[630] Kielnoto2.
[631] 21-12-1921; laŭ Sennacieca Revuo 3. 1921/22, n-ro 5 (24), p. 9. - Jam pli frue, en oktobro 1920, la Tria Kongreso de Komunista Junularo (Komso- mol) decidis, ke la lernado de Esperanto estas persona afero de ĉiu mem- bro: N. Karatajev, „Pri propagando inter gejunularo", Esperantista Movado 1921, n-ro 1/2 (11/12), p. 7.
[632] I. Skapa, „Novaj, nekonataj materialoj pri M. Gorkij kaj Esperanto", Esperanta Finnlando 1969, n-ro 5 (jun.), p. 42; represita ankaŭ en Bul- gara Esperantisto 38. 1%9, n-ro 12, p. 3.
1 3-0120.?
[633] N. Karatajev, „Esperanta movado en SovieU Respubliko", Espcrantista Laboristo 2.1921, n-ro 4/5 (15/16), p. 7.
[634] H.K. „Kial Esperanto en Rusio malvenkas", Sennacieca Revuo 3. 1921/ 22, n-ro 10 (28), p. 7. - La iniciatintoj de ESKI estis Ort Sunnam (ali- nome, Oftitoviĉ) kaj Drezen, kiu lasta poste nevolonte estis memorigita pri sia rolo. Ŝajne, ilia ideo estis koncentri en ESKI la tutan Esperanto- movadon en Soveta Ruslando: Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 4/5 (15/16), p. 8; vd. ankaŭ EdE, p. 123.
[635] Esperantista Movado 1920, n-ro 2 (9), p. 10,15.
rezoluci-proponon iniciatis la sviso Itschner, tiutempe membro de la Ple- numkomitato de Komintern. Inter la subskribintoj estis la franco Boris Souvarine, la sviso Jules Humbert-Droz kaj la germano Willi Mŭnzen- berg.
[637] Protokoll des III. Kongresses der Kommunistischen Internationale. Moskau, 22. Juni bis 12. Juli 1921, Hamburg 1921 (represo Erlangen 1973), p. 1057.
[638] Pog4ny (1886-1938) en 1919.estis popolkomisaro de Hungara Konsilan- tara Respubliko.
[639] Interalie en L Humanite, 28-3-1922; laŭ Sennacieca Revuo 4. 1922/23, n-ro 7/8 (37/38), p. 23.
[640] E.L., „Stranga informo", Sennacieca Revuo3.1921/22, n-ro 10(28), p. 8.
[641] Letero de Sovjetlanda Unuiĝo Esperantista al E. Lanty, de 24-6-1922, en Sennacieca Revuo3.1921/22, n-ro 11/12 (30/31), p. 18.
[642] E.L., „Finitala komedio..SennaciecaRevuoA. 1922/23, n-ro 1 (32), p. 9-10; E.L., „Tri semajnojn en Rusio", Sennacieca Revuo 4.1922/23, n-ro 3 (33), p. 5 (ankaŭ en VortojdekamaradoE. Lantiy Leipzig 1931 [represo Laroque Timbaut 1979], p. 18-19).
Milano 1967), p. 34,52,57,78. - En 1924 dumtempe estis denove espero, ke Komintern interesiĝos pri la mondlingva demando. ĉia sekretario Bĉla Kun petis raporton pri la laborista Esperanto-movado. Laŭ komisio de la Komunista Frakcio de SAT, Lanti verkis tiun raporton franclingve kaj sendis al Moskvo (E.L., „Publika letero al kompartiaj SAT-anoj", Sennaciulo 8.1931/32, p. 138). Ŝajnas, ke Komintern enketis ankaŭ inter la komunistaj partioj pri ja situacio de la Esperanto-movado en diversaj landoj: Letero de KP de Ĉefioslovakio al R. Burda, de 22-3-1926, en Sen- naciulo 2.1925/26, n-ro 29 (81), p. 7. Pri ia sekvo nenio estas konata. (La raporto por Komintern poste aperis broŝurforme: E. Lanty, La iangue internationaie. Ce que tout militant ouvrier doit connaitre de la question, Paris 1925.)
[644] Por viva priskribo, kiel en 1920 juna ruĝarmeano estis varbita por Esper- anto, vd. S.N. Podkaminer, „Oktobra Revolucio kaj rusia esperantista movadoM, DerEsperantist 14. 1978, n-ro 3 (89), p. 4.
[645] Pseŭdonimo de A.A. Malinovskij (1873-1928). Pri li vd. Dietrich Grille, Lenins RivaJe. Bogdanov und seine PbUosopbie, Kdln 1966. - En Esper- anto aperis A. Bogdanov, Ruĝa stelo. Fantazia romano. Trad. N. Nekra- sov kaj S. Rublev, Leipzig 1929.
