Напрыканцы майстэрні, у асобнай і надзіва светлай прыбудоўцы, разбіраюць, латаюць і зноў збіраюць трактарныя рухавікі, і тут нават у сырое надвор'е заўсёды цёпла і суха, людна і весела. Над грудай іржавых вузлоў і дэталяў крукам вісіць стары і вопытны слесар, абеларушаны паляк Франак Жывуцкі. Ніхто не ведае, дзе сялянскі сын навучыўся нешта кумекаць у гэтых хітрамудрых жалязяках, ды затое пранырлівыя, вушлыя трактарысты добра ведаюць, што ён да вайны доўга служыў у польскім войску і нават выслужыў сабе мундзір бравага капраля. Тут, у Заходняй Беларусі, яшчэ свежымі былі ўспаміны пра караткавечнае панаванне Варшавы, і Франака Жывуцкага з яго капральскім чынам не раз падымалі на смех языкатыя пустадомкі. Чамусьці да пажылога, самавітага чалавека, не прызнаючы іншых адносін, апрача кпінаў, чапляўся без дай прычыны малады, яшчэ бязвусы трактарыст Ванька Заяц, які па суседстве рамантаваў грувасткага «універсала», а ў маторны цэх раз-пораз забягаў, каб вытачыць на такарным станку нейкую дэталь для свайго зломка.
- Франак, дзе ты вывучаў маторы, што так добра ў іх цяміш? - неразумна, назойліва, як авадзень, лезе ў вочы настырны, смяшлівы Ванька Заяц. - У войску, мабыць? Сам жа Пілсудскі казаў: «Польскае войска механізавана: на маторах два жалнежы, а Жывуцкі - на равежы!»
- Ідзь да д'ябла, ёлупень! - злуецца добры, рахманы, пакорлівы Франак Жывуцкі.
- Пане капрале! А вось такую показку помніш? - ліпне як смала няўседлівы перасмешнік. - Баюць, што калісьці завяліся ваяваць Летува і Латвія. Вось малюсенькая Латвія і просіць у Польшчы: памажыце танкамі! Сам Юзік Пілсудскі тэлеграфуе: «Паведаміце тэрмінова: колькі вам танкаў - адзін ці ўсе два?» - Ванька Заяц пераможна агледзеў сваіх мурзатых супляменнікаў, што стоўпіліся ў маторным цэху, і весела закончыў: - І што, хлопцы, скажаце? Паслаў Пілсудскі тыя свае два танкі на падмогу латышам, а на пярэдні пасадзіў - каго вы думаеце? - капраля, Франака Жывуцкага!
- Два танкі! Го-го-го! Гы-гы-гы! - ледзь не покатам лёг маторны цэх. - Дзе ты, Ванька, адно і пачуў гэную байку?
- Ідзь да дупы спеваць, холера ясна! - вылаяўся злосны, раз'юшаны, чырвоны, як бурак, былы капраль Франак Жывуцкі.
Польскую ўладу з яе дзівацкімі, незразумелымі простаму люду законамі і правіламі, бываючы не ў гуморы, Сцяпан Аліфер успамінаў не самымі лепшымі словамі, бо меў на яе асабістую крыўду, і, мусіць, таму недалюбліваў свайго зяця, панскага аб'ездчыка Язэпа Невяроўскага, які дужа самааддана прыслугоўваў Абуховічу. Адным летам, ужо незадоўга да вайны, нават не ў агародзе, а на прызбе хаты ў Сцяпана Аліфера вырасла самасейкай каліва тытуню. Гаспадар ведаў, што, павэдлуг польскіх законаў, яно тут не павінна расці, аднак шкодную расліну ён не вырваў і з-за сваёй ляноты выкінуў ажно пяць злотых у дзяржаўную казну.
Па даносе солтыса Яся Мальчэўскага, які лупатымі вачыма на прызбе ў блізкага суседа ззорыў тытунь, зацятага курыльшчыка паклікалі ў гміну, выпісалі штраф, і дзіўным тут было толькі адно: заплаціць гэты мізэрны штраф мясцовыя ўлады прадпісалі ледзь не ў самой Варшаве - аж у Баранавічах, за сто вёрст ад Малога Сяла. Паколькі судовая справа не цярпела адкладу, Сцяпан Аліфер, шкадуючы каня, ускінуў на плечы торбу, запасныя лапці і патэпаў у далёкі горад пяшком, а вярнуўся дадому праз тры дні з банкаўскім квітком аб выплаце пяці злотых. Па дарозе ён палічыў усе жабрацкія вёскі і хутары, стаптаў запасныя лазовыя лапці, вытрас у рот апошнія хлебныя крошкі і прынёс з вымусовага паходу вялікую крыўду на польскі сеймік, які сваім дзікунскім законам пазбыткаваў з яго і да чырвані, да сораму прынізіў яго чалавечую годнасць. Нават на той час ужо немалады, мудры і ўвогуле даволі заможны паляшук справядліва меркаваў: любая ўлада дадзена Богам, але вось толькі цяпер, паслухаўшы вясёлыя байкі мурзатага Ванькі Зайца, ён быў уражаны і здзіўлены, што на адвечнай беларускай зямлі курыць выключна польскі казённы тытунь Варшава прымушала яго, маючы, аказваецца, усяго два танкі. Ці то непрадказальны ўплыў дэнатурату, ці то наверх вылезла тая даўняя крыўда, Сцяпан Аліфер на момант перастаў паважаць былога капраля Франака Жывуцкага, да слёз рагатаў з маладымі ашаломкамі і ўвачавідкі, нутром адчуваў, як у душы прачынаецца запознены дух непакоры і непераадольная прага бунту. З блазенскай ухмылкай стары падпіты дзівак вызваў падужацца каржакаватага, плячыстага Франака, але дужацца той, зразумела, адмовіўся. Тады ўз'юраны Сцяпан Аліфер пагрукаў кулаком сабе ў грудзі і гучна сказаў: «Звініць!», пасля тым жа манерам пагрукаў у грудзі Франаку і яшчэ мацней, чым першы раз, выкрыкнуў: «Трупціць!» Маторны цэх, які з кожнага закутка напружана чакаў ад паядынку двух старых чагосьці незвычайнага, выбухнуў новым несусветным рогатам.