Κρατώντας το δεξί του χέρι με το αριστερό, ο Σεργκέγιεφ πήγε προς την πόρτα.
«Το τι θα κάνω σ’ αυτές εδώ τις σήραγγες», είπε ξερά ο Γιενς, «είναι δική μου δουλειά».
Ο Σεργκέγιεφ στράφηκε απότομα και κοίταξε μια τον Γιενς και μια το γιατρό.
«Δεν θα είναι για πολύ ακόμα», είπε σιγανά.
«Ο μπάσταρδος, θα μπορούσε να δείξει λίγο περισσότερη ευγνωμοσύνη», είπε ο γιατρός.
«Ένιωθε ταπεινωμένος. Ήθελε να μου πετάξει στα μούτρα τα λεφτά. Αυτό που θέλει είναι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, όχι ελεημοσύνη».
«Γιενς, καλέ μου φίλε, μερικές φορές με κάνεις να πιστεύω ότι δεν έχεις καταλάβει ακόμα τη ρωσική ψυχή. Το δανέζικο μυαλό σου είναι πολύ λογικό. Η ρωσική ψυχή δεν είναι».
Ο Γιενς του χαμογέλασε και ύψωσε το κύπελλο του.
«Ζα ζνταρόβγιε! Εις υγείαν! Στην υγεία της ρωσικής ψυχής και του ρωσικού μυαλού. Είθε να θριαμβεύσουν επί των εχθρών της προόδου».
«Οι οποίοι είναι;»
«Το βόλεμα και η διαφθορά. Η ηλιθιότητα κι η απληστία».
«Χα!» Ο Φεντόριν του έδωσε ένα γερό χτύπημα στην πλάτη. «Μ’ αρέσει αυτό!»
«Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει άνθρωπος με πιο ζεστή καρδιά και ταυτόχρονα περισσότερο σκληρός από το Ρώσο.
Στη Ρωσία δεν υπάρχει μέση οδός. Είναι ή όλα ή τίποτα.
Δες τον τσάρο Νικόλαο. Πιστεύει ότι ο ίδιος ο Θεός τον έβαλε να κυβερνήσει τη Ρωσία κι ότι του στέλνει οιωνούς που τον καθοδηγούν. Μου το έχει πει ο ίδιος».
«Μη με καταθλίβεις, φίλε μου».
«Τρέχει πίσω από πνευματικούς καθοδηγητές, όπως ο μεσιέ Φιλίπ της Λιόν κι ο άγιος Σεραφείμ του Σαρόφ. Κι εκείνος ο ελεεινός καλόγερος, ο Γρηγόρης Ρασπούτιν. Η τσαρίνα είναι ξετρελαμένη μαζί του».
«Έχω ακούσει πως πιστεύει ότι η αρρώστια του γιου της, του τσάρεβιτς Αλεξέι, είναι θεϊκή κατάρα και γι’ αυτό προσπαθούν να την κρατήσουν μυστική».
«Πόσο άσχημη είναι η αρρώστια του;»
Ο Φεντόριν έβαλε άλλη μια δόση κονιάκ.
«Ο γιος του τσάρου παθαίνει αιμορραγίες. Γι’ αυτό τον κρατάνε κρυμμένο στο Τσάρσκογιε Σέλο».
Ο Γιενς προσπάθησε να μη δείξει πως έπαθε σοκ.
«Είναι αιμοφιλικός;»
«Ντα».
«Δεν ζουν πολύ αυτοί, ε;»
«Συνήθως όχι».
«Ο Θεός να βοηθήσει τη Ρωσία».
Ο Φεντόριν κατέβασε μονορούφι το κονιάκ του.
«Ο Θεός να μας βοηθάει όλους, φίλε μου».
Χαιρέτησε τον Γιενς κι έφυγε. Ο μηχανικός έχυσε το δικό του κονιάκ στο τραπέζι του κι έτριψε τους λεκέδες απ το αίμα. Ό,τι κι αν έλεγε ο Φεντόριν, αυτός ένιωθε συγγενική του τη ρωσική ψυχή και τις μαύρες απελπισίες που την έπιαναν. Είχε έρθει εδώ να σπουδάσει μηχανικός για να ξεφύγει από το τυπογραφείο του πατέρα του, όταν ήταν μόλις δεκαοκτώ χρόνων. Μέσα στα εννιά χρόνια που βρισκόταν εδώ πέρα, είχε μάθει να αγαπάει με πάθος τη Ρωσία.
Δεν ήθελε να τη δει να καταστρέφεται από την απληστία μερικών.
«Εξήγησε το μου σε παρακαλώ, Φρίις», είπε ο υπουργός Νταβίντοφ.
Ένας μεγάλος χάρτης της πόλης ήταν απλωμένος μπροστά στους έξι άντρες. Ο Γιενς άναψε τσιγάρο και μέσα από τον καπνό του είδε την ένταση στα πρόσωπα της ομήγυρης. Η φωνή του Αντρέι Νταβίντοφ σπάνια υψωνόταν πάνω από το επίπεδο του ψιθύρου. Μερικές φορές κάποιοι δεν έκλειναν το στόμα τους για να ακούσουν τι είχε να τους πει, αλλά ο Γιενς ήξερε ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν ηλίθιοι.
«Να σας δείξω, κύριε υπουργέ», είπε κι έσκυψε να πιάσει ένα χάρακα από ελεφαντοκόκαλο. Μαυτόν έδειξε μια από τις γραμμές που διασταυρώνονταν στο χάρτη. «Αυτή η μπλε γραμμή απεικονίζει τις σήραγγες που έχουν ολοκληρωθεί. Προσέξτε πόσο πολλές είναι γύρω από το κέντρο και τα ανάκτορα».
Ο Νταβίντοφ κατένευσε κοιτάζοντας με προσοχή.
«Αυτές εδώ», συνέχισε ο Γιενς δείχνοντας μια σειρά πράσινες γραμμές, «σημειώνουν τις υπό κατασκευή σήραγγες».
Ο υπουργός έσμιξε τα παχιά του φρύδια κι ανοιγόκλεισε το καπάκι του ρολογιού του.
«Χρειαζόμαστε τόσο πολλές;»
«Οπωσδήποτε, κύριε υπουργέ. Η Πετρούπολη επεκτείνεται χρόνο με το χρόνο κι ο πληθυσμός αυξάνεται καθώς οι χωρικοί έρχονται από την ύπαιθρο για να εργαστούν στα καινούργια εργοστάσια μας. Μαυτό το σκεπτικό, ετούτο εδώ.» έδειξε με το χάρακα μια παχιά κόκκινη γραμμή, «αντιπροσωπεύει τις σήραγγες που έχουν προγραμματιστεί αλλά δεν έχει αρχίσει ακόμα η κατασκευή τους».
Σιωπή έπεσε στο δωμάτιο όσην ώρα ο Νταβίντοφ μελετούσε το χάρτη. Το μόνο που τη διέκοψε ήταν ένα φτάρνισμα του Γκοσολιόφ που είχε τη συνήθεια να σνιφάρει ταμπάκο.
«Σκέπτομαι το κόστος», είπε ο Νταβίντοφ. «Τα πάντα είναι ζήτημα κόστους».
«Ετούτη η πόλη χρειάζεται ένα νέο σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης, κύριε υπουργέ. Το εργατικό δυναμικό της Πετρούπολης υποφέρει από αρρώστιες και διάρροια εξαιτίας της έλλειψης καθαρού νερού και υγιεινής. Πώς θα μπορέσουμε να απαλλάξουμε την πόλη από τις τρώγλες της χωρίς επαρκή ύδρευση και αποχέτευση;»