‘Bothari’s Elena. Ze moet gered worden. Ze is veel belangrijker dan al die graven in de residentie.’
‘We zijn ermee bezig,’ beloofde hij. ‘Hoogste prioriteit, nu jij keizer Vidal van die plaats hebt verwijderd.’ Hij zweeg even en glimlachte langzaam. ‘Ik vrees dat je mijn Barrayaranen hebt geschokt, liefste.’
‘Hoezo? Dachten ze dat zij het alleenrecht op gewelddadigheid hadden? Dat waren de laatste woorden van Vordarian. “U bent een Bètaanse. Dat kunt u niet.” ’
‘Dat kunt u niet wat?’
‘Dóén, denk ik dat hij gezegd zou hebben. Als hij de kans had gehad.’
‘Een lugubere trofee, om mee te nemen in de monorail. Stel je voor dat iemand jc had gevraagd om je tas te openen?’
‘Dan zou ik dat gedaan hebben.’
‘Is alles wel… in orde met je, liefste?’ Zijn mond stond ernstig, onder zijn glimlach.
‘Bedoel je of ik mezelf nog in dc hand heb? Niet helemaal. Helemaal niet, eigenlijk.’ Haar handen beefden nog steeds, zoals ze al een dag lang deden; een voortdurende siddering die niet wegtrok. ‘Het leek… noodzakelijk, om Vordarians hoofd mee te nemen. Het was niet echt mijn bedoeling om het in Huize Vorkosigan aan de muur te hangen bij de jachttrofeeën van je vader, hoewel het wel een idee is. Ik geloof dat ik niet bewust besefte waarom ik het meesleepte totdat ik deze kamer binnenliep. Als ik hier met lege handen binnen was komen stormen en al die mannen had verteld dat ik Vordarian had gedood en hun oorlogje had afgelast, wie zou me dan hebben geloofd? Behalve jij.’
‘Illyan, misschien. Hij heeft je al eerder in actie gezien. De anderen… je hebt gelijk.’
‘Ik denk dat ik ook een of ander idee in mijn hoofd had uit de oudheid. Werden de lichamen van verslagen heersers toen niet in het openbaar tentoongesteld, zodat iedereen zeker wist dat het waar was? Het leek gepast. Hoewel Vordarian bijna een bijzaak was, vanuit mijn gezichtspunt.’
‘Je escorte van de KeiVei heeft me verteld dat je de replica tor bij je had. Werkte hij nog?’
‘Vaagen heeft hem nu en is hem aan het controleren. Miles leeft nog. De schade is onbekend. O. Het schijnt dat Vordarian de hand heeft gehad in die aanslag van Evon Vorhalas. Niet rechtstreeks, maar via een of andere tussenpersoon.’
‘Dat vermoedde Illyan al.’ Hij drukte haar dichter tegen zich aan. ‘Wat Bothari betreft,’ zei ze, ‘hij is er niet goed aan toe. Veel te veel stress gehad. Hij heeft een echte behandeling nodig, een medische, geen politieke. Die geheugenuitwissing is gruwelijk geweest.’
‘Destijds heeft het zijn leven gered. Mijn compromis met Ezar. Ik had toen geen macht, nu kan ik meer doen.’
‘Dat moet je dan ook doen. Hij is op mij gefixeerd als een hond. Zijn woorden. En ik heb hem ook zo gebruikt. Ik ben hem iets schuldig… Alles. Maar hij jaagt me angst aan. Waarom ik?’ Vorkosigan keek peinzend. ‘Bothari… heeft geen goed zelfbesef. Geen sterke kern. Toen ik hem voor het eerst ontmoette en hij op zijn ziekst was, stond zijn persoonlijkheid op het punt een meervoudige te worden. Als hij beter was opgeleid en niet zo beschadigd was, zou hij een ideale spion zijn, een mol die diep door kon dringen. Hij is een kameleon. Een spiegel. Hij wordt wat er van hem wordt verlangd. Ik geloof niet dat het een bewust proces is. Pjotr verwacht een trouwe bediende, en Bothari speelt de rol zonder een spier te vertrekken. Vorrutyer wilde een monster, en Bothari werd zijn beul. En slachtoffer. Ik eiste een goede soldaat, en die werd hij voor mij. Jij…’ zijn stem werd teder, jij bent de enige die ik ken die naar Bothari kijkt en een held ziet. Dus wordt hij een held voor jou. Hij klampt zich aan je vast omdat jij hem een groter mens maakt dan hij ooit had gedroomd dat hij kon zijn.’
‘Aral, dat is krankzinnig.’
‘O ja?’ Hij duwde zijn gezicht in haar haar. ‘Maar hij is niet de enige man op wie je dat eigenaardige effect hebt. Lieve kapitein.’
‘Ik ben bang dat ik er niet veel beter aan toe ben dan Bothari. Ik heb er een puinhoop van gemaakt, en Kareen is dood. Wie moet het Gregor vertellen? Als Miles er niet was, ging ik ervandoor. Hou Pjotr uit mijn buurt, want ik zweer dat ik hem de volgende keer in stukken probeer te scheuren.’ Ze beefde weer.
‘Sst.’ Hij wiegde haar een beetje, je kunt in elk geval het dweilen toch wel aan mij overlaten? Vertrouw je me weer? We zullen zorgen dat die offers iets opleveren. Dat ze niet voor niets zijn geweest.’
‘Ik voel me smerig. Ik ben misselijk.’
