ԿՈՐՍՎԱԾ ԲԱՐԴԻՆԵՐ

–Աննա Վասիլևնա,– հեռվից կանչեց Ուլյան:– Ձեր հավերժահարսին բերում ենք՝ հասունության ատեստատով:

Աննան լայն ժպտալով առաջ գնաց:

–Մամանյա, շնորհավորիր աղջկադ:-Մայան վազելով եկավ, ընկավ մոր գիրկը:

–Շնորհավորում եմ, շնորհավորում եմ,– համբուրելով աղջկան, շարունակ կրկնում էր Աննա Փեհլիվանովան:– Խելոք աղջիկ դառնաս:

–Ուրեմն խելո՞ք չեմ, մամ,– իբր նեղացած՝ Մայան երեխայի պես ուռցրեց շուրթերը:

Է՛լ ավելի խելոքանաս: Բոլորիդ էլ շնորհավորում եմ, աղջիկներ: Երջանիկ լինեք, տա աստված՝ պատերազմը շուտ ավարտվի, գնաք համալսարան, ինստիտուտ ընդունվեք:

–Տեսնո՞ւմ եք ինչ մամանյա ունեմ,– ամուր սեղմվելով մորը՝ հպարտացավ Մայան:– Դիրեկտորից լավ ելույթ ունեցավ:

Ծիծաղելով հրաժեշտ տվեցին իրար:

–Մայեչկա, չմոռանաս,– հեռվից կանչեց Ուլյանան:– Առավոտյան վեցին:

–Չեմ մոռանա…

Պարզկա առավոտ էր: Զինկոմիսարիատի բակում, զինվորների պես շարքով կանգնած բարդիները թեթև քամուց դանդաղ օրորվում էին. Հրաժեշտ էին տալիս ասես ճակատ մեկնողներին:

Բեռնատարներն իրար ետևից դուրս էին գալիս զինկոմիսարիատի բակից: Վիտյան վերջին մեքենայում էր: Նա այդպես էլ մնաց աղջիկների հիշողության մեջ՝ աջ ձեռքով բեռնատարի թափկակողից բռնած՝ տխուր աչքերով: Աղջիկներն ու տղաները օդում թափահարում էին ձեռքերը, իսկ Վիտյան միայն նայում էր: Մի անգամ նույնիսկ ձեռքը չբարձրացրեց: Միայն նայում էր թափքից: Բեռնատարը ցնցվելով գնում էր, հեռանում էր, իսկ նա նայում էր:

Դեռ նայում էր:

–Նա ինչո՞ւ էր այդպես նայում,– ցածր հարցրեց Ուլյանան:

–Չգիտեմ:-Մայան դեռ նայում էր ճանապարհին. մեքենաները գնալով փոքրանում էին: Քիչ հետո այլևս չէին երևում:

Փոշին հալվում էր ճանապարհի վրա:

Ինչպե՞ս էր բացել պատշգամբի ճռճռան դռնակը, ինչպե՞ս էր ներս մտել,– մայրը չէր նկատել, և հիմա Մայան կանգնել էր դռների մեջ, մազերը կարճ կտրած, նայում էր մորը ու ծիծաղում էր: Մայրը սկզբում չնկատեց, որ նա կտրել է մազերը:

–Ինչո՞ւ ես ծիծաղում,-երբ հանդիմանում էր, կեղծ լրջությամբ հարցրեց մայրը:– Ի՞նչ է պատահել քեզ:

–Մազերս,– ժպտաց Մայան:– Չե՞ս տեսմում, մամանյա:

Մայրը նոր միայն տեսավ. Զարմացական նայում էր նրան ու չգիտեր ինչ ասեր:

–Դու գժվե՞լ ես, Մայա,– վերջապես ասաց նա:– Դու այդ ի՞նչ ես արել:

–Է, դե ոչինչ, մամանյա, մի բարկանա, կտրել եմ՝ նորից կգան, ինչ կա որ…-Եվ Մայան այնպես էր ժպտում, և նրա ժպիտը այնպես մտերմիկ ու քաշող էր: – Գրազ եկա՝ կտրեցի:

