ԱՅՆ ՀԵՌԱՎՈՐ ԱՄՌԱՆԸ (Վիպակներ, պատմվածքներ)

–Ամբողջ կյանքում մենք պարտական ենք մեր ուսուցիչներին,– ասաց Միքայելը։– Մեր ամեն մի մի լավ քայլով պարտական ենք ձեզ։

–Շնորհակալ եմ,– զգացված արտաբերեց Արփինե Հունանյանը։-Նրանք, ովքեր անցել են մեզնից առաջ, մշտապես ապրում են մեր մեջ։ Եվ մենք ևս կապրենք նրանց մեջ, ովքեր կգալիս են մեր ետևից։ Կյանքի օրենքն է դա, կյանքի հավիտենական հուշի անխափան օրենքը, որովհետև, երբ Աստված ուզում է պատժել մարդուն, նրան զրկում է հիշողությունից։ Մարդկանց սրտերում ու նրանց հիշողության մեջ մենք ապրում ենք մեր բարի գործերով միայն։ Մարդ չպետք է կոպիտ սխալներ թույլ տա, որովհետև կյանքն այնքան կարչատև է, որ չես հասցնի ուղղել սխալդ, հարկավոր է խղճով ապրել, որովհետև, եթե չկա խիղճ, ուրեմն ամեն ինչ թույլատրելի է։ Որախ եմ, որ քո բանաստեղծություններում ակնհայտ է խղճի զգացումը։ Այո, խղճի ու սրտի վսեմ զգացումը։

– Ես իմ բոլոր գրքերը ջերմ մակագրությամբ կուղարկեմ ձեզ,-ուուսուցչուհու խոսքերից շոյված, ասաց Միքայելը։

–Ես քո գրքերից երկուսն ունեմ,– քնքշաձայն ասաց Արփինե Հունանյանը։– Մարինե,– կանչեց նա հարսին։– Բեր Միքայելի գրքերը։

Քիչ անց նրա բանաստեղծությունների երկու ժողովածուն՝ մաքուր ու խնամքով կազմված, դրվեցին սեղանին։

–Ղարաբաղից եմ բերել տվել,– հպարտորեն ասաց նա։ -Այստեղ գրախանութում հայկական բաժին կա, բայց քո գրքերից չեն ստացել, չկան։

Միքայելը, մի տեսակ շփոթ ու տատամսած՝ վերցրեց, մեկ– մեկ նայեց գրքույկները, երկար դիտում էր, ասես առաջին անգամ էր տեսնում, թերթեց, կրկին դրեց սեղանին։

–Իմ բոլոր գրքերը կուղարկեմ,– կրկնեց նա,– անպայման կուղարկեմ՝ ջերմ մակագրությամբ։

–Շնորհակալ եմ,– կրկին զգացված արտաբերեց ուսուչուհին՝ թախծաժպիտ ու երախտապարտ։ -Ես այդ գրքերը կպահեմ որպես ամենաթանկագին նվերներ՝ իմ հեռավոր կյանքից։ Ուղարկիր, սիրելիս ։

Երեկոյան դուրս եկան քաղաք՝ շրջելու։ Միքայելը քայլում էր ուսուցչուհուն թևանցուկ, պատմում էր իր ծրագրերի ու մտահղացումների մասին, և Արփինե Հունանյանը հպարտ, ձյունաթույր գլուխը բարձր, ուշադիր լսում էր։ Նրան այնպես էր թվում, թե շուրջը բոլորը գիտեն, որ իր կողքին քայլողը իր նախկին աշակերտն է, ճանաչված բանաստեղծ Միքայել Հարությունյանը։ Գիտեն ու բարի նախանձով են նայում իրեն։

Հասան ծովափնյա զբոսայգի, նստեցին։ Լուսինն արդեն դուրս էր եկել հեռավոր Նարգին կղզու ետևից, կածան էր կապել ջրերի վրա, մեղմիվ, հազիվ լսելի խշշում էին ալիքները։

–Անթև թռչուններ են աշակերտները,– հայացքը կիսամթան մեջ ծածանվող ծովին, կամացուկ արտասանեց Արփինե Հունանյանը։– Թևեր ենք տալիս նրանց, թռչում, գնում են, իսկ մենք մնում ենք նրանց տեսքին կարոտ։

