«Мужчыны не плачуць». Тата дарыў нам вайсковыя фуражкі, па выхадных ставіў кружэлкі з ваеннымі песнямі. Мы з братам сядзелі і слухалі, а па шчацэ ў таты спаўзала «скупая мужчынская сляза». Калі ён быў п’яны, ён заўсёды расказваў нам адну і тую ж гісторыю: як «героя» блакіравалі ворагі, і ён адстрэльваўся да апошняга патрона, а апошні патрон выпусціў у сваё сэрца… У гэтым месцы бацька заўсёды па-кіношнаму падаў і заўсёды чапляў нагою табурэтку, і яна таксама падала. Тут было смешна. Бацька цверазеў і крыўдзіўся: «Нічога смешнага няма, калі герой памірае».
Я не хацеў паміраць… У дзяцінстве вельмі страшна думаць пра смерць… «Мужчына павінен быць падрыхтаваны», «святы абавязак перад Радзімай»… «Што? Ты не ведаеш, як разабраць і сабраць аўтамат Калашнікава?» — Не, для таты гэта было неўявіма. Ганьба! О! Як я хацеў малочнымі зубамі ўгрызціся ў татавы хромавыя боты, біцца і кусацца. За што ён мяне — па голай срацы перад суседскім Віцькам?! І яшчэ «дзяўчынкай» абзывае… А я не народжаны для танца смерці. У мяне класічны ўхіл… я хацеў танцаваць у балеце… Тата служыў вялікай ідэі. Як быццам трэпанацыя чэрапа ва ўсіх была, ганарыліся тым, што жылі без штаноў, але з вінтоўкай… (Паўза.) Мы выраслі… мы даўно выраслі… Бедалага-тата! Жыццё за гэты час змяніла жанр… Там, дзе ігралі аптымістычную трагедыю, цяпер разыгрываюць камедыю і баявік. Паўзе, паўзе, шышкі грызе… Адгадайце, хто гэта? — Аляксей Мярэсьеў. Улюбёны татаў герой…
Гэта ўсё, што засталося ад татавай ідэі… А сам тата? Гэта ўжо стары чалавек, зусім не падрыхтаваны да старасці. Яму б радавацца кожнай хвіліне, на неба глядзець, на дрэвы. Хай бы ў шахматы гуляў або маркі збіраў… карабкі ад запалак… Сядзіць ля тэлевізара: пасяджэнні парламента — левыя, правыя, мітынгі, дэманстрацыі з чырвонымі сцягамі. Тата — там! Ён — за камуністаў. Збяромся за вячэрай… «У нас была вялікая эпоха!» — наносіць ён мне першы ўдар і чакае адказу. Тата прагне барацьбы, інакш жыццё губляе сэнс. Толькі — на барыкады і са сцягам! Вось мы глядзім з ім тэлевізар: японскі робат дастае з пяску іржавыя міны… адну… другую… Трыумф навукі і тэхнікі! Чалавечага розуму! Праўда, тату за дзяржаву крыўдна, што гэта не нашая тэхніка. Але тут… Нечакана да канца рэпартажу ў нас на вачах робат робіць памылку і ўзрываецца. Як кажуць, убачыў сапёра, які бяжыць, — бяжы за ім. У робата падобнай праграмы няма. Тата дзівіцца: «Трушчыць імпартную тэхніку? У нас што, асабовага складу не хапае?» У яго свае адносіны са смерцю. Тата жыў для таго, каб выканаць кожнае заданне партыі і ўрада. Жыццё каштавала менш за жалязякі.
На Сахаліне… Мы жылі каля могілак. Амаль кожны дзень я чуў пахавальную музыку: жоўтая труна — памёр нехта ў пасёлку, абабітая чырвоным кумачом — лётчык загінуў. Чырвоных трунаў было больш. Пасля кожнай чырвонай труны тата прыносіў дадому магнітафонную касету… Прыходзілі лётчыкі… На стале дыміліся пажаваныя папяросныя «бычкі», блішчэлі запацелыя шклянкі з гарэлкай. Круцілася касета: «Я — борт нумар… Рухавік стаў…» — «Ідзіце на другім». — «І гэты адмовіў» — «Паспрабуйце запусціць левы рухавік». — «Не запускаецца…» — «Правы…» — «Правы таксама…» — «Уключайце катапульту!» — «Ліхтар кабіны не скідваецца… Тваю маць!! Э-э-э… ы-ы-ы…» Я доўга ўяўляў смерць як падзенне з неймавернай вышыні: э-э-э… ы-ы-ы… Хтосьці з маладых лётчыкаў аднойчы спытаў у мяне: «Што ты, малы, ведаеш пра смерць?» Я здзівіўся. Мне здавалася, што я гэта ведаў заўсёды. Хавалі хлопчыка з нашай класы… распаліў вогнішча і накідаў туды патронаў…. Так ірванула! Вось ён… ляжыць у труне і як быццам удае мёртвага, усе глядзяць на яго, а ён недаступны нікому… Я не мог адвесці вачэй… як быццам я гэта ведаў заўсёды, нарадзіўся ўжо з гэтым веданнем. Можа, я ўжо калісьці паміраў? Ці мама, калі я яшчэ жыў у ёй, сядзела каля акна і глядзела, як везлі на могілкі: чырвоная труна, жоўтая труна… Я быў загіпнатызаваны смерцю, на працягу дня я думаў пра яе дзясяткі разоў. Шмат разоў думаў. Смерць пахла папяроснымі «бычкамі», недаедзенымі шпротамі і гарэлкай. Гэта не абавязкова бяззубая старая з касой, а можа, гэта прыгожая дзяўчына? І я яе ўбачу.