Due: la ortografiaj simboloj estas dudek kvin. [1] Tiu konstato ebligis, antaŭ tricent jaroj, la formuladon de ĝenerala teorio pri la Biblioteko, kaj kontentigan solvon de problemo, kiun neniu konjekto jam deĉifris: la senforma kaj ĥaosa naturo de preskaŭ ĉiuj libroj. Unu, kiun mia patro vidis en sesangulo el cirklo dek kvin naŭdek kvara, konsistas el la literoj M C V, perverse ripetitaj de la unua ĝis la lasta linio. Alia (ege konsultita en ĉi tiu zono) estas vera labirinto da literoj, sed en la antaŭlasta paĝo oni legas Ho tempo viaj piramidoj. Jam oni scias: por racia linio aŭ rekta sciigo, estas rnejloj da sensencaj kakofonioj, vortmiksaĵoj kaj senkoheraĵoj. (Mi scias pri barbara regiono, kies bibliotekistoj samtaksas la vanan kaj superstiĉan moron serĉadi sencon en la libroj, kiel tiun esplori la sonĝojn aŭ la ĥaosajn liniojn de la mano. Ili akceptas ke la inventintoj de skribado imitis la dudek kvin naturajn simbolojn, sed asertas ke tiu apliko estas hazarda kaj ke la libroj nenion signifas en si mem. Tiu doktrino, ni vidos, ne estas entute erara.)
Dum longa tempo oni kredis ke tiuj nepenetreblaj libroj rilatas al antikvaj aŭ foraj lingvoj. Vere estas ke la plej antikvaj homoj, la unuaj bibliotekistoj, uzis lingvon ege malsimilan al tiu kiun ni nun parolas; vere estas ke mejlojn dekstre, lingvo estas dialekta kaj ke naŭdek etaĝojn supre ĝi estas nekomprenebla. Ĉio ĉi, mi ripetas, estas vera, sed kvarcent dek paĝoj da senŝanĝa M C V ne povas rilati eĉ al ia dialekta aŭ rudimenta idiomo. Iuj sugestis ke ĉiu litero influas la sekvan kaj ke la valoro de M C V en la tria linio de paĝo 71‑a ne estas tiu kiun la sama serio havas en alia pozicio en alia paĝo, sed tiu nepreciza tezo ne prosperis. Aliaj pensis pri kriptaĵoj; tiu konjekto estis ĝenerale akceptita, kvankam ne en la senco formulita de ĝiaj elpensintoj.
Antaŭ kvincent jaroj, la estro de supera sesangulo [2] renkontis libron konfuzan kiel la aliajn; sed kun preskaŭ du folioj da homogenaj linioj. Li montris sian trovaĵon al vaganta deĉifristo, kiu diris ke ili estas redaktitaj en la portugala; aliaj diris al li, ke en la jida. Antaŭ jarcento, oni kapablis identigi la idiomon: samojedalitova dialekto el Gvaranio kun modulaĵoj el la klasika araba. Oni ankaŭ deĉifris la enhavon: nocioj de kombinatorika analizo, ilustritaj per ekzemploj de variadoj kun senlima ripetado. Tiuj ekzemploj ebligis al genia bibliotekisto la malkovron de la fundamenta leĝo de la Biblioteko. Tiu pensisto rimarkis ke ĉiuj libroj, malgraŭ ilia diverseco, konsistas el egalaj elementoj: interspaco, punkto, komo, dudek du alfabetaj literoj. Li ankaŭ argumentis fakton kiun ĉiuj vojaĝintoj konfirmas: En la vasta Bíblioteko, ne estas libro identa al alia. De tiuj nekontraŭstareblaj premisoj, li deduktis ke la Biblioteko estas totala kaj ke ĝiaj bretoj registras ĉiujn eblajn kombinojn de la dudekkelko da ortografiaj simboloj (nombro do plej vasta, sed ne infinita), tio estas, ĉion esprimeblan: en ĉiuj idiomoj. Ĉiom: detala historio de la estonteco, aŭtobiografioj de la ĉefanĝeloj, fidela katalogo de la Biblioteko, miloj kaj miloj da falsaj katalogoj, demonstracio de la falseco de tiuj katalogoj, demonstracio de la falseco de la vera katalogo, la gnostika evangelio de Basilido, komento pri tiu evangelio, komento pri la komento pri tiu evangelio, vereca raporto pri via morto, tradukoj de libro en ĉiuj lingvoj, interpoladoj de ĉiu libro en ĉiuj libroj.
Kiam oni proklamis ke la Biblioteko enhavas ĉiujn librojn, la unua impreso estis de ekstravaganca feliĉo. Ĉiuj homoj sentis sin mastroj de netuŝita kaj sekreta trezoro. Ne estis persona aŭ monda problemo kies elokventa solvo ne jam ekzistas: en iu sesangulo. La universo estis pravigita, la universo abrupte uzurpis la senlimajn dimensiojn de espero. En tiu tempo oni multe parolis pri la Pravigoj: libroj de apologio kaj profetado, kiuj porĉiame pravigas la agojn de ĉiu aparta homo en la universo gardante mirindajn misterojn por lia estonteco. Miloj da sciaviduloj forlasis sian dolĉan naskiĝan sesangulon kaj sin ĵetis ŝtuparojn sor, urĝite de vana intenco trovi sian Pravigon. Tiuj piligrimuloj disputis en la mallarĝaj koridoroj, elbuŝigis obskurajn malbenojn, sin reciproke strangolis en la diaj ŝtuparoj, ĵetis trompajn librojn en la senfundajn putojn, mortis transenĵetite de homoj el malproksimaj regionoj, aliaj freneziĝis . . . La Pravigoj ekzistas (mi mem vidis du, rilatajn al personoj de la estonteco, kiuj eble vere ekzistos), sed la serĉintoj ne konscius ke la ebleco por homo trovi sian propran aŭ perfidan variaĵon de ĝi, egalas al nulo.
Oni ankaŭ esperis klarigon de la bazaj misteroj de la homaro: la deveno de la Biblioteko kaj de la tempo. Verŝajnas ke tiaj gravaj misteroj povas esti klarigitaj per vortoj: se ne sufiĉus la lingvaĵo de fílozofoj, la plurforma Biblioteko jam produktus la neaŭditan idiomon bezonatan kaj vortarojn kaj gramatikojn de tiu idiomo. Jam kvar jarcentojn la homoj penadas en la sesanguloj . . . Ekzistas oficialaj serĉistoj, inkviziciistoj. Mi ilin vidis dum plenumado de iliaj funkcioj: ĉiam ili venas rezignece; parolas pri senŝtupa ŝtuparo kiu preskaŭ ilin mortigis; parolas pri galerioj kaj ŝtuparoj kun la bibliotekisto; iam, ili prenas la plej proksiman libron kaj ĝin ekfoliumas, serĉante hontigajn vortojn. Videble, neniu esperas ion malkovri.
Senbridan esperon sekvis, laŭnature, ekscesa deprimo. La certeco ke iu breto en iu sesangulo kaŝas multvalorajn librojn kaj ke tiuj multvaloraj libroj estas neatingeblaj, ŝajnis preskaŭ neeltenebla. Blasfema sekto sugestis ke ĉesu la serĉadoj kaj ke ĉiuj homoj miksu literojn kaj simbolojn ĝis konstruo, per neprobabla donaco de hazardo, de tiuj kanonaj libroj. La aŭtoritatoj troviĝis devigitaj promulgi severajn ordonojn. La sekto malaperis, sed en mia infaneco mi vidis maljunajn homojn kiuj longe kaŝiĝis en la latrinoj kun kelkaj metalaj diskoj en malpermesita kubĵetileto, debile imitante la dian malordon.
Aliaj, male, opiniis ke estas fundamente elimini la senutilajn verkojn. Ili invadis la sesangulojn, montris akreditivojn ne ĉiam falsajn, ĝenate foliumis volumon kaj kondamnis tutajn bretojn: al tia higiena, asketa furiozo ŝuldiĝas la sensenca perdo de milionoj da libroj. Ilia nomo estas abomenita, sed tiuj kiuj bedaŭras la "trezorojn” detruitajn de ilia frenezo, neglektas du bone konatajn faktojn. Unu: la Biblioteko estas tiel grandega ke ĉia redukto pro homa interveno nur rezultas infinitezime. La alia: ĉiu ekzemplero estas unika, neanstataŭigebla, sed (tial ke la Biblioteko estas totala) ĉiam restas pluraj centoj da miloj da neperfektaj faksimiloj: verkoj kiuj nur diferencas pro litero aŭ komo. Kontraŭ la generala opinio, mi aŭdacas supozi ke la postsekvojn de la raboj faritaj de la Purigistoj, oni troigis pro la hororo kiun la fanatikuloj kaŭzis. Ilin urĝis deliro konkeri la librojn de la Karmezina Sesangulo: libroj pli malgrandformataj ol la naturaj: ĉiompovaj, ilustritaj kaj magiaj.
Ni ankaŭ scias pri alia superstiĉo de tiu tempo: tiu pri la Homo de la Libro. En la breto de iu sesangulo (rezonis homoj) devas esti libro kiu estas ĉifro kaj perfekta kompendio de ĉiuj ceteraj: iu bibliotekisto ĝin tralegis kaj analogas al dio. En la lingvo de ĉi tiu zono ankoraŭ persistas kultspuroj de tiu fora funkciulo. Pluraj pilgrimis Lin serĉante. Dum jarcento ili vane penis en la plej diversajn direktojn. Kiel lokalizi la kultitan sekretan sesangulon kiu Lin gastigas? Iu proponis regresan metodon: Por lokalizi la libron A, oni antaŭe konsultu libron B indikantan la lokon de A, por lokalizi la libron B, oni antaŭe konsultu libron C, kaj tiel plu ĝisinfinite . . . En tiaj aventuroj mi malŝparis kaj eluzis miajn jarojn. Mi ne konsideras neverŝajna tion ke estas en iu breto de la universo totala libro [3]; mi petegas de la nekonataj dioj ke homo—ununura, eĉ se antaŭ miloj da jaroj!—ĝin estu ekzameninta kaj leginta. Se honoro kaj scio kaj feliĉo ne estas por mi, ili almenaŭ estu por aliaj. Ekzistu la ĉielo, eĉ se mia loko estos la infero. Estu mi ofendota kaj neniigota, kondiĉe ke Via grandega biblioteko motiviĝu en momento, en estaĵo.