Выбрать главу

Наогул жа гэта смешна, што наіўныя мацяркі пасылаюць сваіх гультаяватых дачок прасці барадатую кудзелю: па сённяшнім кручаным часе ніхто з іх не захоча насіць тыя саматканыя кашулі і спадніцы, няхай сабе яны і з вельмі тонкага, выбеленага ў росах палатна. У модзе цяпер усё куплёнае, фабрычнае, скроенае і пашытае на гарадскі лад. Вунь і Ядзюня, папагнуўшыся на цагельні, за лета багата справіла дзявочых строяў - усялякіх там недарагіх сукняў, кофтачак, блузак. Не сказаць, каб дужа багаты пасаг, аднак жа Ядзюніна хата не такая ўжо і бедная, бо хіба ж язык павернецца назваць жабрацкай тую, нядаўна выскураную, шафу, у якой навідавоку вісіць новенькая ясёнка з пушыстым бабрыным каўняром. Ядзюня адзін раз апранула абнову, а ў сябровак і мову адняло: вось пані, дык пані! Не дзіўна, што ў такой багатай шафе, побач з шалевым футрам, зусім сур'ёзна мяркуе павесіць свой запэцканы камбінезон і прамасленую куфайку Паляжанчын Ванька. Ад такой жахлівай думкі Ядзюня аж устрапянулася, нервова ўздрыгнула, крутнулася, як і маці, з боку на бок і толькі цяпер зразумела, чаму ёй не хочацца спаць. Прычынай быў усё той жа гусенічны трактар: ён бесперастанку лапатаў на палетку, і калі надта ўжо марудна, з ровам і грукатам, разварочваўся ў канцы загона, тады і атупелая, змучаная Ядзюня нервавалася, спрабавала пратэставаць супраць такога нахабства.

- Каб ты спрах, Ванька мурзаты. Усё адно не пайду за цябе - не старайся мяне будзіць.

Ядзюня ўсё ж была дзяўчынай хітрай і кемлівай, яна адразу здагадалася, чаму, разварочваючыся за хлявом, так доўга раве і бразгае гусеніцамі ашалелы трактар. Сам жа Ванька Заяц, напэўна, і не ведаў, што Фядора Чыркун надоечы прыдбала свайму рыжавалосаму шчасцю новую фанерную шафу, і таму не збіраўся вешаць свой смярдзючы камбінезон побач з пахучым бабрыным футрам. Хлопцу было крыўдна, было горка і непамысна, што яго, такога памяркоўнага і працавітага кавалера, Ядзюня памяняла на распанелага Аляксея Хамутовіча. За вераломную здраду Ядзюня, зразумела, заслугоўвае самай вялікай ганьбы, самай бязлітаснай помсты.

Лапатлівы «націк» яшчэ спарней забегаў па палетку, бразгаючы гусеніцамі і нема равучы якраз насупраць Фядорынай хаты. Паспі ж цяпер, падрыхні, рыжоцце! Патлаты штукар проста шалеў ад сваёй помсты, ён страціў асцярожнасць, перастаў пільна асочваць дарогу перад трактарам, на нейкі час забыў нават пра ўкарчанелага Збышка, і гэтая недаравальная забыўлівасць тут жа каштавала шалапуту багата роспачы, нерваў і поту. На чарговым развароце «націк» раптам здрыгануўся, ажно ўздыбіўся, прысеў ад натугі, і позаду, за бляшанай кабінай, пачуўся рэзкі скрогат, хрупаткі, сухі трэск жалеза і дзікі, спалоханы крык прычэпшчыка:

- Ванька, стой! Аслеп хіба? На валун напароліся!

Каму пашанцавала, каму - не: Ядзюня ўжо можа спакойна спаць да самага ранку, а яе помсліваму мучыцелю застаецца толькі несуцешна заплакаць. Ванька адным махам выскачыў з кабіны, Збышак кулём зляцеў з плугоў. У трактарыстаў ад перапуду дрыжаць рукі, адвіслі губы, ні той, ні другі яшчэ не здольны сказаць хоць якое слова. У марным святле задняй фары, прыкручанай да нерухомага кранштэйна на кабіне, добра відны жахлівыя сляды аварыі. Пярэдні корпус плугоў адламаўся зусім, на другім лямеш і адвал быццам зрэзала брытвай, астатнія стойкі пагнуліся і тырчаць у бакі, як лапы ў крата. Замучыць заўтра начальства, зацягае па кабінетах, глядзіш, яшчэ і шкодніцтва прыпішуць. Толькі цяпер, ледзь ачомаўшыся ад нервовага стрэсу, трактарысты заўважылі, што ім вельмі холадна, хоць і дзіўнага ў гэтым нічога няма. Над Малым Сялом плыве глухая асенняя ноч, на палетку па-ранейшаму скуголіць стылы вецер, і ў святле, скупа рассеяным навокал жоўтымі фарамі трактара, відаць, як з чорнага неба куляюцца на раллю рэдкія бухматыя сняжынкі.