novqj Tempoj Komitato de ..Delegitaro por alpreno de lingvo helpa interaacia" decidas „alpreni principe Esperanton ... sub kondiĉo de iaj modifoj"
1908
18 januaro
28 aprilo
1911
10 oktobro
1914/1918
1917
aprilo
6/7 novembro
novembro
marto
januaro
junio aŭgusto
aprilo 3 junio
28 junio
30 oktobro
1924
21januaro 17 junio/8 julio
5/10 aŭgusto
2/19 decembro
1929
oktobro
aprilo
majo
Zamenhof rompas la rilatojn kun la „Delegacia Komitato" (Ido-skismo) Fondo de Universala Esperanto-Asocio
Revolucio en ĉinio Unua Mondmilito
Morto de Zamenhof „Oktobra Revolucio" en Ruslando „Deklaro pri la rajtoj de la popoloj de Ruslando"
Fondo de la Tria (Komunista) Internacio
Fondo de Ligo de Nacioj
Fondo de Sovetlanda Esperantista Unuiĝo Fondo de Sennacieca Asocio Tutmonda
Stalin iĝas ĝenerala sekretario Cirkulero de ministro L6on B6rard kontraŭ la instruado de Esperanto en francaj leraejoj Raporto de ia sekretariejo de Ligo de Nacioj pri „Esperanto kiel internacia helpa lingvo" Benito Mussolini iĝas ĉefministro de Italio
Morto de Lenin
Kvina Kongreso de Komintern; alvoko al internacia laborista korespondado
Sesa Kongreso de SAT en Leningrado
15a Kongreso de KPSU; eksigo de Trockij Unua Kvinjarplano en Soveta Unio
Tutmonda ekonomia krizo akriĝas
Skismo en la germana laborista Esperanto- movado
Sovetaj aŭtoritatoj ĉesigas la transsendon de kotiza mono al SAT
30 majo 13 julio/14 aŭg.
1931 januaro aŭgusto
aŭgusto decembro
30 januaro 29 julio/5 aŭg
1935
17 majo
15 septembro
18 februaro 20 junio
18 julio aŭgusto septembro decembro
5 decembro
marto
Parolado de Mykola Skrypnyk kontraŭ sennaciismo
16a Kongreso de KPSU; Stalin parolas pri estonta universala lingvo
Fondo de Japana Prolet-Eiperantiita Unio Komunism opodciuloj en SAT fondas Internadan Unuigan Komitaton por reorganizo de la proleta Esperanto-movado
Fondo de Internacio de Proleta Esperantistaro En Sanhajo ekaperas La Mondo
Instruado de Esperanto en germanaj lernejoj malpermesita
25 julio/21 aŭg. Sepa Kongreso de Komintern; alvoko al kontraŭfalisma popolfronto Kontraŭjudaj Mrasaj leĝoj" de Nŭrnberg
Adolf Hitler iĝas kanceliero de Oermanio 25a Universala Kongreso en K61n
Dekreto de Martin Bormann Dekreto de Heinrich Himmler; dissolviĝo de Oermana Esperanto-Asocio Eksplodo de civila milito en Hispanio Skismo en la neŭtrala Esperanto-movado Esperanto-societoj en Portugalio fermitaj Japana polico komencas subpremi la proletan Esperanto-movadon Nova konstitucio en Soveta Unio
Komenciĝas „Granda Purigo" en Soveta Unio; likvido de la soveta movado Komenciĝo de japana milito kontraŭ Cinio
Germanio aneksas Aŭstrion
La rusa lingvo iĝas deviga fako en
ĉiuj sovet^j lernejoj
Fermo de Internada Esperanto-Muzeo
en Vieno
Dua Mondmilito
Germamu trupoj okupas Varsovion; anoj de familio Zamenhof arestitaj
Interna raporto de Heydrich pri Esperanto Japana Biperanto-Instituto eksiĝas el Internacia Bsperanto-Ligo
Amas-deportado el la baltaj landoj Oermana invado en Sovetan Union
Sekreta konferenco en Berlino pri Mflna solvo de la juda demando"