Клеапатра
Вось тут
Дакладны пералік майго багацця,
Запісана ўсё да драбніцы: грошы,
Каштоўны посуд, дыяменты, ўсё.
А дзе Сялеўк?
Сялеўк
Я тут, царыца.
Клеапатра
Гэта
Мой казначэй. Няхай ён паклянецца
Пад страхам смерці, што сабе нічога
Я не ўтаіла, не схавала. Праўду
Кажы, Сялеўк.
Сялеўк
Я праўду і скажу.
Хлусіць, каб паплаціцца галавою?
Адсохні мне язык, калі не так.
Клеапатра
Што ж я ўтаіла?
Сялеўк
А даволі многа.
Схаванага табою хопіць з лішкам,
Каб выкупіць усё, што ёсць у спіску.
Цэзар
Не чырваней, царыца Клеапатра.
Запас бяды не чыніць. Добра робіш.
Клеапатра
О Цэзар, глянь! Пераканайся сам:
Да славы людзі лепяцца, як мухі.
Хто мне быў верны, верным стаў табе,
А каб змяніўся лёс, твае набеглі б
Прыслужваць мне.— Сялеўк! Прадажны раб!
Баішся? Уцякаеш? Пачакай!
Я вочы выдзеру табе, сабака!
Зладзюга, здраднік, дрэнь! Якая подласць!.
Цэзар
Царыца, ціха, ціха!..
Клеапатра
Ганьба! Сорам!
О Цэзар, у той светлы міг, калі
Мяне наведаў ты ў маім кутку,
З вяршынь дзяржаўных ласкаю сагрэў,
Уласны мой слуга, зайздроснік, скнара,
Абгаварыў мяне... Дапусцім нават,
Пакінула сабе я тое-сёе:
Ну, дробязь там з аздоб маіх жаночых,
Бірулькі розныя сябрам на памяць.
Дапусцім, ёсць і дарагія рэчы,
Якія я збіралася паднесці
Актавіі і Лівіі ў надзеі
На іх добразычлівасць і спагаду.
Няўжо халоп, які карміўся ў доме,
Мяне за гэта мае права бэсціць?
Багі-заступнікі! Дзе дно той прорвы,
Куды я падаю?
(Сялеўку)
Прэч! Вон адгэтуль!
А то пад попелам маіх пакут
Вуголле гневу полымем успыхне,
О вырадак! Пакрыўдзіць так жанчыну!..
Цэзар
Ідзі, Сялеўк.
Сялеўк выходзіць.
Клеапатра
Цары нясуць адказнасць
За ўсё, што адбываецца пры іх,
Таму, калі мы падаем з гары,
Віну чужую ўскладваюць на нас,
I гэта нам балюча.
Цэзар
Клеапатра,
Што ёсць у спіску і чаго няма,
Трафеем нашым мы лічыць не будзем.
Свой скарб пакінь сабе і карыстайся.
Вядома ўсім, што Цэзар не гандляр
I не ў яго натуры таргавацца.
Гані ліхія думкі прэч, турмы
Сабе з іх не будуй. Жыві спакойна!
Чаго папросіш, тое будзеш мець.
I еш, і спі, царыца дарагая.
Тваёй бядзе я шчыра спачуваю
I клапачуся аб табе, як друг.
Бывай!
Клеапатра
Мой уладар! Заступнік мой!
Цэзар
Не уладар, а друг. Да пабачэння!
Трубы. Цэзар і яго світа выходзяць.
Клеапатра
Мяне ён хоча словамі аблытаць,
Каб страціла я волю над сабой.
Дык вось што, Харміяна...
(Шэпча на вуха Харміяне.)
Ірада
Царыца любая, пара канчаць.
Наш дзень пагас, і цемра навакол.
Клеапатра
(Харміяне)
Адразу ж і вяртайся. Аб усім
Дамоўлена. Хутчэй!
Харміяна
Усё зраблю.
Уваходзіць Далабела.
Далабела
Царыца дзе?
Xарміяна
Яна перад табой.
Выходзіць.
Клеапатра
А! Далабела!
Далабела
Я прыйшоў, царыца,
Бо слова даў табе. Мая любоў,
Спагада і сумленне вымагаюць
Праўдзівым быць і не таіць нічога.
Паведамляю: Цэзар дні праз тры
Цябе адсюль адправіць разам з дзецьмі,
А сам праз Сірыю паедзе следам.
Як хочаш выкарыстай гэту вестку.
Што мог, я ўсё зрабіў.