[662] Letero de Roman Sakowicz al Hans Jakob, de 2-7-1957; S.A. Koviĉ (= Sakowicz), „Ĉu V.I. Lenin estis esperantisto?", Heroldo de Esperanto 45. 1969, n-ro8 (1471), p. 2.
[663] R. Nikolskij, „Kontraŭ kalumnioj pri kamarado Drezen", Internaciisto 1. 1930/31, p. 212-213. - De 1924 Drezen (laŭ EdE, p. 112) laboris ĉefe en scienca kampo, i.a. pri racia labororganizo kaj lingvistiko. De 1926 ĝis 1930 li estis direktoro de la Instituto de Komunikado. Li estis profesoro en diversaj teknikaj altlernejoj kaj ankaŭ estrarano de Tutsoveta Societo por Kulturaj Rilatoj kun Eksterlando (VOKS).
[664] Letero de Zamenhof al Leopold Schlaf, de 20-9-1910, en DerArbeiter- Esperantist/La Laborista Esperantisto 1.1910, n-ro 2 (sept.), p. 10. -Tiu ĉi letero estis ofte represita, laste en PVZIX 147-148.
[665] Formita laŭ 1'anti (la kontraŭulo). Adam nomis sin Lanty ekde oktobro 1921, Lanti ekde 1928.
[666] Leteroj de E. Lanti, Paris 1940, p. 179; E. Borsboom, Vivo de Lanti, Parizo 1976, p. 11-12,14. - Plej longdaŭra estis la kontakto kun la franca verkisto-filozofo Han Ryner (1861-1938), kies verkon La veraj interparo- ladoj de Sokrato (Laroque Timbaut 1979) Lanti mem esperantigis.
[667] „Dĉclaration", Le Travailleur Espĉrantiste (2a serio) 1. 1919, n-ro 1 (aŭg.),p.l.
[668] Aseto, „Diskutejo. Ĉu internacia aŭ sennacieca organizaĵo?", Esperant- ista Laboristo 1. 1920, n-ro 3 (apr.), p. 2.
[669] Sennaciulo, „Liberiga Stelo al la Verdruĝuloj", Esperantista Laboristo 1. 1920, n-ro 10 (nov.),p. 2.
[670] E. Lanti, Forla neŭtralismon! 3a eld., Leipzig 1928, p. 11; unue en Esper- antista Laboristo 2. 1921, n-ro 4/5 (15/16), p. 2.
[671] Samloke, p. 10; unue en Esperantista Laboristo 2.1921, n-ro 4/5 (15/16), p. 2 (tie: „... al konscia klasbatalo").
[672] Samloke, p. 10; unue en Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 3 (14), p. 1.
[673] La vortoj estas el salutletero de Henri Barbusse al la fondkongreso de SAT en Praha. Plena teksto franclingve en Le Monde Espĉrantiste 14. 1921, n-ro 5 (121), p. 38 (transprenita el L'Humanitĉ)\ Esperante en Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 7/8 (18/19), p. 1. - Jam pli frue Bar- busse estis nominta Esperanton „la ABC de V Internacio": „A1 la interna- ciistoj", Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 2 (13), p. 3. La simpatio de Barbusse por Esperanto iĝis konata precipe per lia antaŭparolo al la ler- nolibro Cours rationnel et complet dfEsperanto (Paris 1921); Esperanta traduko en Sennacieca Revuo 3.1921/22, n-ro 6 (25), mar. 1922, p. 2-3.
[674] Kp. E. Adam, „Mortis nobla internaciisto", Esperantista Laboristo 1. 1920, n-ro 4 (majo), p. 1-2.
[675] E. Lanti, Forla neŭtralismon!, p. 18; unue en Esperantista Laboristo 2. 1921, n-ro 6 (17), p. 1.
[676] Vd. la kvazaŭ programan artikolon de L. Revo (= Lucien Laurat), «Mondlingvo kaj klasbatalo", Sennacieca Revuo 3. 1921/22, n-ro 1 (20), p. 1-2.
Leteroj de Eugĉne Adam aŭ LantialEdmondPrivat, La Chaux-de-Fonds 1973, p. 10; vd. ankaŭ la leteron de H. Hodler al Lanti, de 21-10-1919, en Sennaciulo 12. 1935/36, p. 65.
[678] Pro konflikto inter idealistaj maldekstniloj kaj decidaj partianoj de Komintern la movado „Clartĉ" tamen jam fine de 1921 perdis sian origi- nan karakteron de sendependa intelektula internacio.
