Dmuchawce się pienią, ich gorzkie liście wyrastają z czarnej ziemi, ich białe korzenie rozwidlają się głęboko, wżerają mocno. Wkrótce dmuchawce zakwitną. Do domu wrócę drogą nad rzeką, mon pere, aby popatrzeć na to pływające małe miasto, które nawet teraz się powiększa na wezbranej Tannes. Sporo łodzi jeszcze przypłynęło, odkąd ostatnio byłem u ciebie, rzeka jest nimi wprost wybrukowana. Człowiek mógłby przejść na drugi brzeg suchą nogą.
Wszystkich zapraszamy
Czy ona ma taki zamiar. Zgromadzić tych ludzi, świętować grzech? Jakeśmy walczyli, mon pere, aby wyplenić te pozostałe tradycje pogańskie, jakeśmy nauczali, przemawiali do serc. Cóż kiedy jajko, zając, nadal żywe symbole tego uporczywego korzenia pogaństwa, nadal są wystawiane jako takie. Przez pewien czas byliśmy czyści. Ale gdy ona tu jest, czyszczenie trzeba zacząć na nowo. Jeszcze raz wyzwanie, próba tym razem cięższa. A moja trzódka, tępa, ufna trzódka odwraca się ku niej, słucha… Armande Yoizin, Michel Narcisse, Guillaume Duplessis, Josephine Muscat, Georges Clair-mont. Ci usłyszą swoje nazwiska w jutrzejszym kazaniu, gdy będę mówił o wszystkich, którzy się ku niej skłaniają. Festiwal czekolady to część tego obrzydlistwa… Tak powiem. Bratanie się z rzecznymi Cyganami, rozmyślne deptanie naszych obyczajów i przepisów, wpływ, jaki ona wywiera na nasze dzieci – wszystko to są oznaki, tak powiem, wszystko to są oznaki zdradzieckich skutków jej obecności tutaj.
Ten festiwal się nie uda. Po prostu udać się nie może wobec takiego sprzeciwu. Co niedziela będę potępiał jej przedsięwzięcie w kazaniach. Będę wyczytywał nazwiska jej kolaborantów i modlił się o ich wyzwolenie. Dobrze, że ci Cyganie już wnieśli niepokój. Muscat się uskarża, że samo ich sąsiedztwo odstrasza kawiarnianych gości, że hałas z ich obozowiska, ta muzyka, te ognie zmieniły Les Ma-rauds w pływające slumsy, rzeka błyszczy od rozlanego oleju, kupy śmieci płyną z nurtem. A jego żona o mało nie przyjęła ich w kawiarni, jak słyszałem. Na szczęście Muscat nie da się sterroryzować. I Clairmont mi mówił, że z łatwością ich wyrzucił w zeszłym tygodniu, gdy przyszli do niego. Widzisz, mon pere, pomimo swego zuchwalstwa ci Cyganie to tchórze. Muscat zablokował drogę z Les Marauds, aby ich zniechęcić do przechodzenia obok jego domu. Przemoc powinna mnie przerażać, mon pere, lecz poniekąd byłbym z czegoś takiego rad. Mógłby to być pretekst do wezwania policji z Agen. Chyba znów porozmawiam z Muscatem, on będzie wiedział, co zrobić.
18
Sobota, 1 marca
Łódź mieszkalna Roux jest jedną z cumujących najbliżej brzegu rzeki, w pewnej odległości od innych, naprzeciwko domu Armande, Dziś wieczorem na jej dziobie i rufie wisiały papierowe latarnie jak płomienne owoce i kiedy doszłyśmy do Les Marauds, poczułyśmy ostry zapach pieczenia na ruszcie. Okna Armande były na oścież otwarte i światło rzucało nierówne desenie na wodę. Zauważyłam, że nie ma śmieci, oni starannie wszystkie odpadki pozbierali do stalowych bębnów, żeby je spalić. Z którejś łodzi, dalej na rzece, dolatywały dźwięki gitary. Roux siedział na niedużym molo i patrzył na wodę. Gromadka ludzi już się do niego przyłączyła, rozpoznałam Zezette i dziewczynę imieniem Blanche, i Ahmeda z Afryki Północnej. Przy nich coś się gotowało na przenośnym mosiężnym piecyku pełnym węgla.
Anouk od razu tam pobiegła. Podchodząc, usłyszałam, jak Zezette łagodnie ją ostrzega.
– Ostrożnie, kotku, to gorące.
Blanche podała mi kubek grzanego wina z korzeniami. Przyjęłam.
– Co pani o tym powie?
Wino było słodkie i ostre od cytryny i gałki muszkatołowej, a przy tym tak mocne, że aż ścisnęło mnie w gardle. Po raz pierwszy od wielu tygodni zapadła bezchmurna noc, para naszych oddechów wyglądała jak małe białe smoki w nieruchomym powietrzu.
– Pantoufle także chce. – Anouk wskazała rondel z tym zaprawionym korzeniami winem. Roux uśmiechnął się szeroko.