[646] Gabriele Gorzka, A. BogdanovundderrussischeProletkult. Tbeorie und Pnuds einer sozialistischen Kulturre volution, Frankfurt a.M., New York 1980.
[647] Pseŭdonimo de P.M. Lebedev (1881-1940).
[648] V. Kerĵencev, „Meĵdunarodnaja revoljucija i proletarskaja kuTtura", Proietarskaja lml'tura 1919, n-ro 6; germana traduko en: Richard Lorenz
(red.), Proletarische KuIturrevoJution in SowjetruBland (1917-1921). Dokumente des ,ProletkuIt\ Mŭnchen 1969, p. 76.
opinio de A. Bogdanov pri intemacia lingvo), Izvestija C.K. SESR 6. 1928, p. 257-266.
[650] Esperantista Movado 1920, n-ro 2 (9), p. 11.
[651] Ekzemple, la gubernia komitato de junaj esperantistoj en Simbirsk (nun Urjanov) ricevis materian helpon de ProletkuPt: Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 7/8 (18/19), p. 13.
[652] E.L. „Trisemajnojn en Rusio", SennaciecaRevuoA. 1922/23, n-ro4(34), p. 5-7; n-ro 5 (35), p. 9-10. - Lanti i.a. renkontiĝis kun la antaŭa prezi- danto de ProletkuPt, V.I. Lebedev-Poljanskij. Tamen, dum la tempo de lia vizito la graveco de ProletkuFt jam estis esence reduktita.
[653] Carmen Oaudin-Urondo, Lĉnine et la rĉvolution culturelle, La Haye, Paris 1974; Wladimir Gorbunow, Lenin und der Proletkult, Berlin 1979 (trad. el la rusa).
1- A. Lunatscharski, Die Kulturaufgaben der Arbeiterkiasse. Aligemein- menschiiche KuJtur und KJassen-KuItur, Berlin-VVilmersdorf 1919. - Sheila Fitzpatrick, The Commissariat of Enlightenment. Soviet organiza- tion ofeducation and arts under Lunacharskyt October 1917-1921, Lon- don 1970.
[655] Oskar Anweiler, JErziehungs- und Bildungspolitik", en: Oskar Anwei- ler, Karl-Heinz Ruffmann (red.), KuJturpoIitik der Sowjetunion, Stutt- gart 1973, p. 28,68.
[656] Pri tio kp. la diskuton inter Lanti kaj rusa komunisto: E.L., „Tri semajn- ojnen Rusiow, Sennacieca RevuoA. 1922/23, n-ro 7/8 (37/38), p. 18-21.
[657] N. Futerfas, "Esperanto en Rusio", La Nova Epoko 1922, n-ro 1 (jun )> kol. 22.
[658] Ruslingve: Sojuz Esperantistov Sovetskiĥ Stran. De 1927 la nomo estis: Sovetrespublikara Esperantista Unio (Sojuz Esperantistov Sovetskiĥ Respublik).
[659] EdE, p. 591.
[660] E. Drezen, „A1 la sovetlanda esperantistaro", Esperanta Informilo (Monata organo de Petrograda Societo Esperantista) 1921, n-ro 2/6 (jun./ okt.), p. 6. - Partopreninto de la kongreso memoras, ke estis „varmegaj" diskutoj pri la rolo de la esperantistoj en la konstruado de la soveta ŝtato kaj ke nur malplimulto de la delegitoj defendis la principon de neŭtraleco de la Esperanto-movado: Efim Flejs, „Pasis kvindek jaroj", Bulgara Esperantisto 30.1961, n-ro 10, p. 9. Laŭ raporto de ĉino, kiu tiutempe stu- dis en Moskvo, okazis eĉ arestoj kaj dumtempa fermo de Esperanto-gru- poj sekve de tio, ke „multe da malnovaj samideanoj" rezistis la strebadon „unuigi esperantismon kun komunismo" kaj esprimis sin kontraŭ bolŝe- vismo ankaŭ en leteroj al eksterlando: Bao Pu, „La movado de Esperanto en Rusujo", La Verda Lumo 3. 1923/24, p. 5.
[661] „Tezaro pri la organizaj demandoj de Ruslanda Tutesperanta movado", Esperanta Informilo 1921, n-ro 2/6 (jun./okt.), p. 3-5; „Tezaro pri Sovet- landaj Esperanto-interrilatoj kun la internacia esperantistaro", samloke, p. 5-6.