–Չգիտեմ:– Մայրն օրորում էր գլուխը, փակ շուրթերով ժպտում:-Հիմա ի՞նչ անեմ քեզ հետ…Դա էլ նո՞ր բան ես սովորել՝ մամանյա, մամանյաս ո՞րն է:

–Պետրոս առաջինը իր մորը մամանյա էր կոչում: Չե՞ս հիշում, երբ մայրը վախճանվում է, նա գալիս է կնոջ՝ Նատաշայի մոտ, և ասում է. «Մեղք էր մամանյան, Նատաշա»: Մի՞թե չես հիշում,– վարակող ժպիտը աչքերում խաղացնելով ասաց Մայան:– Նույնիսկ Պետրոս Առաջինն իրմորը«մամանյա» էր էր կանչում, իսկ դու ինչո՞ւ չես ուզում, որ ես քեզ այդպես կանչեմ:-Մայան թեթև գրկեց մորը, այտը սեղմեց նրա այտին՝ քնքուշ, տաք:– Դու իմ անգին, իմ սիրելի ու աննման, անզուգական ու չքնաղ, անփոխարինելի մամանյան ես:

–Դե, լավ, թող գժություններդ:

–Ախր դու չես բարկանում, ես դա գիտեմ, դու ինձ սիրում ես: Եվ չես արգելում, որ աշխատանքից դուրս աղջիկների հետ մի քիչ լողանամ Կամենկայում: Կարելի է, չէ՞, մամ, շատ չենք լողանա՝ մի քիչ, կես ժամ:

–Խորամանկ ես բայց. աղջիկների հետ պայմանավորվել ու նոր հարցնում է ինձ: Միայն շատ չմնաք, լսո՞ւմ ես:

–Շատ լավ, մամանյա:

–Էլի՞ մամանյա: Իսկ ո՞ւր են աղջիկները:

–Քիչ հետո կգան: Գնացին նախաճաշելու:

Մայան նախաճաշեց՝ կանաչի, մի քիչ չոր հաց, երեք-չորս եփած կարտոֆիլ, ուզում էր դուրս գալ փողոց, տեսնելու՝ աղջիկները չկա՞ն դեռ, անձրև սկսեց: Երկինքը քիչ առաջ մաքուր էր, ամպի կտոր չկար, քամի էր միայն, և հանկարծ՝ անձրև:

Անձրևի խոշոր կաթիլներից ցանկապատի վրա ցատկոտում էին դդումի լայն տերևները, լցվում անձրևաջրով, թեքվումմի կողմի վրա, Մայան բաց արեց լուսամուտները: Թարմ ու սուր օդը՝ անձրևահոտի հետ, ներս խուժեց սենյակ:

Սև կազմով նրա օրագիրը դրված էր սեղանին՝ լուսամուտից ոչ հեռու: Թեթև հովը ասես փորձում էր շրջել օրագրի առաջին էջը, չէր ստացվում: Առաջին էջը դանդաղ շրջվեց: Մայան ակամա կարդաց սկզբի տողը՝ «Ուրբաթ, 24 հոկտեմբերի 41 թ.: Ես չգնացինրա մոտ»: Նա աթոռը մոտ քաշեց:Դրսում անձրևը համառորեն ծեծում էր դդումի լայն տերևները, երկինքը որոտում էր: «Ես չգնացի նրա մոտ,– շարունակեց կարդալ Մայան:– Եթե մայրիկը չլիներ… և քամին, որ այնպես ուժգին սկսեց փչել երեկոյան դիմաց: Ծառերը թեքվում էին մինչև գետին, օրորվում: Դեղին, կարմրավուն, ոսկեգույն տերևները պոկվում էին ծառերից, պտտվում-պտտվում էին՝ ալարելով, հանդարտ, ասես երկմտում էին՝ ըմկնե՞լ ցած, թե՞ ոչ, ու նոր նստում էին գետնին: Հետո քամին գալարվում, մի ոտի վրա պտտվում էր փողոցում, քշում, տանում էր տերևները: