У дупло вусач ускочыў,
Самагудку падае,
А ўдавіца лупіць вочы,
Верыць лесуну нс хоча,
З нерашучасцю бярэ.
Потым дзічку-грушку з'ела,
I прыйшлося ёй усмак.
Налілося сілай цела,
Жыць ўдавіца захацела,
Вусачу сказала так:
Я не ведаю ўжо, хто ты:
Чалавеча ці лясун?
Толькі дзякуй за даброты,
Ты адвёў з душы маркоты,
Бачу я зямлі красу!
I за дзічку табе дзякуй,
За чароўную дуду.
Хай магнат, той ваўкалака,
Лезе у пятлю, сабака...
Я ж адолею бяду!
I дамоў пайшла ўдавіца,
Лейцы кінуўшы ля пня:
«Хай мне чорны дзень не сніцца...
Што мне з імі валачыцца?
Усё адно няма ж каня...»
...I няўцям вяскоўцам стала,
Што здарылася тут з ёй:
Век кабеціпа стагнала,
А цяпер вось заспявала
У халупіне сваёй.
Неўзабаве пагалоска
Да магната даплыла...
Што-о! Удава пяе за вёскай?!
Захацелася бярозкі...
Можа, скарб яна знайшла?
Абшукаць ўдавіцы хату,
Агарод перакапаць! —
Закрычаў магнат хрыпата
На паслугачоў заўзятых.—
А скарбонку — адабраць!
Служкі верныя са спрытам
Аб падлогу грук ілбом,
I адразу наўскапыта
Гэта зграя, гэта світа
Паімчалася бягом!
Ўсе, як ёсць, перакапалі,
Ўсё абстукалі кругом,
Ды дарма яны шукалі,
Ў хаце пуста — добра зналі,—
Пакаці хоць тут шаром...
Папляліся вон панура
I ад страху аж дрыжаць.
Бо магнат, бач, снусціць скуру,
Зробіць ім яшчэ хаўтуры —
З ім не жарты жартаваць!
— Ну, знайшлі? — магнат пытае.
— Анічогачка няма...
— А чаго ж яна спявае?!
З глузду з'ехала... Дурная!..
I шукалі мы дарма...
Ну, раз богам пакарана,
Дык і спрос малы з яе...
Усё роўна — позна, рана
Голад стуліць рот паганы,
Ў пекле ўжо не паняе!
...А ўдава жыве, квітнее —
Цуд, дый годзе з удавой:
У полі цэлы дзень гарбее
I не падае, не млее...
Скуль бяруцца сілы ў ёй?
Людзі думаюць, гадаюць,
Прыкідаюць так і сяк,
Лесуна ёй прыплятаюць,
Ды, аднак жа, спагадаюць —
Удавіца як-ніяк...
I аднойчы у жанчыны
Нарадзіўся раптам сын —
Ўдалы гэтакі хлапчына,
Хоць пішы з яго карціну,
Проста казачнай красы!
Сінявокі, кучаравы
1 важкі такі крапак,
Галасісты і рухавы.
— Хай расце! Хлапец на славу! —
Пажадалі людзі так.
Ах і сын! Як усміхнецца —
Дык адтайвае душа...
Бы ручай срабрысты льецца,
Бы салоўкі трэль, здаецца,
Сыплецца з нябесных шат.
Не па днях, а па гадзіпах
Рос хлапец і прыгажэў.
Ўжо з закуранай хаціны
Рваўся на прастор арліны,
Хоць пакуль і крыл не меў.
...А між тым парою тою
У магната-ведзьмара
Баль, як кажуць, быў гарою,
Віншавалі ўсе з дачкою
Жонку і уладара.
I дачка была, прызнацца,
Не дзіця — анёлак сам.
Як такой не любавацца,
Як такой не захапляцца
Ды не радвацца бацькам?!
Час ішоў, час нс спыняўся...
Ў золаце адна расла,
Пад страхой другі качаўся,
З лёсам горкім пабратаўся,
А сцяжынка іх звяла.
...Ды наперадзе ўся казка.
Шмат вады яшчэ сплыве...
Мне няясная развязка,
Адпачніце, калі ласка,
Дай падумаць галаве.
Дзед Пахом расказ спыняс,
Кажа аб другім: — Дармо!
Што тут казкі зараз баіць...
Можа, час каб толькі бавіць?
Казка — вось жыццё само!
I паказвае рукою
На пасёлак дзед Пахом.
...Ззяюць шыбы залатою
Электрычнаю зарою
Над Славуцічам-Дняпром.
Чым, скажыце, не жар-птушка?
Не жыццё, а проста — рай,
Недарма пяюць частушку:
«Так відно, што хоць з падружкай
Ты іголкі сабірай».
Або радыё. Вось штука!
Не ўбяру я ў галаву...
Да чаго дайшла навука —
Ў хаце ты сядзіш з унукам,
Ну а слухаеш Маскву!
Шмат мясцін паромшчык знае,
Заплыве ў глухі куток,
Бач — і рыбку падсякае,
Хоць яна й не залатая,
Ды папала на кручок.