[1121] Germana Esperantisto 5.1908, p. 20.
[1122] Saebsiscbes Voiksbiatt (Zwickau), 12-2-1914; cit. Germana Esperantisto 11.1914, eldono A, p. 59. - Necesas aldoni, ke la Germana Socialdemo- krata Partio havis aparte severan pozicion kaj ke antaŭ la Mondmilito estis ankaŭ socialistoj, kiuj esprimis sin favore pri Esperanto. Fine de 1911 la kongreso de la Bohem-Slava Partio rekomendis la varbadon por ĉi (La Kulturo 1.1912, n-ro 1, p. 1). Britaj socialistoj subskribis deklaron de sia simpatio al Esperanto (Das Esperanto ein Kulturfaktor Vol. 3, Stutt- gart 1913, p. 68), kaj en Nederiando elstara apoganto estis Domela Nieu- wenhuis.
[1123] Josef Strasser, Der Arbeiter und die Nation, Reichenberg 1912, p. 29 (nova eldono, Wien 1982, p. 40). - Kvankam Strasser, lries verkon alte taksis Lenin, kontraŭis la perfortan asimiladon de naciaj minoritatoj, li, simile kiel Kautsky, antaŭvidis la estiĝon de unusola lingvo en la socia- lisma socio. Rilate Esperanton, li nomis prava la bazan ideon de ĝiaj pio- niroj, „ke konscia lingvo-evoluigo devas esti ebla", sed riproĉis al la esper- antistoj nekomprenon pri tio, ke unue neeesas ehrovi la evoluleĝon de la lingvo.
[1124] Karl Renner, Mantismus, Krieg und Internationale. Kritische Studien ŭber offene Probietne des wissenscbaftlicben und des praktiscben Sozia- tismus in undnacb dem Weltkrieg, Stuttgart 1917, p. 383.
[1125] Engelbert Pernerstorfer, Zeitfragen, Wien 1918, p. 46.
[1126] A1 la gvidaj italaj socialistoj, kiuj pledis por Esperanto, apartenis la parla- mentano Oddino Morgari (1865-1944); vd. lian broSuron La piŭ interna- zionale delle internazionali, S. Vito al Tagliamento 1915 (2a eld. 1921).
[1127] Falansteroj estas la komunumoj en la socia utopio de Charles Fourier. Per la „feliĉaj kolonioj" evidente Gramsci aludas al Cabet.
[1128] Antonio Gramsci, „La lingua unka e 1'esperanto", D Grido del Popolo (Torino), 16-2-1918; represita en 2000 pagine <h Gramsa. Vol. 1: Nel tempo della lotta (1914-1926), Milano 1964, p. 271-275.
[1129] Montrante siniilan intelektulan aroganteoon, Gramsci asertas ankaŭ, ke lingvo estas „esprimo de beleco, pli ol instrumento de komunikado".
1 • Der I. KongreB der Kommunistischen Internationale. Protokoll der Ver- handiungen in Moskau vom 2. bis zum 19. M&rz 1919, Hamburg 1921 (represo Eriangen 1972), p. 62. - Sadoul parolis en la dua tago (3-3-1919). Rilata eldiro de Zinov'ev ne troviĝas en ia protokolo.
[1131] „Tezoj pri la nacia demando" (1913), en: Lenin, Werke XIX 241. Ni ĉi- sekve citas el la germanlingva eldono de la verkaro de Lenin (Berlin 1955-
[1132] „Kritikaj rimarkoj pri la nacia demando" (1913), Werke XX14.
[1133] Samloke, p. 13.
[1134] Samloke, p. 13.
[1135] Rosa Luxemburg, „Nationalitatenfrage und Autonomie" (1908), en: Internatkmalismus und Klassenkampf. Die polnischen Schriften. Red. Jŭrgen Hentze, Neuwied, Berlin 1971, p. 278. - Rosa Luxemburg aprobe citas la tezon de Kautsky pri „la fina kunigo de la tuta kultura homaro en unu lingvo kaj unu nacieco" (p. 248).
[1136] „Letero al S.G. Ŝaumjan" (1913), WerkeXIX4%. Pri latlisputode Lenin kun Rosa Luxemburg vd. precipe „Pri la rajto de la nacioj je memdecido" (1914), Werke XX 395-461.
[1137] „Tezoj pri la nacia demando", p. 236 k.sekv.; „Demoralizado de la labor- istoj per subtila nacnsmo" (1914), Werke XX 289 k.sekv.
