- Марка, го! Марка, го!
- Не гокай, як на жарабіцу.
- Марка, я табе газы прывёз. І пеўніка прапіў. Назусім прапіў, трасца яго матары!
- А Божачка! За што ты яго, скалечанага, прабіў? - недачула Марка. - І чым жа, рыштант, ты яго прабіў?
- Цяцера глухая! Не пра таго думаеш, - цверазеючы, тупнуў нагой усердаваны Сцяпан Аліфер. - Я свайго, дамашняга, пеўніка прапіў. А з Якавам мы памірыліся ў судзе.
Збялелая на мел, Марка нарэшце даўмелася, што тут да чаго. Адыходзячы ў Ганцавічы, Сцяпан, аказваецца, употай прыхапіў з седала адзінага пеўня і прадаў за гарэлку. Ушалопала і тут жа пачала чырванець: скажыце на ласку, якая ж яна гаспадыня, калі сярод белага дня, кормячы жыўнасць, не прыкмеціла ў куратніку прапажы? Іншым разам Марка расплакалася б, аблаяла б пустазвона, як бобіка, але сёння толькі радасна ўспляснула рукамі, выцерла ражком хусткі змакрэлыя вочы.
- Бог з ім, з тым пеўнікам. Другога выгадую. Усё адно ён да курэй нягожы быў - стары. Абы з Якавам добра абышлося. Нездарма ж я цэлы дзень судныя замовы шаптала.
- Замовы твае! - скептычна ўхмыльнуўся Сцяпан Аліфер. - З суда мяне лысы Глеб выцерабіў. Знарок прыпёрся ў Ганцавічы на выручку.
- Вось бачыш - пачуў Бог мае словы.
- Ат, маракуй як хочаш. Там, у мястэчку, я гэнага сукінага сына Ляксея Хамутовіча сустрэў. Сноўдаўся пад ручку з нейкаю чарнушкай.
- І праўда, сукін сын. Бедная Фядора! Ядзюня ж яе хутка рассыплецца.
- Ну, хопіць! Ты б, Марка, чаго на стол пашукала. Зараз Якаў Пеўнік прыкульгае. Будзем міравую піць.
- Не клапаціся, Сцяпанка. Багаты стол зраблю. Вунь і ў печы гарачанькае стаіць, і ў камору скокну.
Добра ж, аднак, калі ў сям'і лад і парадак! Павесялелая Марка забразгала вілкамі ў печы, Сцяпан Аліфер заправіў і запаліў лямпу, медны гляк вынес у сенцы. Здарожаны і стомлены, ён прысеў на яловым цурбаку каля грубкі і пачаў пераабувацца: раскруціў аборы, скінуў лапці, зняў мокрыя анучы, а на босыя ногі ўздзеў падсохлыя за дзень кірзавыя боты. У хаце востра, да ачмурэння запахла потам, газай, дзёгцем. Рассоўваючы цемру па кутках, лямпа гарыць роўна, не куродыміць, толькі чуваць, як у шкляным камінку весела шыпіць і патрэсквае кнот. Снегапад на дварэ перастаў, і, відаць, нанач падмарозіла: за вокнамі чыесьці рыпучыя крокі - рып-рып, рып-рып. Бліжэй, бліжэй. Вось ужо нехта сапе на ганку, вобмацкам шукае слясак клямкі. Ну, зразумела: піць міравую ў дзверы шкробаецца няўдачлівы збівальшчык польскіх аэрапланаў, кульгавы заможнік Якаў Пеўнік.
На ўзбярэжку поля, акурат паміж лесам і Капцамі, у сырой, яшчэ добра не падсохлай глебе свежа чарнеюць глыбокія конскія сляды. Хто тут праскакаў наўскапыта, можна толькі здагадвацца. Старыя людзі, напэўна, сказалі б, што досвіткам, аглядаючы веснавую ніву, па полі сноўдаўся на белым кані сялянскі апякун, бог сонца і ўрадлівасці Ярыла, хлопец надзвычай сур'ёзны і вельмі прыгожы. Але калі глядзець на рэчы больш разважліва і рэальна, то загадкавым вершнікам мог быць і нехта з мясцовых вісусаў, дапусцім, той жа Аляксей Хамутовіч. Ходзяць чуткі, што ён ужо некалькі дзён тайком жыве ў роднай маці, нідзе не паказваецца, а на світанні, калі людзі яшчэ спяць, выводзіць з калгаснай стайні каня і па былой старшынёўскай звычцы вярхом робіць колькі кругоў вакол Малога Сяла.
Конскія сляды паблізу сваёй хаты Фядора Чыркун асачыла, ідучы з Імшэчка, дзе рвала парасятам малады лапушысты бабоўнік. Хто-хто, а яна пераканана: конь пад вершнікам быў зусім не белай масці. Якраз на досвітку ў калысцы заварочалася, заплакала малое, і Фядора, шкадуючы змардаваную Ядзюню, падхапілася з ложка, на бягу адхінула фіранку, зыркнула ў акно і паспела выхапіць з ранішняга туману імклівы палёт развеянай чорнай грывы. Тут і думаць не трэба - Вараны! На добрых харчах за зіму старшынёўскі выязны, кажуць, акрыяў канчаткова, ад кульгавасці не засталося нават знаку, і быццам бы на статнага, прыгожага жарабца ўжо кінуў вока лысы Глеб. А да чаго ж, людцы, суровая, галодная была зіма - з бясконцымі завеямі, з акаяннымі маразамі! У Стаўпішчах, куды з калгаснай фермы зноў цягалі падліну, яшчэ і цяпер, веснавым часам, па начах жудасна выюць сытыя, адкормленыя, ачмурэлыя ад шчасця ваўкі.
Малое Сяло, напэўна, спакон веку славілася тым, што ўсе чуткі, і прыдуманыя нейкім жартаўніком дзеля забавы, і праўдзівыя на самай справе, у момант вока пацвярджаліся - калі не на першы, то на другі дзень. Цікаўныя, дапытлівыя позіркі суседак змусілі Алену Хамутовіч прызнацца: але ж, кабеткі, дома ён, мой Ляксейка, а што на людзі вачэй не паказвае, то клопат у яго вялікі. Учора цялятка зарэзаў, сёння ў варывеньцы самагонку цісне - бачыце, дымок уецца з-пад стрэшкі? Хто яго ведае, можа, яшчэ і япручка давядзецца пусціць пад нож, хаця які там япручок - згаладаўся за зімку, адны косткі ды шкура.