Dumnovalos starigis Dumna n kie ŝi frontu la kverkon, kaj elbuŝigis kelkajn vortojn en fremda lingvo. Nun du el la aliaj druidoj alproksimiĝis kun rimeno, kiun ili tordis ĉirkaŭ ŝia kolo. Ili staris ambaŭflanke de ŝi, tenante la ekstremaĵojn de la rimeno, kaj ambaŭ komencis tiri. Ĝis tiu momento Dumna restis tute pasiva, kaj akceptis ĉion kion oni faris al ŝi, sed nun ŝajnis, ke ŝi subite vekiĝis. Ŝi luktis freneze per siaj ungoj ĉe la rimeno kiu premis ŝian gorĝon, ŝia buŝo gapis kvankam ne aŭdiĝis sono, ŝiaj okuloj elstaris, ŝia tuta korpo spasmis kaj tordiĝis. Ŝia luktado etendiĝis dum agonie longaj, malrapidaj minutoj, ĝis finfine ŝiaj senesperaj klopodoj malpliiĝis kaj ŝia korpo komencis malstreĉiĝi. Antaŭ ol ŝi iĝis komplete senmova, tamen, Dumnovalos signis al la aliaj du, kaj ili faligis la ekstremaĵojn de la rimeno. Dumna tuj falegis al la grundo.
Mi konstatis, ke mi retenas mian spiron, kaj sammomente mi aŭdis longan elspiron de ĉiuj en mia ĉirkaŭaĵo. Dumna komencis spasme anhelegi, kaj roza koloro malrapide revenis al ŝiaj vangoj. Tamen, antaŭ ol ŝi sukcesis plene rekapti sian forton, la du druidoj prenis ŝin kaj portis ŝin al la kaldrono. Ili levis ŝin kaj plonĝigis ŝian kapon en la akvon. Dumnovalos alproksimiĝis kaj firme tenis ŝiajn krurojn. La supra parto de ŝia korpo restis libera, kaj denove ni estis devigataj rigardi dum ŝiaj brakoj senhelpe baraktis kaj ŝi preskaŭ faldiĝis pro la provo levi sian kapon el la akvo. Ĉi-foje, bonŝance, ŝia luktado daŭris malpli longe, kaj baldaŭ la kverkuloj remetis ŝin sur la teron. Kvankam ŝi estis senkonscia, ŝia brusto konvulsie moviĝis.
Nun venis la momento por la tria kaj lasta morto. La druidoj trenis ŝin al la kverko kaj surgenuigis ŝin kontraŭ elstaranta parto de la trunko. Dumnovalos staris malantaŭ ŝi, alte tenante kurban tranĉilon. Li elkriis kelkajn strangajn vortojn, kaj tiam abrupte ŝovis ĝin en ŝian dorson. Ŝia korpo skuiĝis du-tri fojojn kaj falis spasmante. Sed la ofero ankoraŭ ne estis kompleta. Li forhakis ŝian kapon kaj zorge aranĝis ĝin sur la kraniomonteto. Tiam oni mallevis ŝian kadavron en puton, jam pretigitan ĉe la rando de la centra areo.
Sekvis nun la vico de la bestoj. Ilin oni mortigis iom malpli ceremonie. Oni tranĉis iliajn gorĝojn super la elstaraĵo ĉe la trunko de la granda kverko, kaj poste ŝovis ilin en la puton. Laste venis la aliaj objektoj. Ĉiun oni frakasis per unu sola frapego kaj tiam ankaŭ ĝin oni sendis subteren. Kiam la ofero estis kompleta, la puto estis plenigita.
La kverkuloj sekvis unu la alian laŭvice el la maldensejo, lasante sur la plata ŝtonego la sanktajn objektojn, kiujn ili uzis dum la ceremonio. Mi aŭdis flustradon inter la apudaj homoj; venis la momento por reiri. Kintila , Makaros kaj mi aliĝis al la homamaso kiu silente fluis el la maldensejo. Mi subite rimarkis, ke mi malsategas. Ni restis sendormaj la tutan nokton, sed laste manĝis nur la antaŭan vesperon.
Dum ni reiris laŭ la vojeto, mi pripensis kaj repripensis la eksterordinarajn spertojn de la nokto: la momenton, kiam mi ekflosis ĝis la arbopintoj; la brilantan vojeton kiu kondukis en la ĉielon; kaj precipe tiun verdan fekundan landon, kie bovinoj kaj ŝafoj vagis libere tra la montetoj. Sed sub ĉio estis sento de perturbo: estis ia malagrablaĵo, kiun mi ne volis pripensi, sed kiu konstante trudis sin al mia menso. Mi ne povis forgesi la manieron, laŭ kiu Dumna luktis por levi sian kapon el la kaldrono. Tio trafis min kiel malplaĉa subgusto je la aliaj okazaĵoj de la nokto. Mi volis forgesi ĝin, sed mi sciis, ke la memoro revenados al mia menso ĝis konstanta ripetado malakrigos ĝin.
Ni eliris el la arbaro kaj jam remarŝis laŭ la riverbordo, kiam finfine Makaros rompis la silenton. “Binjo,” li komencis. Mi ne sentis parolemon, sed mi sciis, ke estos maleble devojigi lin. “Kion?” mi demandis.