[679] „La 1-a Internacia Kongreso de la Revolucia Esperantistaro" (proto- kolo), Sennacieca Revuo 3.1921/22, n-ro 1 (20), p. 2.
[680] Samloke, p. 4.
[681] Letero de Romain Rolland al E. Lanty, de 9-9-1922, trad. en Sennacieca Revuo 4. 1922/23, n-ro 1, p. 15. - Por la respondo de Lanti vd. „Publika letero al Romain Rolland" *Sennacieca Revuo 4.1922/23, n-ro 2, p. 13-14 (represita en Vortoj de kamarado E. Lanti, Leipzig 1931, p. 52-56).
[682] Vd. la diskuton pri la artikolo 2 en Kongresa dokumentaro. IVa Kon- greso, Bnuelles, 14. ĝis 18. aŭgusto 1924, Leipig 1924, p. 17-21. - La nova formulo estis: „... povas esti membro de SAT nur persono, kiu aprobas ĝian Statuton kaj sin deklaras preta tutplene servi la interesojn de la Aso- cio."
[683] Ekde januaro 1932 Sennaciulo aperis dusemajne, ekde februaro 1933 monate. Sennacieca Revuo pluaperis kiel monata revuo pri literaturo kaj scienco (de oktobro 1928 gis februaro 1933 sub la nomo La Nova Epoko).
[684] Vd. precipe la serion „Tago el mia vivo", en kiu diverslandaj SAT-mem- broj rakontis pri siaj personaj vivkondiĉoj. Ĝin iniciatis la anglo Howard Stay: Sennaciulo 3. 1926/27, n-ro 125/126 (19 feb. 1927), p. 5-6.
[685] E.L. „Tri semajnojn en Rusio", Sennacieca RevuoA. 1922/23, n-ro 3 (33), p. 6. - La vojaĝraporto de Lanti estas reeldonita en: E1 verkojde E. Lanti.
[686] Laroque Timbaut 1982, p. 1-65.
Letero de Demidjuk al Lanti, de 12-1-1923.
[687] „La Nova Epoko", La Nova Epoko 1922, kol. 2. - Pri vizito de Lanti en la redaktejo: E.L., „Tri semajnojn en Rusio", Sennacieca Revuo 4. 1922/ 23, n-ro 3 (33), p. 5.
[688] fe. Drezen, WV bor'be za SESR (En batalo por SEU), Meĵdunarodnyj jazyk 10. 1932, p. 107. - Ankaŭ Nekrasov kredeble simpatiis kun anarkiismo; Demidjuk (kiel la aliaj) ne estis membro de la Komunista Partio.
[689] La Nova Epoko 1922, kol. 70-71 (recenzo pri broŝuro de Drezen, Pro- blema meĵdunarodnogo jazyka. Opyt materialistiĉeskogo obosnovanija voprosa, Moskva 1922).
[690] Letero de „la Novepokuloj" al Lanti, de 2-10-1922; letero de Futerfas al Lanti de okt. 1922; letero de Demidjuk al Lanti, de 12-1-1923. -La fakto, ke Drezen plendis ĉe la cenzuro, instigis Nekrasov verki satiran baladon, „La kanto pri sorĉpova kremlulo"; presita en Sennaciulo 7.1930/31, p. 29. Vd. ankaŭ Nekrasov, „Malfermita letero al legantaro de ,Sennaciulo,,\ Internaciisto 1. 1930/31, p. 44.
[691] Pri tiu konflikto pli detale vd. mian artikolon „Drezen, Lanti kaj La Nova Epoko. La proksimiĝo de la sovetia Esperanto-movado al SAT", Senna- cieca Revuo, n-ro 115,1987, p. 35-52.
[692] Deklaro de la komitato de Moskva Klubo Esperantista, de 26-10-1922.
[693] G. Demidjuk, „Kial?...'\ Internaciisto 1. 1930/31, p. 45.
[694] Leteroj de Demidjuk al Lanti, de 12-1-1923 kaj 5-6-1923.
[695] Centra Komitato de Sovetlanda Esperantista Unuiĝo, Nia pozicio. (DekĴaracia letero al ĉiuj revoluciaj esperantistaj organizaĵoj), Moskvo, marto 1923 (kvar presitaj folioj); kp. Sennaciulo 7. 1930/31, p. 79.
En 1932, post la skismo, la CK de SEU deklaris, ke ĝia dokumento „Nia pozkao" de 1923, difinanta la rilatojn al SAT, „en historia aspekto piene praviĝis kaj estis ĝusta": Bulteno de Centra Komitato de Sovetrespubli- kara Esperantista Unio 11. 1932, p. 14.