Алеся Грышка абагнаў.
Дзе Грышку бачыў я, вы хочаце спытацца?
Сярод работнікаў мастацтва.
1929
Саманадзейны Конь
Вялікаму каню — вялікі хамут.
Меў нейкі Селянін мізэрнага Каня —
З сабаку, можа, так, мо, з добрае шчаня.
Малому веліччу быць хочацца заўсёды,—
У мацеры-прыроды
Такі спрадвеку ўжо закон.
Так вось і гэты Конь…
Яно не ганьба хоць — сабе дабра жадаць,
Але ў Каня ўжо, як відаць,
Жаданне ў манію вялічча перайшло.
I стаў ён скардзіцца на ўсё сяло:
I «і-га-га!» і «і-го-го!» —
Хамут нібы не да яго.
— Я сам, — іржэ, — такі каніска,
А вось хамут дык жарабячы блізка —
Не засупоніўшы і то ён нават цесны:
Ні ўлезці мне ў яго, ні вылезці — хоць трэсні!
У горад Селянін прыехаў на кірмаш.
I вось убачыў тут асілак наш,
Што грузныя ламавікі
Пудоў па сто вязуць мукі.
— Ну вось цяпер ці бачыш ты,—
Пытае ён Гаспадара,—
Якія ў коней хамуты?
Табе б купіць даўно пара
Хоць трошкі большы для мяне,
I я б за іх цягнуў тады ўдвайне:
Не сто пудоў, а цэлых дзвесце.
Тут, каб Каню свайму давесці,
Што гэта глупства і мана,
Каб выгнаць, зноў жа, наравы
З дурной канёвай галавы,
Той гаспадар і просіць фурмана,
Каб ён у воз вялікі свой запрог яго каняку.
Фурман гатоў за пэўную падзяку,—
Асілак наш ужо ў вялікім хамуце.
Ахвоты той хамут хоць шмат яму паддаў,
Але тут здарыўся скандал:
Пралезлі праз хамут канёвы персі й ногі,
I затрымаўся ён аж ледзь на жываце.
А тут яшчэ пракляты воз
I з месца не скрануць — як да зямлі прырос.
I просіць у бядзе наш дурань дапамогі.
З тае пары другога хамута
Не патрабуе Конь ніколі:
Свайго яму якраз даволі,
Хамут стаў — проста любата.
Мне часта крыкуны мільгаюць у вачах —
Да славы прагныя, ды вузкія ў плячах.
1927
Старшыня
На ферме на адной савецкай
Былі каровы ды авечкі,
Свіней паўнюсенькі свінюх
I рознай хатняй птушкі мноства.
Ну, словам, там жывёлаводства
Паставілі на вышыню.
Жывёлаводчы меў саўгас характар.
Варочаў глебу працавіты трактар,
А на падмогу коні ды валы
У гаспадарцы той былі
(Ці шмат, — таго я не скажу).
Яшчэ там быў сабака Жук.
З валом Рабым любіў ён падражніцца —
Нібыта сябравалі ўдвух.
Але… Рабога клікаў плуг,
А Жука вабіла разніца:
Натуры быў ён сапсаванай
I за крадзеж не раз балюча луплен,—
Як кажуць, элемент дэкласаваны,
Ну, адным словам — люмпен:
Віляў, бадзяўся, валачыўся
Альбо драмаў, ляжаў у хаце,
Аднак нядрэнна ўмеў брахаць ён,
Падчас прамоўцаю лічыўся.
Загадчык раз жывёлы сход
Для перавыбараў назначыў.
Вось і пусціў наш Жук у ход
Тут талент свой сабачы.
— Пра вас, — крычыць, — адно скажу я,
Што ўсе вы — дробныя буржуі:
Нягледзячы, што й батракі,
Да абрастання — сквапы.
Не падыму за вас рукі.
Свае мазольнай лапы.
— Чаму? — пытаў Падласенькі.
— Бо ўсе вы — дробнаўласнікі.
Вунь у каня ёсць свой хамут,
Вол мае ўласнае ярмо.
Ну, ды яму
Яшчэ дармо,
Але ў казы (глядзі, брыда!)
Свая ёсць нават барада.
Нарэшце маеце ўсе вы
Яшчэ і ўласныя хлявы.
Але ж цяпер скажыце мне —
Вось ці была ў сабакі хата?
— Ну, не! Вядома, не,—
Жывёлы кажуць вінавата.
— Дык вось давайце кандыдатаў…
Баран тут першы кажа: — Бе!
Цябе, браток, цябе!
За ім і коні: — Гі-го-го!
Яго! Няўжо ж каго! Яго!
Пасля валы й каровы: — Му!
Яму начальствам быць, яму!
I вось з таго, браточкі, дня
Наш Жук — «таварыш старшыня».
Ён справіў зараз галіфэ,
Пад лапу тоўсты ўзяў партфель,
На шыі гальштук ззяе ў срэбры,
I не тарчаць у Жука рэбры.
Задраўшы нос і хвост кручком,
Так важна ходзіць ён маўчком;
Калі ж вітаецца з ім хто,—
Дык толькі ледзь кіўне хвастом,
I толькі той для Жука блізкі сябар,
Хто дасць у лапу хабар.
Не будку мае Жук — палацы
(Хоць не свае, вядома, працы).
Ён забурэў, ён растаўсцеў.
Але нашто ж кантроля вока?
Сабаку далі па хвасце,
I гонар вылез яму бокам.
Калі часамі вам, браткі,
Такія стрэнуцца «жукі»,
Дык вы, напэўна, ім дасце
Таксама добра па хвасце.