— Ну, хоць бы той, помніце, што пра дарогу? Адна дарога адсюль ад нас вядзе на Белы Камень, другая — на Іркуцк.
— Праўда, быў такі верш,— яшчэ больш заўсміхаўся Масей.— Але цяпер я вершаў не складаю, Ганна.
— Дарэмна,— адразу паверыла маладая кабета.— Прыгожыя былі вершы. Дужа неяк цікава рабілася, што наш, верамейкаўскі, складае іх.
— Гэта, мусіць, таму цікава табе, што ты сама ў душы паэт.
Аднак ад гэтае дзіўнае пахвальбы Ганна не закрылася рукой і не пачырванела, толькі не знайшлася раптам што адказаць. Так і ішлі яны колькі часу моўчкі следам за кабетамі, пакуль меншы хлопчык, які тупаў, бы прыколаты шпількай да матчынай спадніцы, не падаў тонкі галасок:
— Мам, а ці доўга мы тама будзем?
— Во,— не адказваючы малому, усміхнулася Масею кабета,— ледзь не плача, як не хоча ісці разам у поле. Ета ўсё Васілёк, а Петрачок у мяне гаспадар: раз трэба, дак ужо трэба,— вельмі ласкава пахваліла яна свайго большага, ажно Масей не вытрымаў, каб не заступіцца за Васілька, сказаў, пераводзячы позірк з аднаго на другога хлопчыка, у захапленні:
— Сапраўды, добрыя ў цябе мальцы!..
— Ат, звычайныя,— адчуўшы Масееву знарочыстасць, махнула рукой Ганна.— Як і ўсе малыя. З імі часам і гора набярэшся, а іншы раз дак і радасці. Ета ж толькі каб расказаць каму!.. Во, нядаўна стаяць пад бярозай, дзе буслянка ў нас, і плачуць. Кажуць, шкода бусліхі. Стаіць на гняздзе і лятаць не хоча. Памрэ з голаду. Ну, а мне самой не да етага, дак я і скажы сярдзіта: а вы занясіце ёй туды, на бярозу, ежы. Сказала, а сама, дурная, пайшла ў амбар. Думаю, паплачаце, да й дамоў пойдзеце, нікуды не дзенецеся, бо самі хутка есці захочаце. А тута, у гадзіне якой, прыбягае к амбару Лістратава ўнучка, крычыць, хлопчык твой большы на бярозу палез. Ну, мне й цюкнула ў галаву — дурная ж я, дурная!.. Выходзіць, сама падбіла несмысляў. Пабегла, як стаяла, туды, а ён ужо, мой Петрачок еты, да палавіны бярозы далез з акрайцам хлеба за пазухай. Накарміць бусліху рашыўся. Ледзь угаварыла, каб апусціўся на зямлю. Што ты будзеш пасля рабіць — пашаснецца тама й паляціць уніз на карэнне. Будзеш потым валасы на сабе рваць, каяцца ўсё жыццё. Во якія яны ў мяне, яшчэ і праўда зусім несмыслі. Возьмуць сабе ў галаву глупства, а ты пільнуй тады іх, каб што не натварылі.
Пярэднія кабеты, між тым, дайшлі да канца, ад якога пачынаўся жытнёвы палетак, але не затрымаліся на крыжавіне — адны падаліся далей па гуцянскай дарозе, другія павярнулі на бакавую, каб адтуль ужо рушыць кожная на сваю паласу.
— Ну што, Дзянісавіч, мне таксама туды,— паказала Ганна на бакавую дарогу.— Пайду глядзець. Можа, засталося трохі снапоў. Дак у госці тады прыйдзіце. Пастаўлю во соладу з етага гарэлага ў начоўкі, прарашчу да й самагонкі націсну. Буду частаваць. Так што прыходзьце, Дзянісавіч!
Масей недарэчна заплюскаў вачамі — маўляў, самагонкі дык самагонкі, хоць у жыцці сваім ён, здаецца, ніколі не піў яе і не ведаў нават смаку, а тады пачаў прыспешваць крок, каб дагнаць маці, якая ўсё яшчэ ішла са сваімі канчанскімі бабамі.
— А што, Ганна гэта і праўда адна ўвесь час жыве? — пацікавіўся ён у маці, калі яны нарэшце засталіся ўдваіх.
— Дак а з кім ёй яшчэ быць! — быццам не залюбіла ў адказ маці.
Масей адчуў гэта і больш не стаў пытацца.
Хутка яны ўзышлі цераз прыдарожную канаву на ржышча. Ад самай дарогі копы не загарэліся ўначы, таму ржышча тут кругом мела выгляд учарашні, жоўты, без аднаго чорнага лапіка. Пажар палютаваў пасярод палетка ды бліжэй да бакавой дарогі, куды пагнаў полымя вецер. Але спрактыкаванаму воку было відаць, што пачынаўся пажар не ў адным месцы, хтосьці пераносіў знарок агонь уздоўж бакавой дарогі.
На Зазыбавай паласе ўцалела некалькі коп зусім зводдаль, на схіле кургана; туды агонь не дастаў, ужо праўда што — не пусціў вецер. Па чорным іржэўніку, які чамусьці не здолеў увесь высмылець, бо дзе-нідзе тырчалі пеньчукі, маці падышла да таго месца, дзе яшчэ ўчора стаяла ў яе акурат пасярод паласы самая вялікая капа, паварушыла нагой, абутай у гумавы бот, попел. У паветра адразу пырхнулі з попелу іскры, якія датлявалі ў пажарышчы, а на самым дне згарэлай капы бліснулі, быццам адкрытае золата ў прамыве, жытнёвыя зярняткі.
— Во, і малаціць не трэба! — акурат узрадавалася Марфа, хоць Масей ужо разумеў, што яна гэтакай прымушае сябе быць; але вось яна сунула руку ў папялішча, дзе залацілася зерне, зачарпнула адтуль яго бокам далоні, здзьмухнула попел — залаты бляск аказаўся падманлівы, жыта было нежывое, бо спяклося ў агні, і нават тыя зярняткі, што не паспелі абвугліцца, наўрад ці гадзіліся ва ўжытак; маці адразу зразумела гэта і перад тым, як ссыпаць іх з далоні назад на папялішча, паказала Масею.