- Не людзі, а птахі пеўчыя. Іш ты! Памагу і я табе - паспяваю аб сяўбе.
- Пайшлі, пан Бронюсь, - мовіў большы шляхціц. - Штосьці не падабаецца мне гэнае гумно.
- І мне тэж не падабаецца, - азваўся меншы шляхціц. - Глядзі, Гаўрыла, каб з твайго гумна калі-небудзь канюшню не зрабілі.
Для сваіх пустых забаў старыя штукары, відаць, знайшлі іншае месца, але без іх у Гаўрылавым гумне стала нязвыкла сумна: здаецца, цішэй грукалі сякеры, не так весела шоргала піла, са злосцю палавінячы апошнія дошкі. Надзённы клопат цесляры збылі акурат у належны час, калі на Кругляку, суседнім полі, шумным рокатам азваўся эмтээсаўскі камбайн, а на меншых і камяністых палявых акраўках і тут, і там сляпуча бліснулі вострыя, займістыя сярпы. Да гарэнкага водару смалы ў свіронку дамяшаўся саладжавы дух жыта, гара новага збожжа ў засеках усё расла, падводы з тугімі мяшкамі ўсё пад'язджалі і пад'язджалі. Кладаўшчык Мікалай Гіляр збіўся з ног, прымаючы надзіва багаты ўраджай: сушыў, веяў, прапускаў праз арфу і на тых жа фурманках адпраўляў у Ганцавічы дзяржаўным збожжанарыхтоўшчыкам.
Познімі вечарамі, калі Малое Сяло клалася спаць і рэдка ў чыіх вокнах свяціліся лямпы, вакол свайго і цяпер ужо чужога гумна тупаў расхваляваны Гаўрыла Трафімчык. Ён чапаў рукамі пудовы замок на варотах, удыхаў густы пах збожжа, які віўся аднекуль зверху, з-пад саламяных прычолкаў, і, безумоўна, радаваўся, што ўдалося хоць хітрыкамі, хоць гвалтам адстаяць кроўную маёмасць. Усё можа быць: вернуць улады адабраную зямлю, дык тады не прыспічыць па бярвенцу збіраць парушаную гаспадарку. І ўсё ж нядобра, непамысна былому ўласніку пяці дзесяцін: за гэтае гумно яму доўга трэба будзе апраўдвацца перад людзьмі - перад Сцяпанам Аліферам і Якавам Пеўнікам, перад Луцэяй Падгайскай і Тадоркай Дрозд, бо вельмі ж прыкра і сорамна кожны раз лавіць на сабе іхнія ненавісныя, дакорлівыя позіркі.
Пасварыцца з Тафіляй, вядома, не штука, і для такой душэўнай патрэбы Сцяпан Аліфер мае вельмі прыдатнае месца: каля старога калодзежа, пад задумным кучаравістым вязам. Тут, у закутку паміж дашчаным тынам і збуцвелым плотам, сярод муравы з бела-жоўтымі рамонкамі ляжыць пры самай вуліцы аброслы мохам гарбаты камень. У шэры граніт украплены бліскучыя пласцінкі слюды, серабрыстыя зярняты кварцу, і таму валун ззяе на сонцы, як царскі трон. І гэта найвялікшая несправядлівасць, бо толькі Тафіля - мажная паставай, з крутымі бёдрамі і траскучым, быццам у сарокі, голасам - магла кінуць вока на такое шыкоўнае месца. Але ў суседкі ёсць свой валун - акурат цераз вуліцу, насупраць прыземістай хаты з аблупленымі, падслепаватымі акенцамі. Пляскаты, шэры, без зіхоткіх украпін слюды і кварцу. Адзін смех, а не камень, на ім і сядзець брыдка, ды чамусьці Тафіля ні разу не пазайздросціла наравістаму Сцяпану Аліферу: што Бог паслаў, тое і добра.
Сівыя, замшэлыя валуны рэдка калі пустуюць - летам у дождж і слоту, зімой у маразы і сцюжы. Цёплымі надвячоркамі, як толькі растане снег і падсохне вулічная куламеса, на сваім валуне любіць пасядзець з люлькай у зубах самавіты, бывае, жартаўлівы, а найчасцей засердаваны гаспадар старога калодзежа. З нагамі залазіць на «царскі» трон, сядзіць, штосьці думае і раз-пораз паглядае на Тафілін двор. Тая ж у гэты час сама што завіхаецца па гаспадарцы - бразгае вёдрамі, рыпіць варотамі хляўца, кормячы жыўнасць. І тады, калі пад кучаравістым вязам дым ужо вісіць каромыслам, Тафіля не вытрымлівае, стрымгалоў бяжыць на вуліцу, гатовая адначасова і да лютай сваркі, і да вечнага міру.
- Добры дзень, Сцяпанка!
- Добры дзень, Тафілька! Як жывеш? Як здароўе?
- Анічога жыву. Дзякуй на добрым слове. А ты як?
- Ды так сабе. Было прыхварэў, то яшчэ і сёння хрып у грудзях.
- Прастудзіўся, мабыць. Трэба чай ліповы піць, а яшчэ лепей: няхай Марка вечарам банькі паставіць.
- Каму, мне банькі? Дык ты, языкатая, забыла пра гліняны гаршчок?!
Падобна на тое, што, нягледзячы на такі лагодны, сонечны надвячорак, вечнага міру не будзе, але і да лютай сваркі яшчэ не дайшло. З пляскатага, нікчэмнага валуна Тафіля ўсё ж неспакойна азірнулася на пахілую брамку: уцякаць адразу ці трохі пачакаць? О, яна добра помніць, як аднаго года Сцяпан Аліфер ці то хапіў на зуб нешта псаванае, ці то проста аб'еўся і цэлы дзень кволіўся жыватом, ад болю не знаходзіў месца. Тафіля, шкадуючы бедака, параіла Марцы паставіць яму каля пупа гарачы гліняны гаршчок. Знямоглы, нядошлы чалавек спачатку ляжаў ціха, потым заенчыў, пасля, як мядзведзь у бураломе, зароў на ўсю хату. Хворыя кішкі разам з нявінным пупам засмактала ўсярэдзіну пукатага, ёмістага гаршка, і скончылася лячэнне тым, што гліняныя чарапкі разляцеліся ўпопырскі, пакутнік ашалела падхапіўся з ложка, Марка без памяці рынулася ў дзверы. Сваіх выратавальніц, Тафілю і Марку, якія дзесьці пахаваліся ў цёмных закутках, на шчасце, ён не знайшоў, а, пакуль смыкаўся па дварышчы, жывот перастаў балець сам па сабе. Няхай гэта і подаўна было, але, убачыўшы, як у Сцяпана Аліфера пры напамінку пра банькі гнеўна затрэсліся вусы, Тафіля вельмі дарэчы згадала, колькі ў яе дома непаробленых спраў, і хутчэй шмыгнула з пляскатага каменя ў хату.