«Лукашэнка памёр»
Ах, якую цудоўную ноч мы правялi з адным беларускiм акторам у адным менскiм стрыптыз-бары! Дзе менскiя прыгажунi зь целамi, нiбы вырашчанымi ў iнкубатары, колькi гадзiнаў спакушалi нас сваiмi нясьцiплымi танцамi. Дзе падобныя да сьцюардэсаў афiцыянткi называлi нас гаспадамi й грацыёзна падносiлi халодны «Бэйкер», каб мы сваечасова ахалоджвалiся ад сьпякотнага вiдовiшча. Дзе мы не шкадавалi грашовай масы, шчодра напаўняючы станiкi й майткі ўсiх гэтых Клеа й Мэры роднымi купюрамi, тлумачачы, што мы — беларускiя патрыёты. Дзе нiшто, аркамя дэбiльных выкрыкаў бандзюганаў за суседнiм столiкам, не выдавала сёньняшнюю РБ. Дзе мы на якi час забылiся пра панылую савецкую рэальнасьць за сьценамi й адчулi сябе ледзь не кiношнымi амэрыканскiмi агентамi, што заслужылi свой адвязны адпачынак пасьля цяжкай працы ў СССР.
Але за вокнамi пачынаўся новы шэры дзень, у залi запалiлi сьвятло, апранутыя танцоркi з экзатычных дзiваў ператварылiся ва ўсяго толькi сымпатычных паненак. Мы з прыяцелем выйшлi на шэры пустынны праспэкт. Мэтро яшчэ не працавала, а ў нашых запасах знайшлася бутэлька «Менскага бровару». Усеўшыся на бардзюр, мы пiлi кепскае пiва, пакрысе адаптуючыcя да краявiду.
Першымi, як мы зразумелi, у нашым горадзе прачынаюцца бамжы. Раней за дворнiкаў. Дзьве старыя абдрапаныя алькагалiчкi асьцярожна перасоўвалiся ў наш бок. Пасьля начнога шоў iхныя ранiшнiя постацi глядзелiся па-асаблiваму вычварна. Мы, не згаворваючыся, вырашылi не даваць гэтым жаўручкам «нi пойла, нi тары». Але далейшага прадбачыць нiяк не маглi.
Тая, што маладзейшая ды папрыгажэйшая, наблiзiлася да нас i сказала адну толькi фразу. З двух словаў. Сказала так, нiбы жадала падзялiцца глыбокай асабiстай радасьцю зь першымi сустрэчнымi. Сказала так, што недапiтая бутэлька iмгненна перайшла ў яе брудныя рукi. Сказала так, што нашыя затарможаныя мазгi на пару сэкундаў далi пачутаму веры.
«Лукашэнка памёр».
На трэцяй сэкундзе да нас дайшло, што нас падманулi. Што хiтрая бамжыха дакладна разьлiчыла, чым можна «ўзяць» двух беларускамоўных пахмельнiкаў. Але ж асабіста ў мяне радасьцi якраз i не было. Той радасьці, зь якой, здавалася, сустрэну гэтую вестку. I смутку не было таксама. Была кароткая асалода ад моманту такога гарманiчнага пераходу казкi ў рэальнасьць, ночы ў дзень. З новымi надзеямi, з новымi праблемамi, з новымi жанчынамi.
Кальварыя
Ідучы днямі паўз Кальварыю з нацыянальнай беларускай хваробай мэлянхоліяй у душы, і з дамаю пад ручку, я ня мог здрадзіць сваёй звычцы — зайсьці. Што праўда, ідэя завітаць на могілкі ня выклікала ў маёй спадарожніцы ніякага энтузіязму. У сваю чаргу, мяне зусім не зьдзівіла, што юная лэдзі, народжаная ў сталіцы, ніколі не была на самым старым сталічным нэкропалі. "А што там можна рабіць?" Тым больш цяпер. Але імклівы наступ шарае гадзіны, абрыс касьцёла за векавымі дрэвамі ды павольны калядны сьнегапад пераконвалі мяне, што зайсьці туды трэба менавіта зараз. Паненцы я сказаў, што яна ўбачыць нешта незвычайнае. І сапраўды, праз пару крокаў убачылі. У прысадах, што вядуць да брамы, стаяў прыстойна апрануты, цьвярозы з выгляду мужчына ў дублёнцы, з "дыпляматам". І засяроджана спраўляў сваю малую патрэбу. Мая спадарожніца цярпліва пайшла за мною на Галгофу.
Усякі раз, калі заходжу за могілкавую браму, перастаю адчуваць свой узрост. Вось толькі арытметыка адыманьня гадоў нараджэньня ад гадоў сьмерці ўжо ня так абнадзейвае, як у дзяцінстве. Ня кажучы ўжо пра прозьвішчы на надмагільлях — старых, шляхецкіх помніках з дарагога граніту й мармуру, на якія даўно ўжо не ўскладаюцца кветкі. Ваньковічы, Луцкевічы, Міцкевічы, Манюшкі, Чачоты... Савецкая эпоха не рашылася чапаць гэтыя магілы, і дзякуй Богу. Яны стаяць, нібы доказы таго, што тут была іншая Беларусь. Не падобная на тую, што ляскае тралейбусамі з-за дрэваў. Cтарыя арыстакратычныя могілкі — гэта найлепшае месца для восеньскае дэпрэсіі. Я магу доўга блукаць па кальварыйскіх прысадах, чытаючы гэтыя прозьвішчы. З адчуваньнем прысутнасьці на руінах рымскага Форуму. На аскепках прыгожай і велічнай краіны, якая, на жаль, не пакінула нам нашчадкаў. Але падаравала кволую надзею. Зь цяжкасьцю разьбіраючы ў прыцемках лацінскія літары эпітафіяў, я падумаў, а ці не занадта ідэалізуем мы той час, калі ў нас была арыстакратыя? І ці не занадта недаацэньваем часы ўласнага жыцьця перад тымі, якія настануць за нашымі магіламі?.. Як бы там ні было, сузіраньне гэтых датаў пазамінулага стагодзьдзя — добрыя лекі ад любой дэпрэсіі.