[555] Ĉinio hurias, n.s. 3. 1937, n-ro 4 (5 nov.), p. 7; represita en Verkoj de Verda Majo, Beijing 1982, p. 377-380.
[556] Miyako sinbun, 1-11-1938; cit. Tone Kĉiti, Teru no syĉgai (La vivo de Teru), T6kyĉ 1969, p. 66.
[557] Elpin (= An Ousheng), „Paca kolombo" (poemo), Orienta Kuriero 2. 1939, n-ro 1 (9), p. 23.
[558] Ŝiaj verkoj, aperintaj sub la plumnomo „Verda Majo", estas i.a.: Flustr' ei uragano, Chungking 1941; kaj En Ĉinio batalanta, Chungking 1945. Vd. la kolekton Verkoj de VerdaMajo, Beijing 1982.
[559] Laŭlum(= LiShijun), „EIlaliberigitaĈinio",InternaciaKuIturoS. 1950, n-ro 5/6, p. 20; Honfan, „Nova sanga ŝuldo", Popola Mondo 1.1950, n-ro 4, p. 4-5, 14 (samnumere, aliaj artikoloj de kaj pri Eltunko); Hou Zhi- ping, „Memore al kamarado Eltunko", ElPopoIa Ĉinio 1980, n-ro 12, p. 20-21.
[560] En projekto pri radikala reformo de Japanio, la naciisto Kita Ikki en 1919 pledis por abolo de la deviga instruado de la angla lingvo en lernejoj kaj por alpreno de Esperanto kiel dua gepatra lingvo: George M. Wilson, Radical nationalist in Japan. Kita Ikki, 1883-1937, Cambridge, Mass. 1%9, p. 57.
1- Vd. Miyamoto Masao, La morta suito. Oosugi Sakae, anarkiisto-esper-
antisto, Kioto 1984.
[562] K. Kroita, „La historio de Japana Esperantista Asocio", The British
Esperantist3.1907, p. 197-199.
[563] Takamaru Sasaki, Mia kaŝita vivo. Mallonga aŭtobiografio de iu neorto- doksa esperantisto, Tokio 1978.
[564] La esperantlingvaj subtitoloj, per kiuj aliaj kulturaj revuoj ornamis sin en la 20aj kaj 30aj jaroj, montras, kiajn ideojn oni preferis ligi al la lingvo: La Rekonstruo, La Emancipo, Laborista Movado, La Fronto, La Kritiko Socialista, Nigra Fronto, La Proleta Budismo, La Scienco Proieta. Kelkaj, ekzemple ĉi-lasta, krome aperigis paĝojn en Esperanto.
[565] Jean-Jacques Tschudin, Tanemakuhito. La premiĉre revue de iittĉrature prolĉtarienne japonaise, Paris 1979, p. 31,33, 47,49-50.
[566] Tokunosuke Itoo, „La interna ideo sola estas vera esperantismo", Verda UtopioA. 1923, p. 9; vd. ankaŭ It6 Tokunosuke, Midorinohosiniakoga- rete. Sopirante al verda steio, Ky6to 1925.
[567] Sakurai Yasuo, „Nia misio kaj Esperanto", La Verda Mondol. 1926, n- ro 6, p. 1; por detaloj vd. Ulrich Lins, Die Omoto-Bewegung und der radi- kaie Nationalismus in Japan, Mŭnchen, Wien 1976, p. 124-125,129-132.
[568] Chif, „Laesperantismoestaspure lingva movado", Verda UtopioA. 1923, p. 13.
[569] Post la tertremo, Ĝsugi Sakae, tiam renoma anarkiisto, estis murdita de policano. JEI ne kuraĝis aperigi nekrologon pri sia pioniro.
[570] Sakuzo Yoshino, „Liberalism in Japan", en: K.K. Kawakami (red.), What Japan thinks, New York 1921, p. 90.
[571] Kiyomi en 1927 publikigis multatentatan tradukon de la pola romano Marta de Eliza Orzeszko en la japanan, laŭ la Esperanta traduko de Zamenhof, kiu donis stimulon al la virina movado en Japanio.
[572] Rokuroo Kijomi, WA1 la junaj koreoj", La Revuo Orienta 7.1926, p. 126- 128.
[573] Asahiga Noboru, „Nihon Esuperanto Gakkai 50-nen no ayumi" (La 50jara historio de JEI), La Revuo Orienta 51. 1970, p. 114.
[574] Mine Yositaka, „Skizo pri la vivo de V. Erofienko", en La tundroĝemas. Verkoj de V. EroSenko, Toyonaka 1980, p. 69-70. - Verkoj de kaj pri Eroŝenko (1890-1952) aperis en Esperanto, la japana, ĉina, ukraina kaj nisalingvoj.
[575] Verda Utopiol. 1922, p. 116.
[576] La Revuo Orienta 3. 1922, p. 162. - La parolanto estis Sasaki Takamaru.
[577] Puroretaria esuperanto kdzay 6 vol., T6ky6 1930-31 (represo 1968).
[578] Vd. ekzemple la saluton al la germana laboristaro: Arbeiter-Esperantist 17. 1931, n-ro 8, p. 1.
[579] La XX-a Kongreso de Japanaj Esperantistoj. Oficiala protokolo, Tokio 1932, p. 19.
[580] Kamarado (kies antaŭulo estis Proleta Esperantisto, marto ĝis septembro 1931) aperis de oktobro 1931 ĝis julio/aŭgusto 1933.
[580] Aperis de septembro 1934 ĝis marto 1936 entute 11 n-roj, preskaŭ nur en la japana lingvo.
[581] La unua n-ro de Majo aperis en aŭgusto 1935, la postaj en marto, julio, novembro 1936. Kurisu estis sekretario de la grupo; redaktoro estis (en 1936) Yonemura Ken. Kunlaboris ankaŭ Hasegawa Teru, kiu en 1937 eskapis al Ĉinio. - Laŭ la modelo de Marŝuy establiĝis ankaŭ aliaj lokaj centroj: Frato en Osaka, Saluton en Nagoya kaj Amiko en Okayama.
[582] Konataj estas nur du n-roj el 1936, kun teksto en Esperanto.
[583] Cit. Asahiga Noboru, „Saito Hidekatu no iti-zuke" (Difino de la pozicio de Saito Hidekatu), La Revuo Orienta 52. 1971, p. 181.
[584] Takeuti Ziro, Puroretaria esuperanto undĉ ni tuite, T6ky6 1939. - Kp. mian artikolon „La plej sekreta libro pri Esperanto", esperanto65.1972,
p. 28-29.
[585] Sisn geppo, n-ro 39, septembro 1937, p. 391-392.
12-01203
[586] Unu el la osakanoj, Sakagami Muturo, arestiĝinte en aŭtuno 1939, mortis aŭ en la malliberejo aŭ nelonge post liberiĝo. La saman sorton havisTaka- ragi Yutaka, redaktoro de Frato. Sato Tokird, la ĉefa respondeculo de Saluton en Nagoya, estis pro akuta tuberkulozo provizore liberigita, sed baldaŭ poste mortis.
[587] Tokkdgeppdy aprilo 1940, p. 5-6.
[588] Takeuti,p. 251.
[589] Intervjuo kun Miyake Sihei, 1-9-1971.
[590] T. Kurisu, „Esperanta vortaro kiel logbirdo de japana sekreta polico", Heroldb de Esperanto 24. 1948, n-ro 17 (1095), p. 1 (kompiltrad. el Nova Fronto).
[591] Gengogaku to kokusaigo. Trad. Ĝsima Yosio kaj Yamazaki Huzio, Toky6 1932 (represo Ky6to 1976); rusa originalo: Ĵazykoznanie i meĵdu- narodnyi jazyk, Moskva 1931. - En 1934, JEI eldonis ankaŭ tradukon de la verko de E. Drezen, Historio de la mondotingvo: Sekaigo no rekisi. Trad. Osima Yosio.
[592] La XXII-a Kongreso de Japanaj Esperantistoj. Oficiala protokolo, Naga- saki 1934, p. 7-10.
[593] A1 la personoj apartenis Huzisawa Tikao, unu el la plej pasiaj teoriaj pra- vigantoj de simbiozo el ŝintoa ekspansiismo kaj Esperanta homaranismo.