Выбрать главу

Як, скажам, на вяселле Марыінай дачкі Саламеі або, па-вясковаму, Салюні. Скончыўшы школу, нейкі час яна працавала афіцыянткай у астравецкай «Ёлачцы». Вёрткая, рухавая, абслугоўвала кліентаў хутка і спраўна. Але потым надакучыла слухаць заляцанні камандзіровачных дзядзькоў, і Салюня падалася ў Вільнюс, на завод. Там пазнаёмілася з рабочым Сцяпасам Ляховічусам. Вяселле рашылі іграць толькі «ў адзін канец», бо Сцяпас (а для сваіх — Сцёпа ці Стафан) напалову сірата, жыве з маці.

Вялікая, свежа пафарбаваная хата Козічаў жыла падрыхтаваннямі да вяселля цэлы месяц. Сцены аклеілі новымі шпалерамі, разабралі перагародкі. Нанятая кухарка смажыла, пякла, варыла, тушыла гарачыя стравы і халодную закусь, каб было не горш, чым у горадзе. Састаўленыя сталы заслалі абрусамі, азелянілі галінкамі аспарагусу. Чакалі нешта пад сотню гасцей, сярод іх старшыню калгаса Рынкевіча. Але для яго пачатак мая — самая гарачая пара, пасяўная. Таму не прыехаў, толькі пераслаў віншаванні. Ды і сваякоў сабраць не так лёгка. Праўда, самыя дасужыя з’явіліся ўжо зрання: сядзяць на лаўках, дзівяцца, як гэта ў Бранюка ўсё акуратна і дагледжана, часта міргаюць гаспадару, каб вынес з каморы чаго падмацавацца.

Тым часам дружкі прыбіраюць маладую да шлюбу: накідваюць на валасы празрысты вэлюм, прышпіляюць (пакуль што яшчэ з левага боку) бант з міртам і аспарагусам. За выкуп такія ж банты, толькі ўжо на правы бок, прымацоўваюць сватам. Тамашова сям’я амаль уся ў зборы. Нестае толькі Мар’яна, бо спазніліся з запрашэннем. Сам дзядзька Тамаш на вяселле купіў модны шырокі гальштук. Сядзіць на ганку, мружыць вочы на веснавое сонца, прытупвае ў такт гармоніку, але сам ужо ходзіць з цяжкасцю. Што зробіш: восемдзесят сем гадоў, нейкая млявасць даймае.

Нарэшце пад’язджае аўтобус з вільнюскімі гасцьмі. Паважна выходзіць малады, яго маці, брат, падперазаны як старшы сват даматканым ручніком, дружкі і дружбанты. Прывезеная адтуль жа капэла рэжа літоўскую польку. Козічы сустракаюць гасцей, запрашаюць за стол. Маладой яшчэ не час сядаць побач з маладым, і яна снуе каля печы, іранічна жартуе: «А можа, я тут зусім непатрэбная?»

— Як будзем гаварыць, сват? — звяртаецца брат маладога да дзядзькі маладой, што ажаніўшыся на сястры Браніслава Козіча, працуе ў Вільнюсе шафёрам. — Па-літоўскаму, па-рускаму, па-польскаму або, можа, па-простаму?

— Гавары, сват, так, як гаворыш, абодва ў адной Вільні жывём.

— Ну то будзем пачынаць вяселле! Музыка — марш! Сваты ўважліва прыглядаюцца адзін да аднаго: хто каго возьме, каму кіраваць вяселлем? Адзін віднейшы, але ў другога затое лепей падвешаны язык. Пагаджаюцца; кіраваць разам.

Тым часам настае пара ехаць у Астравец, у загс. Маладыя становяцца на даматканым перабіраніку, атрымліваюць бацькоўскае благаславенне. Пад гукі марша садзяцца ў легкавушку. За ёй пыліць аўтобус. Усе Ліпнішкі і добрая палавіна Кавалёў выйшлі праводзіць маладых. Вяселле ў вёсцы — усё яшчэ тэатралізаванае прадстаўленне, і ў ім мусяць быць гледачы і статысты.

Пачакаўшы крыху ля клуба, пакуль выйдзе папярэдняя пара, у строгім парадку заходзім у спецыяльна падрыхтаваную залу. Сцены ўпрыгожаны мазаікай, карцінамі. На ўзвышэнні іграе эстрадны аркестр РДК. Загадчыца раённага бюро загса Марыя Васільеўна Мядзелец, апранутая ва ўрачыстую чорную сукенку з белым каўнерыкам, вітае маладых, звяртаецца да іх з кароткай прамовай пра радасці, цяжкасці і адказнасць сумеснага жыцця.

— А цяпер дазвольце задаць вам адно пытанне: вы згодны быць мужам і жонкай?

— Так!

— Так!

— Тады ў поўнай адпаведнасці з нашым заканадаўствам прашу жаніха і нявесту падысці да стала і змацаваць сваю волю ўласнаручнымі подпісамі!

Музыка іграе туш. Услед за маладымі подпісы ставяць сведкі. Сярод іх па востраму тварыку пазнаю Данусю Карабец, дачку Галіны. Страх проста, як бяжыць гэты час…

— А цяпер прашу вас, Саламея Браніславаўна, і вас, Сцяпан Уладзіслававіч, абмяняцца пярсцёнкамі!