Першая пра неўскапаныя грады ўспомніла Тафіля, борздзенька вымелася з-пад развесістай бярозы, расчаравана махнуўшы рукой: ат, на што тут глядзець, гэты злыдзень Сцяпан Аліфер калі сам з кім не паб'ецца, то добрых людзей падбухторыць. Затым ад двара да двара, ад хаты да хаты ўздоўж вуліцы пашыбавала незвычайна ўзрушаная Паляжанка. Сёння ёй будзе што распавесці Фядоры Чыркун, Луцэі Падгайскай, Тадорцы Дрозд і ўсім, і ўсім, хто ні напаткаецца па дарозе. Сумна азірнуўшыся на здаравяку каваля, патэпалі кудысьці па звыклых вандроўніцкіх справах пан Вінцусь і пан Бронюсь. Куды згалелыя шляхціцы падаліся цяпер - аднаму Ўсявышняму вядома, і Костусь Танец не стаў задумвацца над гэтай праблемай: раптам затурбаваўся і сам, ледзь не подбегам паджгаў у кузню, дзе ля пахілай сцяны яго чакала вялікая куча паламаных плугоў і радовак, бяззубых барон і спружыновак.
Пад вярбой застаўся адзін Сцяпан Аліфер, пастаяў у глыбокім здранцвенні, пасмыголіў люльку і, штосьці важнае ўспомніўшы, таропка патупаў у хату. Чамусьці, пакуль на панадворку ішло лютае змаганне, Марка не выскачыла на ганак, не вызірнула нават у акно, і дзіўную загадку трэба было высветліць тут жа, неадкладна.
- Марка, го! Марка, го! Ці ведаеш, што эмтээсаўскія вычаўплялі каля вярбы?
- Ведаю. Тоўстая напала на тонкую. А ты, псюк стары, не гокай, як на кабылу. Б-бачыце, разгокаўся!
- Гэта я, каб ты пачула, - глухая ж, як цяцера.
- Хай! Я глухая, а ты, лайдак і жлукта, дасць Гасподзь, аслепнеш ад свайго дзінатуру.
- Памаўчы, баба! Хутчэй есці давай. Есці хачу.
- На, душыся пустою капустай. А пра мяса - забудзь. Сам з кубельца выграб, ды і вялікі пост яшчэ не скончыўся.
- Хай Бог панам барануе!
Сцяпан Аліфер сядзеў за нішчымным сталом і, пакрысе супакойваючыся пасля нервовага стрэсу, задаволена думаў, што не такая яна і простая, яго Марка: усё, як высветлілася, ведае, усё бачыла, усё чула. Змучаны доўгім жыццём, прыгорблены часам, ён па-маладому прагавіта, з крэктам і перханнем сёрбаў цёплую капусту з грыбамі і цярпліва чакаў шчодрага Вялікадня, калі перад носам з'явяцца добры шмат сала, скрыль вянгліны, лычык кілбасы, і, безумоўна, лепшай прыўкрасай гэтага боскага ежыва будзе прапацелая паўтарачка, заткнёная кудзеляй. Хіба адно які дурань, седзячы за такім багатым сталом, не пашкадуе, што для разгаўлення, для піцця і абжорства адведзена ўсяго толькі тры кароткія веснавыя дні.
Сцяпан Аліфер, вядома, не загіне, не высахне на трэску і ад поснай капусты з грыбамі, але пасля велікодных святаў, ідучы на старажоўства ў МТС, ён як мог лаяў сваю Марку, якая паспела пачапіць на дзверы каморы вялікі замок. З пустой торбачкай сунуўся быў да Шуцянкі - ніякай увагі, заглянуў на склад да Сяргеевай - уткнулася носам у паперы і быццам нічога не бачыць. І тады, з ужо зусім дрэнным настроем, Сцяпан Аліфер паклыпаў у сваю вартаўнічую будку, сеў на тапчан і глыбока задумаўся над дзіўнымі праявамі жыцця. Выходзіць, зрабі людзям дабро, дык узамен панюхаеш фігу - ні табе дэнатурату, ні звычайнай ласкі. І так балюча і крыўдна стала даверліваму чалавеку, што ён і не пачуў, як праз вузкія дзверы ў будку ледзь праціснуўся грузны Фядотаў - прывітаўся, памацаў у куце стрэльбу, пакратаў на падаконніку набоі і нечакана разрагатаўся.
- Сцяпан Васільевіч, дык за што Шуцянка і Сяргеева адна адной панабівалі гузакоў?
- Ашаломкі! То ж свіны сцягняк і лапатку не падзялілі.
- І добра! Хоць сядзяць ціха - не плешчуць языкамі, не бегаюць куды папала. - Дырэктар узяўся за клямку, на парозе спыніўся, паморшчыў лоб. - Так і быць, забяжы, Васільевіч, да мяне - выпішу табе новыя боты.
- Што вы, Сямён Пятровіч! Хадзіў у лапцях - пахаджу і ў гумовіках.
- Усё ж забяжы. Вунь на правай назе твой гумовік ужо есці просіць.
- Нявеж? А я і не бачыў.
Нічога дзіўнага, бадай, няма ў тым, што ён, сумленны эмтээсаўскі вартаўнік Сцяпан Аліфер, нясе дахаты новыя кірзавыя боты: як ні круці, Фядотаў выдаў іх за спраўную і адданую службу, а не за тое, што на Сцяпанавым панадворку адна адной спусцілі юшку дзве доўгавалосыя дурніцы. Боты, звязаныя за вушкі, знарок перакінуты цераз плячо - каб былі на самым відавоку. Ну і зарадуецца Марка, вось ужо ўсцешыцца - ні пяром апісаць і ні ў казцы сказаць, а то, зараза, усё квохча, скрэндзіць, вечна ёй чагосьці не хапае - то грошай, то мыла, то, няхай выбачыць, добрай мужчынскай папругі. А гумовік у мыску і праўда парваўся - праз дзірку на свет белы вылез вялікі палец.
Зямля на дотык яшчэ сырая і халодная, але на Кругляку, за Аліферавым садком, калгаснікі нешта сеюць - ці авёс, ці ячмень. Там каля мяшкоў з насеннем топчацца на чарнагрывым скакуне шалапутны Аляксей Хамутовіч, там на свежай раллі коўзаецца сюды-туды колавы трактар з сеялкай, і здалёку відаць, як над радыятарам трапечацца чырвоны сцяжок. Тут і пытаць не трэба: на выручку землякам, выцягваць іх з галоты, прыехалі славутыя эмтээсаўскія трактарысткі Яня і Ніна. І невядома, чаму так радуецца сёння вусаты запыхканы ад спорнай хады селянін: ці сваім новым ботам, ці гэтаму трапяткому чырвонаму сцяжку, ці сляпучаму красавіцкаму сонцу, якое паднялося высока і шчодра аблашчыла гарачымі промнямі спакутаваную, гаротную зямлю.