Выбрать главу

Көпчүлүгү баатыр күндүз эс алып түнкүсүн жылкы кайтарганга чыкчу. Жана дагы жылкыларды жоого бербей алып калганы көп эле болду.

Бүгүн дагы алар жылкы кайтарып чыгышты. Өзү менен кошо төрт жылкычы, жылкылардын төрт тарабында «айт-уйт» деп үн салып сак-сактап турушат.

Бул жайдын бир түнү болчу, асман катуу түнөрө жылдыз, айды көрсөтпөй катмар-катмар булут басып, анан катуу үн чыгып каршы-терши чагылган түшө баштады. Жерге койдун корголундай мөндүр түшүп анын артынан катуу жамгыр сабалап жаап кирди. Жылкылар тосоотко моюн бербей туяктары кара топуракты эшип, ылдый карай куюула удургуй кирип, тарап жаан үнүн коштоп апыл-тапыл болуп айлана ого бетер дүңгүрөп турду. Катуу жамгыр далайга дабырап жаады. Жылкычылар ылымта издеп чоң таштын түбүнө жашынды. Жердеги калың жашыл чөптөр жаан эпкинине багына берип башын ылдый сала жерге карай жапырылды. Анан бир кезде жаан басаңча тартып, кайрадан күч ала сабалай жаап кирди. Жылкы кайтарган жылкычылардын киймими жети катарына өтүп суу болуп, эшилгенине кайыл болуп, «жылкыларыбызга жоо колу тийбей аман эсен чыгып, эл-журтка жүзүбүз жарык болсун», -дейт. Анан бир кезде жаан басылып, жылкылар кошкурук ата күбүнө эс алып жаандан кийинки көк чөптү кайра кырт-кырт чайнап киришет. Ал эми жылкычылар ат үстүнөн түшүп, кийимдерин сыгына суусун сарыктырып кайра кийинип, анча-мынча болсо да курганып алышат. Мырзакулмырзанын темингени Алатуяк жаныбар. Муну мингени төрт-беш жылдай болду. Бир кезде эле онго чукул калмак жигиттери чабуулга кирип, жылкыны айдай баштады. Ошол кезде Мырзакулмырза катуу кыйкырып калмактарга чабуулга өттү. Калмактын эки жигитин ат үстүнөн торойто чапты. Дагы экөөн аттын үстүнөн оодара тартып жерге түшүрдү. Калмактар удургуй жылкыларды айдап кирди эле, баатыр жетип барып бир жигитин « мына сага» деп чокмор менен баштан ары тартып жиберди. Ал жигит тил оозсуз атынан кулады. Эми калмактар жапырт жабалактап баатырга асылып киришти. Алатуяк дагы чоң жаныбар эле өкүмдүк менен калмактардын аттарын жөөлөй кирип, баатыр болсо чокмор менен оңун- оңго, солун- солго шылап кирди. Баардыгы ат үстүнөн тоголонуп түшүп жатты. Же ителги каргаларга тийгендей эле болду. Калмактын жигиттери сестейип, беш алтоо калды эле ал баатрга асылганды коюп, аттарына камчы уруп кара жанын соогалап качып калышты. Жоо кетти. Жылкычылар менен жылкылар калды. Эртеси болду. Баатырдын чокмор катуу тийип, эки жылкычы каза таап, беш алтоо жарадар болуптур. Калмак жигиттери кечирим сурап, эки өлгөн жигиттерин алып кетишти. «Экинчи жолу жылкыңарга кол салбайбыз» деп катуу убадаларын беришти. Мурун эле баатырдын атак-даңкы элге тараган ошондон кийин анын эрдиги күчөп эл-журтка а түгүл калмак, казактарга кошуна элге аты тарап, атагы элге айдың боло баштаган.

Орозбак атанын баатыр чалыш уулунун бири ушул Мырзакулмырза болду. Беш баласынын жөндөмү тагдырдын жолу менен ар башка болду. Анын чымыр тарткан булчуңу, тарамыштуулугу, боюунун келбети, эч нерседен кайра тартпастыгы, курчтугу жана башка баатырга тиешелүү сапаттары анын даңкын көкөлөтө көтөрчү.

Ошол иш ошол болгон. Бул баатырдын жылкы кайтаргандагы бир окуясыы жылт-жулт этип санжыранын сүртүмүндө эске келип туруп алды. Баса ал окуя кандай болду эле анда санжырачылар айткан баянын унутпай эстей кетеличи.

Ал ушуга окшош көп окуяны эстеди Ар бир түндө жылдыз чыкчу. Баатыр ошол жылдыздарды берилүү менен кароочу эле. Ар кайсы жерден түн периштеси жылдыздар жымыңдап көрүнө баштады. Асмандан чачыла Саманчы жолу жылдызы жатты анын капталында Кичи Жетиген, Чоң Жетиген жылдызы чыга келди. Ал эми түндүктө Алтын Казык жылдызы быякта мен бармын дейт. Ааламдын ар бир жылдызы түн менен жымыңдап чыга келет. Мырзакулмырзанын көптөн бери ичи ооруп келет. Бул оору эмне оору экенин билинбейт. Кээде башы айланып, кулагына дүңгүрөгөн үн угулуп көзү тунарат. Үйдөгүлөргө айтты: