Пасля таго выпадку, у раддоме, у мяне экзема на руках высыпала. Вены набраклі… I такая абыякавасць… Не хацелася ўставаць з пасцелі… (Плача.) Падыду да бальніцы і назад паварочваю. А я ўжо сама дзіцятка чакала… Не магла там раджаць… Прыехалі сюды… У Беларусь… У Нароўлю… Ціхі гарадок, маленькі… I больш ні аб чым не пытайцеся… Я вам усё распавяла…(Плача.) Пачакайце… хачу, каб вы ведалі… Я Бога не баюся… Я чалавека баюся… Па першым часе мы пыталіся: "Дзе тут у вас радыяцыя?" — "Дзе стаіце, там радыяцыя". Дык гэта ж уся зямля?! (Плача.) Процьма дамоў пустуючых… Людзі выехалі… Ім страшна…
А мне тут не так страшна, як там. Мы засталіся без радзімы, мы — нічые. Немцы ўсе выехалі ў Германію, татары, як ім дазволілі, у Крым, а рускія нікому не патрэбны. На што ім спадзявацца? Чаго чакаць? Расія ніколі не ратавала сваіх людзей, бо вялікая, бязмежная. Праўду кажучы, я і не адчуваю, што мая радзіма — Расія, мы выхоўваліся па-іншаму: наша Радзіма — Савецкі Саюз. Вось і не ведаеш цяпер, як душу ўратаваць? Ніхто не шчоўкае тут затворам, — ужо добра. Нам тут дом далі, мужу — работу. Напісала ліст сваім знаёмым, яны ўчора таксама прыехалі. Назусім. Прыехалі ўвечары і баяліся выйсці з вакзала, дзяцей не пускалі, сядзелі на сваіх чамаданах. Чакалі раніцы. А пасля бачаць: людзі ходзяць па вуліцах, смяюцца, кураць… Ім паказалі нашу вуліцу, правялі да самага нашага дома. Яны не маглі ачомацца, дайсці да памяці, бо там мы адвыклі ад нармальнага жыцця, ад звычайнага. А раніцою яны схадзілі ў гастраном, убачылі масла, смятану, і там жа, у магазіне — гэта яны ўсё нам самі расказвалі — купілі пяць бутэлечак вяршкоў і тут жа іх выпілі. На іх глядзелі, як на ненармальных… А яны ні вяршкоў, ні масла два гады не бачылі. Там хлеба не купіш. Там — вайна… Гэта нельга давесці чалавеку, які сёння вайны не бачыў…
У мяне там душа была мёртвая… Каго б я там нарадзіла з мёртвай душой? Тут людзей мала… Дамы пустыя… Жывём пад лесам… Я баюся, калі шмат людзей. Як на вакзале… Як на вайне… (Заплакала наўзрыд і замоўкла.)
Маці:
— Толькі пра вайну… Толькі пра вайну магу гаварыць… Чаму сюды прыехалі? На чарнобыльскую зямлю? Бо адсюль нас ужо не выганяць. З гэтай зямлі. Яна ўжо нічыйная, Бог яе забраў… Людзі яе пакінулі…
У Душанбе была я намеснікам начальніка вакзала, і быў яшчэ адзін намеснік, таджык. Нашы дзеці разам раслі, вучыліся, мы сядзелі за адным святочным сталом: Новы год, Першамай… Разам пілі віно, плоў елі. Ён да мяне звяртаўся: "Сястра. Сястрычка. Мая руская сястра". І от ён падыходзіць, а мы сядзелі ў адным кабінеце, спыняецца перад маім сталом і крычыць:
— Калі ты, нарэшце, у сваю Расію пакоцішся? Гэта — наша зямля!
У тую хвіліну я думала, што мой розум не вытрывае. Падскочыла да яго:
— Куртка на табе адкуль?
— Ленінградская, — адказаў ад нечаканасці.
— Скідай рускую куртку, гад! — зрываю з яго куртку. — Адкуль шапка? Хваліўся, што з Сібіры прыслалі! Здымай шапку, гад! Сарочку давай! Штаны! Іх на маскоўскай фабрыцы шылі! Яны таксама рускія!
Да трусоў бы распранула. Здаравіла мужчына, я яму па плячо, а тут аднекуль сіла ўзялася, усё б з яго здзёрла. Вакол ужо людзі сабраліся. Ён крычыць:
— Адыдзіся ад мяне, вар'ятка!
— Не, аддавай усё маё, рускае! Я ўсё сваё забяру! — Я сапраўды ледзь не звар'яцела. — Шкарпэткі здымай! Чаравікі!
Працавалі мы днём і ноччу. Саставы ідуць перапоўненыя — уцякаюць людзі… Шмат рускіх людзей кранулася з месца… Тысячы! Дзесяткі тысяч! Сотні! Яшчэ адна Расія. Адправіла я ў дзве гадзіны ночы маскоўскі цягнік, засталіся ў зале дзеці з горада Курган-Цюбе, не паспелі на маскоўскі. Я іх зачыніла, я іх схавала. Падыходзяць да мяне двое. З аўтаматамі.