— Чаго ты такі — як з пекла? — здзівіўся Гарасімаў.
— Конь загруз.
— Дзе? Як?
Гарасімаў пазіраў на Аляксея, Аляксей — у падлогу. Што тут было сказаць — дурны конь з дарогі збіўся? Раптам у Аляксея вырвалася, як з кулямёта:
— Я звярнуў яго з грэблі. Тыя лейтэнанты — не лейтэнанты. Распытвалі пра камуністаў і камсамольцаў. Яны там, на калёсах...
Альшэўскі падышоў да Аляксея.
— Ну і што з таго, што распытвалі?
— Аднак навошта ім, камандзірам Чырвонай Арміі, гэта цяпер, калі на фронт накіроўваюцца? — пачаў разважаць Лаўрэнаў.— Лазутчыкі? Дык што ім рабіць на тым пасёлку, калі там няма ніводнага чырвонаармейца ды і жыхароў — на пальцах пералічыш.— Ён зняў з галавы форменную фуражку з чырвоным аколышам, выцер насоўкаю лоб і зноў надзеў фуражку.
— Вось-вось — няма ніводнага чырвонаармейца,— важліва пазіраючы на яго, павольна, як бы слухаючы сваю нейкую прытуманеную, але гатовую ўжо ўмомант праясніцца думку, прамовіў Альшэўскі.
Лаўрэнаў як стрэліў:
— Едзем.
Пад старой ліпай, што шырока раскінула зялёныя шаты над сельсавецкім ганкам, з падкінутага ахапка хрумстаў канюшыну запрэжаны конь участковага.
— Пазаві хуценька Мартынюка,— сказаў Аляксею Гарасімаў.
Міхалка Мартынюк жыў недалёка ад сельсавета. Ён быў членам групы народнага апалчэння.
Неўзабаве яны ўпяцёх прыехалі да грэблі. Лейтэнантаў на калёсах не было. Пяцёра стаялі моўчкі, кожны думаў: куды яны падзеліся — на пасёлак падаліся? Шукай у полі ветру, знайдзі іх у цемры.
Вечар ужо распяў над зямлёю свой чорны полаг.
— Смаркач ты, недарэка! — раптам накінуўся на Аляксея Лаўрэнаў.— Што, калі тым камандзірам трэба выконваць якое важнае тэрміновае заданне? А ты, разява, каня ўкіраваць не здолеў! — I зашаптаў: — Гэта я для іх. Можа, дзе схаваліся, цікуюць.
Гарасімаў і Альшэўскі таксама сталі голасна сварыцца на Аляксея. Адзін перад адным.
Справа ад дарогі, якая вяла да грэблі, раскінуўся вялікі калгасны сад. Паўз яго цягнулася канава, па краях абсаджаная вербамі. Адтуль аддзяліліся дзве цьмяныя постаці. Падышлі.
— Мы тут задрамалі крыху, чакаючы дапамогі,— сказаў мажны лейтэнант.— Хутчэй, таварышы, нам тэрмінова трэба.
— Даруйце, хлопец дрэнна ведае дарогу. Зараз паедзеце, вось гэты павязе вас.— Лаўрэнаў паказаў на Міхалку і бліжэй ступіў да лейтэнанта.— А скажыце, калі не сакрэт, чаго вы накіроўваецеся на пасёлак? Можа, мы вам там...
— Сакрэт! — абарваў яго лейтэнант.— Ваенная тайна. Гэта што за допыт? — Ён абурана ўзвысіў голас.— У сельсавеце праверылі нашы дакументы, а вы што?..
Лаўрэнаў, каранасты, лоўкі, раптам схапіў яго за правую руку.
— Чаго на пасёлак? Эшалоны высочваць?
Лейтэнант ірвануўся. Міхалка Мартынюк, які стаяў у яго ззаду, учапіўся за другую руку. Даўгалыгі Альшэўскі кінуўся да хударлявага, аднак быў ён не дужа прыткі і той паспеў выхапіць пісталет, ва ўпор стрэліў яму ў грудзі. 3 усіх ног хапіў да вербаў. 3 цемнаты грымнула яшчэ некалькі стрэлаў. Пранізліва прасвісталі кулі. Альшэўскі, які абсунуўся на Аляксея, паслаў дзве ці тры са свайго нагана ў той бок, дзе бліснулі агеньчыкі.
Гарасімаў падскочыў да затрыманага, утрох яны павалілі яго і пачалі звязваць. А тым часам Аляксей разарваў споднюю кашулю Алыпэўскага, стаў перавязваць яму рану. Рука Алыпэўскага падымалася і апускалася. Значыць, куля, якая прайшла навылет, косці не зачапіла. Толькі кроў дужа лілася.
Затрыманы, зразумеўшы, што яму не вырвацца, нарэшце здаўся. Сядзеў на траве і лаяўся, пагражаў:
— Вас аддадуць пад трыбунал, вы зрываеце важнае і тэрміновае заданне камкора Пятроўскага. Развяжыце мяне, пакуль не позна... — Потым раптам пачаў даводзіць прымірэнча: — Таварышы, вы памыляецеся. Ваша памылка дорага абыдзецца нашым палкам. Паглядзіце, што ў мяне ў рэчавым мяшку. А той дурань чаго ўсчаў страляніну, чаго даў дзёру — дык і не разумею.
Яны дапамаглі каню выбавіцца з багны, выцягнулі калёсы на сухое. Пасадзілі на іх палонніка, селі Лаўрэнаў, Гарасімаў і Аляксей. Міхалка вёз Альшэўскага на яго падводзе. Усю дарогу Лаўрэнаў прыспешваў Аляксея: «Паганяй хутчэй». Конь, змёрзшы ў вадзе і гразі, бег бадзёрай рыссю.
У сельсавеце Лаўрэнаў развязаў чырвонаармейскі рэчавы мяшок затрыманага лейтэнанта і дастаў рацыю. Яна была з тых, якімі аснашчаліся воінскія часці Чырвонай Арміі. Лаўрэнаў і Гарасімаў пераглянуліся, маўчалі. Аляксей бачыў: іх ахапіла цяжкая збянтэжанасць. Ён таксама разгубіўся: няўжо яны звязалі не гітлераўскага лазутчыка, а камандзіра Чырвонай Арміі?.. Дык жа сапраўды заданне сарвецца... I Грышка Беразянка — во пасмяецца, чорт паласаты!.. Аднак чаму ж той, другі, страляў?..