- За каго захоча Ядзюня, за таго і пойдзе. Пярэчыць не буду.
- Дальбог жа, майму Ваньку ганьбы не даюць. Сам дзірэктар эмтаеса хваліць. Вунь і кальбізона, і боты выпісаў. А на другое лета Ванька яшчэ і пшаніцы прывязе. Так што галадаць не будзем - хопіць у нас і пірагоў, і хлеба.
- Перастань, Зося, мянташыць языком! - умяшалася ў неспадзяваную спрэчку разважлівая, памяркоўная Тадорка Дрозд. - Ды бачыла я твае хлябы! Не хлеб, а нейкі лямеш. Сыры, ацеслівы, а муку ты нават і не прасеяла - асцюкі тырчаць.
- Гаспадыня, хлеб не ўдаўся - пад скарынкай кот схаваўся! - знарок пісклявым голасам здзекліва, абразліва праспявала Луцэя Падгайская.
- У вас і такога няма, сучкі бясхвостыя! От зноў Лізцы Каятанаўне ў ножкі будзеце кланяцца. Можна падумаць, што яны муку прасяваюць!
Пакрыўджаная, засердаваная Паляжанка з гэтай сваёй відавочнай праўдай вырвалася ўперад, мінаючы калюжыны, выбілася перад горкай на тупкую сцежку, і неўзабаве яе зрэбная торба з чырвонымі кутасамі схавалася за чарговым паваротам дарогі. На языках у жаночага гурту круціліся едкія, калючыя словы, якія, мусіць, да слёз пранялі б маласельскую гультайку, але сварыцца наўздагон, а тым болей брыдкасловіць, ды яшчэ крычма, на ўвесь лес, ужо было нельга, таму што ў прагаліне паміж векавымі дубамі матава бліснуў купал Кругавіцкай царквы з вялікім чорным крыжам на макаўцы. Фядора, Луцэя, Тадорка, як па камандзе, не згаворваючыся, перахрысціліся, і ўсялякая злосць на звар'яцелую Паляжанку ў іх прапала. Выкрыкваць брыдкія, непрыстойныя словы ў спіну няхай сабе і благому чалавеку цяпер было б, прынамсі, немалым святатацтвам, і ніхто з кабет не захацеў узяць гэты грэх на душу.
Царкоўны купал, акрамя таго, нагадаў, што МТС са сваёй хлебнай крамай зусім блізка, таму лепш будзе, калі рэшту дарогі скарыстаць на прыдумванне якой-небудзь свежай пахвалы для непрыступнай Лізаветы Каятанаўны. Амаль бегма кабеты мінулі Пчольнік - дубовую граду, названую так за невядома яшчэ якім часам, пакінулі праваруч бярозавую алею, што калісьці пасадзіў сам пан Абуховіч, і перад вачыма адкрылася шэрая, грымлівая панарама машынна-трактарнай станцыі: новы цагляны гараж для камбайнаў, задымленая кузня, рамонтная майстэрня ў спалохах электразваркі, шырокі пляц, спрэс загрувашчаны плугамі, сеялкамі, разабранымі трактарамі.
Падыходзячы да былога панскага маёнтка, Фядора заўсёды пачынае моцна хвалявацца, і яе выпакутаванае хваляванне зусім зразумелае, калі прыгадаць, што Ядзюня перш за ўсё колерам валасоў мае крэўнае падабенства з рыжаватым Абуховічам. Велізарны панскі дом, цалкам зрублены з сасновых круглякоў, стаіць на спаховым пагорку, але з усіх бакоў ён закрыты высокімі дрэвінамі і густым, непралазным кустоўем. Увесну гэты зялёны востраў наводшыбе Кругавіч, безумоўна, дужа прыгожы: маладым, клейкім лісцем шумяць старыя бярозы і берасты, цвітуць бэз і акацыя, у ветраныя дні белай завірухай пялёсткаў шугаюць старыя яблыні і грушы. Даўно адзічэлы і запушчаны вялікі панскі сад пачынаецца адразу за флігелем, дзе цяпер месціцца дырэкцыя МТС, і цягнецца да самай царкоўнай агароджы. І над усім гэтым хараством да болю ў вушах звіняць пчолы і чмялі, нястомна пяюць, свішчуць і крычаць дразды, шпакі, сарокі, балазе дрэвы на панскай сядзібе старыя, дуплаватыя, з абламаным знізу голлем - лясному птаству, не кажучы ўжо пра шэрых дамавых вераб'ёў, ёсць дзе жыць, ёсць дзе звіць свае вялікія і маленькія гнёзды.
Глыбокай восенню, калі з неба спусцяцца аблажныя дажджы, у колішнім маёнтку, як і скрозь у наваколлі, шэра і няўтульна, у кожным закутку пуста і ціха, толькі час ад часу ў недалёкай майстэрні нема зараве трактарны рухавік ды яшчэ перазвон жалеза і грукат кавальскага малатка даляціць з кузні, паўз якую Фядора, Луцэя і Тадорка прамчаліся наўскапыта - не раўнуючы як тыя маладыя жарабіцы. Яшчэ ж перад Пчольнікам кабетам спаткаліся школьнікі, якія з Малога Сяла ходзяць у Кругавіцкую дзесяцігодку, і гэтыя стомленыя вучобай дзеці навыперадкі паведамілі, што хлеб у эмтээсаўскую краму даўно прывезлі, разгрузілі, а крамшчыца, натаміўшыся ў цеснай кабіне грузавіка, цяпер пайшла дахаты адпачыць і папалуднаваць.
- Там жа хлеб увесь разбяруць, а мы сунемся, як чарапахі! - спалохалася нецярплівая Луцэя Падгайская.
- І праўда, ледзьве ногі валачэм! - падтрымала сяброўку шустрая Тадорка Дрозд.
- Дык пабеглі - няма чаго языкамі малоць! - сказала практычная Фядора Чыркун.
З месца ды ў кар'ер, дзе трушком, дзе галопам, і хутка ўсе трое набралі такі тэмп, што праз дзвесце метраў узмакрэлі, запарыліся, але, дзякуй Богу, да панскага дома яны прыбеглі не першыя і не апошнія, шчасліва ўшчаміўшыся ў вялікі людскі натоўп каля дзвярэй эмтээсаўскай крамы. Людзі пакуль што стаяць ціха і спакойна, бо кожны разумее: крамшчыца таксама чалавек, і ёй, здарожанай, трэба трошкі пасядзець у цяпле і пасёрбаць чаго-небудзь гарачанькага. Задыхана сапучы, маўчыць Луцэя, выціраючы пот з ілба, ні слоўцам не абмовілася Тадорка, а Фядора, саслабелая ад шпаркага бегу, зацікаўлена, быццам даўно тут не была, аглядае да болю знаёмую Абуховічаву сядзібу. З таго часу, як чырвонае войска прагнала польскіх захопнікаў і крывасмокаў, звонку панскі дом амаль не змяніўся, толькі прыкметна пачарнеў, дзе-нідзе загніў на вуглах ды месцамі патрэскаўся, пайшоў дзіркамі чарапічны дах.