Բավականին ուշ էր արդեն, երբ տուն հասան։

Առավոտյան շուտ Միքայելը հրաժեշտ տվեց Արփինե Հունանյանին, Աշոտին, նրա կնոջը՝ Մարինեին, փոքրիկ Արայիկին և գնաց։

…Երբ հսկա ԻԼ-62 օդանավը, ցնցելով գետինը, պոկվեց թռիչքուղուց, Միքայելը հանկարծակի հիշեց, որ չի վերցրել ուսուցչուհու ոչ հասցեն, ոչ էլ հեռախոսահամարը։ Նա մի պահ նստել էր շվարած, հետո դեմքը լուսանցույցին սեղմած, հայացքը ներքևում, այգիների մեջ կորած ծովամերձ ամառանոցային ցածրիկ տներին ու այս ու այնտեղ սփռված նավթաշտարակների վարուվերող անկտիներին, շշնջաց մարող շշուկով. «Ներիր, ընկեր Արփինե… մեզ բոլորիս ներիր…»։

Իսկ օդանավը ոսկեշղարշ արևի միջով բարձրանում, հա բարձրանում էր վեր, դեպի ձյունաճերմակ , մաքուր ամպերից էլ վեր։

=================

ԹՈՒԽ ՃԱՅԸ

Ճայեր չկային արդեն։ Արևն իջնում էր կապտաժեռ հորիզոնն ի վար: Մեղմ քամին օրորում էր ծովը, և ճերմակաթև ալիքները, ինչպես թևատարած ճայեր, թևում էին դեպի ափ։ Տղան անտրամադիր էր։ Նա եկել էր վերջին հանդիպման։ Քանիցս վճռել էին բաժանվել, բայց ամեն անգամ կրկին հանդիպում էին։ Այդպես շարունակել անհնար էր այլևս, անհրաժեշ էր բաժանվել։ Հանդիպումը հեշտ էր, բաժանումը՝ անասելի դժվար։

Ծովը խաղաղ էր։ Ալիքները մանր խշշոցով լիզում էին ափի ավազը ու ետ էին սահում։

Տղային դուր էին գալիս ճայերը, երբ նրանք թևածում էին ջրերի վրա, ուղղահայաց իջնում ալիքներին ու կրկին թևում վեր։ Ինչ-որ տեղ կարդացել էր, որ ճայերից մեկի կորստի դեպքում՝ մյուսը վերից ուղղահայաց սուրում, իրեն խփում է ժայռերին, զոհվում։ Նա հիմա նայում էր այդ ալիքներին ու մտածում էր ճայերի մասին։ Ձյունասպիտակ ճայերի, որ հիմա երևի ինչ-որ արևոտ տեղ էին, հեռվում, երկինքն ու ծովն իրար ձուլող հորիզոնից այն կողմ, և ձայն – ձայնի՝ ազատ ու հանդարտ պտտվում էին կապտաթույր ջրերի վրա։

Տղան չլսեց խճաքարերի ձայնը։ Նա նայում էր հեռվում, ծովի հեռու խորքում կանգնած միայնակ նավին, որ շողշողում էր իրիկնային արևի ներքո։ Կինը ետևի կողմից մոտեցավ, կանգնեց քիչ հեռվում։ Տղային էր նայում։ Ի՞նչ է մտածում այդպես, ո՞ւմ մասին է մտածում, ոչ առանց խանդի, անցավ կնոջ մտքով։ Հեռանալ, հեռանալ, մոռանալ նրան, մտածում էր նա սրտի նվաղումով ու վշտամորմոք, բայց ի՜նչ հեշտ է ասել՝ մոռացիր, մոռացիր ամեն ինչ՝ աչքերի փայլը, հայացքը նրա, ձայնն ու ժպիտը, շունչը նրա ջերմ, քնքշանքը նրա, ուժեղ շուրթերի հպումը այրող, մատների դողը իմ մերակներին, նրա մոլուցքը՝ քնքուշ, անհագուրդ ու սիրահարույց…