“Binjo... kial Dumna tiom saltigis siajn brakojn kaj krurojn laŭ tia maniero?”
“Ĉar ŝi ne povis enspiri.”
“Ĉu ŝi ne sentis grandan doloron, kiam oni tiris tiun rimenon ĉirkaŭ ŝia kolo?”
“Kiel mi sciu, por diri tion al vi?”
“Mi estas certa ke ja doloris ŝin, ĉar ŝi tordiĝis kiel tiun fojon kiam ni trovis serpenton sub ŝtono kaj bategis ĝin per bastono kaj bategis ĝin ĝis ĝi mortis.”
“Do verŝajne ja doloris ŝin.”
“Sed Dumna ne deziris, ĉu ne, ke oni mortigu ŝin tiel?” li persistis.
“La afero ŝajnis pli malbona, ol ĝi vere estis, eble,” mi diris. “Nun ŝi sidas apud la dioj de nia popolo, bele kaj bone sur ora ŝafofelo, kaj manĝas mielkukojn, kaj petas, ke ili helpu nin forsendi la romanojn el nia lando.”
“Tion vi diras nun, sed kiam ŝi sentis tiun rimenon ĉirkaŭ sia kolo, mi ne kredas ke ŝi volis foriri de nia vilaĝo kaj la rivero, kaj iri al fremdaj lokoj, de kie ŝi neniam povos reveni, neniam ajn.”
Pacience mi klarigis: “Ĉu vi volas, ke la romanoj venu ĉi tien por bruligi nian domaron kaj la vilaĝon, kaj forporti nin ĉiujn por loĝi inter la rokoj kaj la ŝtonoj en ilia urbo, kiu ne havas arbojn? Sed nun Dumna iris al niaj dioj, kaj ŝi petas ilin helpi nin forpeli la romanojn.”
“Sed mi pensas, ke Dumna ne volis, ke Dumnovalos sendu ŝin al niaj dioj: precipe kiam ŝi sentis tiun doloron, kiu estis en ŝia kolo.”
“Kiel mi sciu, ĉu ŝi sentis doloron aŭ ne?” mi kriis ĝenate. “ Dumnovalos estas tiu, kiu scias pri tiaj aferoj. Iru demandi lin, se vi tiom deziregas scii. Li diros al vi, ĉu dolorigas aŭ ne.”
Ni plumarŝis al la vilaĝo sen plia vorto.
* * *
Unu el la plej grandaj ĝenoj, kiam oni loĝis en la vilaĝo, estis la neceso regrimpi la krutan monteton por atingi ĝin, precipe kiam ni jam estis tute elĉerpitaj post la okazaĵoj de la nokto. La kalka vojeto estis danĝere glita, kaj mi kaj Kintila devis treni Makar on supren. Li marŝis kun fermiĝantaj okuloj, kaj kiam temis pri mi mem, mia menso estis en stato de konfuzo kaj miaj kruroj apenaŭ plu ŝajnis aparteni al mi. Mia sola deziro estis reatingi la kabanon de Isarninos , trovi trankvilan angulon, se tia afero entute ekzistus, kaj endormiĝi. Sed dum la suno altiĝis en la ĉielo, la nebulo interne de mia kapo malpliiĝis kaj mi eksentis min mirige freŝa. Estis mateno, kaj malgraŭ ĉio kio okazis dum la nokto, mi sentis min preta por la nova tago.
Reveninte al la kabano mi trovis Lavenja n, kiu varmigis supon. “Manĝetu rapide,” ŝi diris, “kaj poste iru al via melkado. Ne pasos nun longa tempo ĝis ni vidos la romanojn marŝi tra la montetoj kun siaj ĉevaloj kaj trumpetoj, kaj ni havas amason por fari antaŭ tiu tago. Ni devas helpi konstrui novan remparon, tion mi aŭdis, ekster la du aliaj.”
Kiam mi iris eksteren, mi trovis ke la tuta loĝantaro freneze laboregas. Ĉiu vilaĝo havis sian propran forĝiston, kaj nun ĉiuj kvar diligentis en malsamaj anguloj de la vilaĝo kun siaj filoj apude. Unu riparis armilojn, alia produktis centojn da lancopintoj, dum iliaj filoj prizorgis la fajrojn kaj fandis malnovajn kuirpotojn por rehavi la metalon. La aliaj du okupiĝis pri la pordegoj, kiujn ili volis fortikigi per feraj stangoj.
La travivintoj el la alia urbo estis rakontintaj, ke la romanoj disbatis la ĉefan pordegon per arbotrunko. Kaj se tio ne sufiĉus, ili ankaŭ havis manieron flugigi centojn da lancoj, kiuj siblis tra la aero tiel rapide kaj kun tia forto, ke eĉ la plej kuraĝaj defendantoj estis devigataj cedi. Tre malmultaj militistoj sukcesus ĵeti lancon supren laŭ la montoflanko kaj rekte trans la remparon, sed laŭŝajne la romanoj posedis ian strangan aparaton, kiu povis atingi celojn ekster la kapablo de normala homo.