[1138] „Provo de platformo por la Kvara Partia Kongreso de la socialdemokratio de Latvio" (1913), Werke XIX100.
[1139] „Tezoj pri la nacia demando", p. 239.
[1140] „Rezolucioj de la somera konsiligo de la Centra Komitato de RSDLP kun partiaj funkciuloj 1913", Werke XIX 420; kp. „Demoralizado", p. 288- 289.
[1141] Hans-Joachim Iieber, Karl-Heinz Ruffmann (red.), DerSowjetkommu- nismus. Dokumente II, Koln, Berlin 1964, p. 87-88.
[1142] „Referaĵo pri la nacia demando dum la Tria Tutrusa Kongreso de Sove- toj, la 15an de januaro 1918", en: Stalin, Werke IV 27. TNi citas el la ger- manlingva eldono de la verkaro de Stalin, Berlin 1951-55.)
[1143] „Pri la demando de la naciecoj aŭ ^aŭtonomigo'" (30/31-12-1922), Werke XXXVI 590-596.
[1144] „Origina provo de la tezoj pri la nacia kaj kolonia demando" (junio 1920), Werke XXXI135.
[1145] „Rezolucioj de la somera konsiliĝo", p. 420.
[1146] „Telegramo al I.V. Stalin", Werke XXX 365.
[1147] „Demoralizado...", p. 289..
[1148] „Kritikaj rimarkoj pri la nacia demando", p. 5; „Letero al S.G. Ŝaum- jan", p. 494-495.
[1149] „Demoralizado...", p. 289.
22-01203
[1150] „Tezoj por referaĵo pri la nacia demando", Werke. Ergŝnzungsband. 1896-Oktober 1917, Berlin 1972, p. 319. - Lenin verkis la tezojn evidente post sia referaĵo en Parizo (23-1-1914). En sia artikolo „Nationalitat und Internationalitat" de 1908 (vd. supre), kiun Lenin vaste utiligis por siaj tezoj, Kautsky nomis kiel mondlingvojn la germanan, la anglan kaj franc- an; kiel kvara eble aldoniĝos, laŭ 0, la rusa. Estas ankaŭ la ebleco, ke la angla iĝos „la sola universala lingvo" (p. 15). Sekvas nombro-indikoj pri la disvastiĝo de la angla, franca kaj germana, kiuj reaperas poste en la resumo de Lenin.
[1151] Cari Lindhagen, I revolutionsland, Stockholm 1918, p. 79. - Vd. ankaŭ Sennadulo 6. 1929/30, p. 211; Walter Singer, „Carl Lindhagen, Bŭrger- meister von Stockholm, ein Vorkampfer des Weltsprachegedankens", Germana Esperantisto 24. 1927, p. 105-106.
[1152] „Kritikaj rimarkoj..." p. 8; kp. JProvo de platformo...", p. 99-100, kaj „Tezoj pri la nacia demando", p. 237.
[1153] Kp. Alfred D. Low, Lenin on thequestion ofnationa!ity, New York 1958, p. 54.
[1154] S.N. Podkaminer, „Lenin kaj Esperanto", DerEsperantistS. 1970, n-ro 42 (jun/aŭg), p. 2-8,17-22; represita en: Detlev Blanke (red.), Socipoliti- kaj aspektoj de la Esperanto-movado, Budapest 1978, p. 31-49.
[1155] E. Drezen, „La doktrino de Lenin en la praktika movado por internacia lingvo", SurPosteno 1934, n-ro 150, p. 9 (ruslingva originalo: „Uĉenie Lenina v praktike dviĵenija za meĵdunarodnyj jazyk", Meĵdunarodnyj jazyk 11.1933, p. 20-25).
[1156] M.I. UFjanova, „Protiv iskusstvennogo mejdunarodnogo jazyka", Raboĉe-krestjanskij korrespondent 1928, n-ro 21 (15 nov.); kp. Senna- ciuloS. 1928/29, p. 134. - Vd. supre, p. 251.
[1157] Tiel la pritakso de Lucien Laurat, kiu vivis en Moskvo de 1923 ĝis 1927. Li krome memoras: „Li [Lenin] oerte ne estis absolute malamika - laŭ ĉio, kion mi scias, li simple malatentis Esperanton ldel utopiaĵon (,neglektenda kvanteco') - ĉar en tia kazo neniam Bĉla Kun estus kura- ĝinta intertrakti kun ni esperantistoj (kaj kun la idistoj) pri eventuala rekono fare de Komintern." (Persona komuniko de 10-12-1969.)