– Pantoufle?
– Jej królik – powiedziałam szybko. – Jej… wymyślony przyjaciel.
– Nie jestem pewny – zwrócił się do Anouk – czy Pan-toufle'owi by to smakowało. Może wolałby trochę soku z jabłek?
– Zapytam go – powiedziała Anouk.
Roux – sylwetka w blasku ognia, kiedy doglądał tego, co gotował – wydawał się tutaj inny, swobodniejszy. Przypomniały mi się rzeczne raki, rozłupywane i pieczone na żarze, sardynki, wczesna słodka kukurydza, słodkie kartofle i jabłka w palonym cukrze. Jedliśmy palcami z blaszanych talerzy, popijaliśmy cydr i to wino. Kilkoro dzieci zaczęło bawić się z Anouk na brzegu rzeki. Armande zeszła do nas, rozgrzała sobie ręce przy piecyku.
– Gdybym tylko była młodsza – westchnęła – mogłabym tak balować co noc. – Wzięła gorący kartofel i węgli i żonglowała nim zręcznie, żeby go ostudzić. – O takim właśnie życiu marzyłam w dzieciństwie. Domek na łodzi, mnóstwo przyjaciół, każdej nocy wesoło… – Spojrzała złośliwie na Roux. – Myślę, że ucieknę z tobą – oświadczyła -zawsze miałam słabość do rudych mężczyzn. Może jestem stara, ale ręczę, że jeszcze mogłabym cię nauczy: tego i owego.
Roux się uśmiechał. Dzisiaj nie widziałam w nim ani śladu skrępowania. Był w dobrym humorze, wciąż na nowo napełniał kubki winem czy cydrem, wzruszająco zadowolony, że jest gospodarzem. Flirtował z Armande, prawiąc jej przesadne komplementy i tak ją rozśmieszając, że raz po raz krakała ze śmiechu. Uczył Anouk rzucać płasko kamyki po wodzie. W końcu pokazał nam swoją łódź, starannie utrzymaną i czystą – maleńką kuchnię, maleńką ładownię ze zbiornikiem wody i zapasami żywności, sypialnię pod dachem z pleksiglasu.
– To był wrak, kiedy ją kupiłem – powiedział. – Ale doprowadziłem ją do porządku i teraz jest nie gorsza niż dom na lądzie. – Uśmiechnął się trochę żałośnie, jak gdyby się przyznawał do jakiejś dziecinady. – Mnóstwo włożyłem w nią pracy, tylko po to, by leżeć na łóżku nocą, słuchać wody i patrzeć w gwiazdy.
Anouk wylewnie wyraziła uznanie.
– Podoba mi się! Strasznie mi się podoba! I matka Jeannota wcale nie ma racji, to wcale nie jest kupa… kupa… jakoś tak.
– Kupa gnoju – podsunął Roux delikatnie. Szybko spojrzałam na niego, ale śmiał się. – Nie jesteśmy tacy okropni, jak niektórzy ludzie myślą.
Anouk się oburzyła.
– My nie myślimy, że jesteście okropni.
Wzruszył ramionami.
Później była muzyka: flet i skrzypki, i parę bębnów zaimprowizowanych z puszek i pojemników na śmieci. Anouk też grała na swojej dziecięcej trąbce, dzieci tańczyły tak szaleńczo i tak blisko brzegu, że trzeba było je odprawić na bezpieczną odległość. Wyruszyłyśmy stamtąd już dobrze po jedenastej. Anouk, zmęczona, padała z nóg, ale upierała się, żeby jeszcze zostać.
– Na dziś wystarczy – powiedział jej Roux. – Możesz tu wracać, kiedy tylko zechcesz.
Podnosząc ją w objęciach, podziękowałam mu za miły wieczór.
– Proszę bardzo. – Spojrzał poza mnie, pod górę. Już bez uśmiechu, lekko zmarszczył brwi.
– Co się dzieje?
– Nie wiem. Prawdopodobnie nic.
W Les Marauds jest niewiele świateł ulicznych. Toteż jak rzęsistą iluminację widać żółtą latarnię przed Cafe de la Republique, jaśniejącą tłusto na wąskiej drodze. Dalej avenue des Francs Bourgeois rozszerza się w dobrze oświetloną aleję drzew. Roux patrzył jeszcze przez chwilę, mrużąc oczy.
– Wydawało mi się, że ktoś stamtąd schodzi. Pewnie to była gra świateł. Teraz nie widzę nikogo.
Niosłam Anouk do domu. Za nami cichła katarynkowa muzyka pływającego karnawału. Kiedy się obejrzałam, na molo tańczyła Zezette – sylwetka na tle łuny dogasającego ognia, poniżej skakał jej rozszalały cień. Mijając Cafe de la Republique, zobaczyłam, że drzwi są uchylone, chociaż w kawiarni było ciemno. Usłyszałam odgłos zamykania drzwi wewnętrznych, jak gdyby ktoś przedtem czatował. Ale mógł to być przeciąg.
19