Ой-ой! А ў цэлым… у цэлым… Прыехала «хуткая», на насілкі яго кладуць, а ён з гарачкі падымаецца, хоча сам ісці. «Ты што, Сашка, утварыў?» — праводзіла я яго да самай машыны. «Стаміўся жыць. Сыну пазвані, няхай у бальніцу прыедзе». Ён яшчэ са мной размаўляў… Пінжак абгарэлы, а плячо белае, чыстае. Пяць тысяч рублёў пакінуў… Некалі вялікія грошы! Зняў з ашчадкніжкі і на стол паклаў побач з цыдулкай. Усё жыццё збіраў. Да перабудовы за такія грошы можна было купіць машыну. Лепшую! А цяпер? Хапіла на новыя чаравікі і вянок. Во як! Ляжаў на насілках і чарнеў… чарнеў на маіх вачах… Забралі ўрачы і таго хлопца, які яго ратаваў, хапаў з вяроўкі мае мокрыя прасціны (я днём памыла) і кідаў на яго. Чужы хлопец… студэнт… праходзіў міма і бачыць — чалавек гарыць! Сядзіць на градцы, згорбіўся і гарыць. Копціць. Маўчыць! Так ён нам і расказваў пасля: «Маўчыць і гарыць». Жывы чалавек… Раніцай сын да мяне пастукаўся ў дзверы: «Тата памёр». У труне ляжаў… галава ўся спаленая і рукі… Чорны… чорны… Рукі ў яго былі залатыя! Усё ўмеў. І за сталяра, і за муляра. Тут у кожнага пра яго памяць засталася — у каго стол, у каго кніжныя паліцы… этажэрачкі… Да ночы, бывала, стаіць у двары і габлюе, як цяпер бачу — стаіць і стругае. Любіў дрэва. Пазнаваў дрэва па паху, па габлюшцы. Кожнае дрэва, казаў, па-свойму пахне, самы моцны пах у хвоі: «Сасна — як добры чай пахне, а ў клёна вясёлы пах». Да апошняга дня працаваў. Справядлівая прымаўка: пакуль цэп у руках, дык і хлеб у зубах. На пенсію ніяк цяпер не пражыць. Я сама ў нянькі наймаюся, чужых дзяцей няньчыць. Капейку дадуць, дак і цукру куплю, і доктарскай каўбаскі. А што нашая пенсія? Купіш хлеб і малако, а тапачкі на лета ўжо не купіш. Не хопіць. Старыя раней сядзелі на лавачцы ў двары бесклапотна. Пляткарылі. А цяпер не… Хто пустыя пляшкі па горадзе збірае, хто каля царквы стаіць… у людзей просіць… Хто семкамі або цыгарэтамі на аўтобусным прыпынку гандлюе. Талонамі на гарэлку. У нас затапталі ў вінным аддзеле чалавека. Да смерці. Гарэлка цяпер даражэй за гэта… як яго? Ну гэты — амерыканскі долар. За гарэлку ў нас усё купіш. І сантэхнік прыйдзе, і электрык. А так — не дагукаешся. А ў цэлым… у цэлым… Жыццё прайшло… Адно што час ні за якія грошы не купіш. Плач перад Богам ці не плач, не дакупішся. Так задумана. А Сашка сам не захацеў жыць. Адмовіўся. Сам вярнуў Богу білецік… Ой, Бо-о-жа! Ездзіць і ездзіць цяпер міліцыя. Распытваюць… (Прыслухалася.) Во-о-о… Цягнік гудзе… Гэта — маскоўскі — Брэст– Масква. Мне і гадзінніка не трэба. Падымаюся, як варшаўскі крыкне — а шостай. А там мінскі, першы маскоўскі… Раніцай і ноччу яны рознымі галасамі крычаць. Бывае, усю ноч слухаю. Пад старасць сон уцякае… З кім мне цяпер размаўляць? Цяпер адна на лавачцы сяджу… Я яго суцяшала: «Сашка, знайдзі добрую жанчыну. Жаніся». — «Лізка вернецца. Буду чакаць». Я сем гадоў яе не бачыла, як яна ад яго сышла. З афіцэрам нейкім звязалася. Маладая… на шмат гадоў за яго маладзейшая была. Кахаў ён яе моцна. Білася аб труну галавой: «Гэта я Сашку жыццё паламала». Ой-ой! Увогуле… Любоў — не валасы, хутка не вырвеш. І крыжам каханне не звяжаш. Чаго тады плакаць? Хто цябе пачуе з зямлі… (Маўчыць.) Ой, Боо-жа! Да сарака гадоў можна ўсё рабіць, і грашыць можна. А пасля сарака трэба каяцца. Тады Бог даруе.
(Смяецца.) Усё пішаш? Ну, пішы-пішы. Я яшчэ раскажу… У мяне гора не адзін мех… (Падняла галаву ўверх.) В-о-о… Ластаўкі прыляцелі… Цёпла будзе. Калі казаць праўду, да мяне адзін раз ужо прыходзіў карэспандэнт… Пра вайну распытваў… Я апошняе з двара вынесу, толькі б вайны не было. Страшней вайны нічога няма! Пад нямецкімі кулямётамі стаім, а нашы хаты трашчаць ад агню. Гараць і садочкі. Ой-ой! З Сашкам мы вайну кожны дзень успаміналі… У яго бацька прапаў без вестак, а брат у партызанах загінуў. Сагналі ў Брэст палонных — мора людзей! Іх гналі па дарогах, як коней, трымалі ў загародках, паміралі яны і валяліся, як смецце. Усё лета Сашка хадзіў і шукаў там з мамай свайго бацьку… Пачне мне распавядаць… і не можа спыніцца… Шукалі яны сярод мёртвых, шукалі сярод жывых. Ніхто ўжо смерці не баяўся, смерць звычайная стала рэч. Да вайны спявалі: