Адигене акыркы күчүн жайып инисине керез осуят сөзүн узатты:
– Келдиңби иним, келгениң жакшы, менден кемчилдик кетсе кечиргин, мындан кийинки бийликти эми өзүң алгын. Элди жакшы башкар,-деп тил ооздон калгансып баратты.
Тагай баатыр менен Адигене бийдин ортосунда жакшы мамиле болбой келген эле. Адигене бий Могол бийлөөчүлөрүнүн таламын жактап келген. Ал эми Тагай бий ар дайыма эркиндикти каалап Моголдорго каршы болгон. Адигене бутпарас динин жактаган адам эле. Ал эми Тагай бий чыныгы мусулманчылыкка берилген адам эмеспи. Эл үчүн Адигене бийге караганда Тагай бийдин кадыр-баркы кичине жогору болгон.
Ошентип Адигене бий тиги дүйнөгө узады. Бийди койгону ар бир уруулардан белгилүү бийлөөчүлөр келишти. Ал учурда кыргыздар бутпарас динине сыйыншчу. Мусулман дини жаңы тарап анча күчүнө кирбей жаткан эле. Адигене бийдин кээ бир туугандары «анын сөөгүн бутпарасча өрттөп салабыз жасаган күнөөсү тазарсын» дешти. Бирок ага Тагай баатыр көңүлдөнбөдү. Акыр ал жеңди. Ошол учурда кыргыз жеринин ичинен Арсланбап токойлору кереметтүү ыйык жер деп эсептелип келген. Тагай бий ошол айланадагы ысык, муздак булак агып, ыйык куштар сайрап жаткан эң бир сонун жерди тапкан. Ошентип Адигене бийдин сөөгү Арсланбап токойуна коюулду. Бий мусулманчылыкты кыргыздардын арасына таратуунун жолунда болгон. Ал курандын сүрөөлөрүн жана аяттарын жакшы түшүнгөн адам эле. Ошол үчүн аны «Мухаммед Кыргыз» деп аталгандыгы тууралы негиз бар. Андан кийин жалпы кыргыздарга Тагай бий шайланып жалпы элдин бийи болуп калды. Тагай кыргыздардын жалпы бийи болгондон кийин Ал кыргыздардын эркиндигин Моголдордон талаша баштады. Анткени эл алык-салыктан эзилип журт аябай начарлап бараткан эле. Бий аскер ишин абдан жакшы өздөштүргөн адам болгон. Ал өзүнчө аскер курап аны Аксак Темирдин тактикасы менен өздөштүрүп бат эле чыңап жиберген. Бий кийинки учурда Могол бийлөөчүлөрүнө баш ийбей салык төлөөнү токтоткон. Могол ханы Султан Саид 12 миң кол курап келип Барскон суусунун жанында катуу салгылаш болот. Кыргыз жоокерлери өтө аз болуп, ошонун натыйжасында жеңилип калган. Тагай бийди колго түшүрүп аны Кашкарга алып кетип ал жактан үйлөнгөнү жөнүндө кабар берген болчубуз.
САРБАГЫШ ЖЕ КЫЛЖЫР АТА
Өз аты экен Сарбагыш,
Кыңая басып мойну ийри
«Кылжыр» деп аты аталган,
Ошентип бул ат таралган.
***
Тарыхта аты катталган,
Кылжыр деген ата бар,
Миң жылдары айтылган,
Мындай баатыр кайда бар.
Күн суук болуп, айлана бозомук тартат. Улуу тоонун башына боз булут уюп түнөк алды. Бобереги көрүнгөн түзөңдөр анан тээ береги дөңсөөлөр бир кезде жашыл эле эми өмүр күзү келип, бозомук өңгө айланды. Куштар да, адамдар да «күз келди, күз келди» деп айтып жатат. Куштар турак издеп алыскы жактарга шашылат. Шаркырап аккан суунун үстү муз болот бирок анын астындагы суу өзүнүн өмүр жолун улап, шылдырт чачып агып жатат. Мындан какшып калбай «өмүр өлбөйт, өмүр өлбөйт» деген кабар келет. Тоо жактан шамал согуп, бозоргон булуттар кайсы бир жакка айдалат. Күн ачык болгондо өрөөн суук тартат. Ал эми бүркөлгөн кезде жерде жылуулуктун илеби топтолот. Тээ береги имерилиш түзөң ылымта жерде Тагай бийдин кыштоосу. Кой жаныбар кыштоодо жайылып, өз турагына кайтып келет. Ал эми жылкы жаныбардыкы такыр башкача, ушул кабалаңдуу учурда анын жоосу өтө көп. Алар билинбей түн жамына келип, малды айдай качып, таптырбай кетет. Ээси карайлап таппай калат. Анан дагы кашабаң бар эмеспи, ал ит болуп билинбей эркелеп келип, курч тиштерин хылкынын кекиртекке матырып жара тартат. Жарадар мал бутун араң солбуп айкарасынан жыгылып, тыбырчалап жан берет. Топ-топ болуп үйгүшкөн кашабалар туш-туштан тиш салып, майкандап киришет. Анан жору, каргалардын тоюу башталып, бат эле кан-жининен өйдө жеп жылан сыйпагансып жок болушат. Кышында жылкы жаныбар кар тээп оттойт. Аяз суук күндөрдө ылымта түзүп бир-бирине ыктоолойт. Эч нерсе көрүнбөй бороон башталса, ал кезде жылкы тоо капталына шамалы жок жерге ыктоолойт. Бобу күтүрөп жаткан жылкы Тагай бийдин жылкылары.