‘Ja. Dat hebben de meeste geestelijk gezonde mensen als ze terugkomen van een gewelddadige missie. Het is een zeer bekende geestesgesteldheid.’ Hij zweeg even. ‘Maar als een Bètaanse zo Barrayaraans kan worden, is het misschien niet onmogelijk voor Barrayaranen om iets Bètaanser te worden. Verandering is mogelijk.’
‘Verandering is onvermijdelijk,’ bevestigde ze. ‘Maar het lukt je niet op Ezars manier. Dit is niet meer Ezars tijdperk. Je moet je eigen manier vinden. Deze wereld herscheppen in een piekwaar Miles kan overleven. En Elena. En Ivan. En Gregor.’
‘Uw wens is mijn bevel, mevrouw.’
Op de derde dag na de dood van Vordarian viel de hoofdstad in handen van loyale keizerlijke troepen; weliswaar niet zonder dat er een schot werd gelost, maar lang niet zo bloedig als Cordelia had gevreesd. Slechts twee concentraties van tegenstand, bij de KeiVei en in de residentie zelf, moesten door grondtroepen worden opgeruimd. Het hotel in de binnenstad met de gijzelaars werd intact uitgeleverd door het garnizoen dat er gelegerd was, na uren van intensieve heimelijke onderhandelingen. Pjotr gaf Bothari een dag vrij om zijn kind en haar pleegmoeder persoonlijk op te gaan halen en naar huis te brengen. Cordelia sliep voor het eerst sinds haar terugkeer de hele nacht door. Evon Vorhalas had voor Vordarian het commando gevoerd over grondtroepen in de hoofdstad die de laatste verdediging vormden van het ruimtecommunicatiecentrum in het complex van het militaire hoofdkwartier. Hij overleed in de chaos van de laatste gevechten, doodgeschoten door zijn eigen manschappen toen hij een aanbod van amnestie in rail voor hun overgave afsloeg. In zekere zin was Cordelia opgelucht. De traditionele straf voor een Vor-heer die hoogverraad had gepleegd, was in het openbaar uitgehongerd worden totdat de dood erop volgde. Wijlen keizer Ezar had niet geaarzeld om die afschuwelijke traditie in stand te houden. Cordelia kon alleen maar hopen dat het gebruik tijdens de regeringsperiode van Gregor zou worden afgeschaft.
Zonder Vordarian om haar bijeen te houden, viel zijn coalitie van opstandelingen snel uiteen in verschillende groeperingen. Een extreem conservatieve Vor-heer in de stad Federstok riep zichzelf uit tot keizer en opvolger van Vordarian; deze farce duurde net iets minder dan dertig uur. In een oostelijk kustdistrict van een van Vordarians bondgenoten pleegde de graaf zelfmoord nadat hij gevangen was genomen.
Een anti-Vorgroepering riep in de chaos een onafhankelijke republiek uit. De nieuwe graaf, een infanteriekolonel van een tweedegraads bloedverwantschap, die nooit had verwacht dat hem deze eer te beurt zou vallen, maakte ogenblikkelijk en effectief bezwaar tegen deze radicale ommezwaai naar het overdreven progressieve. Vorkosigan liet het aan hem en zijn districtsmilitie over en reserveerde de keizerlijke troepen voor ‘niet-districtsgebonden binnenlandse kwesties’, ‘je moet geen halve maatregelen nemen,’ mopperde Pjotr waarschuwend bij deze fijngevoeligheid.
‘Eén stap tegelijk,’ antwoordde Vorkosigan grimmig. ‘Zo kan ik de hele wereld rondlopen. Wacht maar af.’
Op de vijfde dag werd Gregor teruggebracht naar de hoofdstad. Vorkosigan en Cordelia namen het samen op zich om hem te vertellen dat Kareen dood was. Hij huilde en was over zijn toeren. Toen hij kalmeerde, werd hij meegenomen voor een ritje in een grondmobiel met een transparant krachtschild om troepen te inspecteren. In werkelijkheid inspecteerden de troepen hém, zodat duidelijk was dat hij leefde en Vordarians geruchten van zijn dood eindelijk de wereld uit werden geholpen. Cordelia reed met hem mee. Zijn zwijgende geschoktheid raakte haar diep, maar naar haar mening was het beter dan om hem eerst rond te rijden en het hem daarna te vertellen. Als ze gedurende de hele rit had moeten luisteren naar zijn herhaaldelijke vragen wanneer hij zijn moeder weer zou zien, zou ze zelf zijn ingestort. De rouwdienst voor Kareen was openbaar, maar lang niet zo uitgebreid als die in minder chaotische tijden zou zijn geweest. Gregor moest voor de tweede maal in een jaar een brandstapel aansteken. Vorkosigan vroeg Cordelia om Gregors hand met dc fakkel te leiden. Dit deel van de rouwplechtigheid leek bijna overbodig na wat ze in de residentie had aangericht. Cordelia legde een dikke lok van haar eigen haar op de brandstapel. Gregor klampte zich aan haar vast. ‘Gaan ze mij ook doodmaken?’ fluisterde hij tegen haar. Er klonk geen angst in zijn stem, alleen een morbide nieuwsgierigheid. Zijn vader, grootvader en moeder, allemaal binnen een jaar overleden; geen wonder dat hij zich een doelwit voelde, hoewel zijn begrip van de dood op deze leeftijd nogal verward was.