Ля Пахома мы шнуруем,
Нібы ля чаўна малькі.
Дзед з нас цешыцца, жартуе: —
Спрытна з вамі мы ладкуем,
Малайцы, працаўнікі!
Пастараліся на славу,
Прыйдзецца пачаставаць...
А калі вам так цікава,
Дык да юшкі, на прыправу,
Трэба й казку даказаць.
Казка ж — выдумка, вядома,
Будзіць думку ў галаве.
Свет цікавы, невядомы
Адчыняе, вабіць з дому,
Ў марах і жыцці жыве.
...Значыць, сын тае ўдавіцы,
Як на дрожджах, шпарка рос...
Ужо ён бегае ў суніцы,
Слухае ён звон крыпіцы,
Гоман хвой, дубоў, бяроз.
I душа, як скрыпка тая,
Адгукаецца, пяе,
Дудку ён сваю вымае
I паціху пачынае
Граць мелодыі свае.
Ціха, жаласна, трывожна
Выгаварвае дуда.
Сэрца гук хвалюе кожны,
Слухаць спеў без слёз няможна,
Так пячэ душу нуда...
Людзі круцяць галавою:
Слаўны вырасце дудар,
Грае хвацка як, з душою...
Хоць яшчэ дзіцё малое,
А вялікі мае дар!
Маці з радасці смяецца,
То ўсплакне яна крадком.
Прадчуванні точаць сэрца,
Неспакой у сэрца б'ецца:
«Ах, што станецца з сынком!..»
Грай, мой мілы,— кажа маці,-
Толькі помні запавет:
Як з народам сувязь страціш,
Як сваёй Айчыпе здрадзіш —
Знікне таленту і след...
Змоўкне дудка-самагудка,
Сціхне спеў яе тады,
Звянеш ты, як незабудка.
Дык, глядзі, мая малютка,
Сцеражыся ты бяды.
Так гаворыць маці сыну,
Лашчыць, туліць да грудзей
I цалуе у чупрыну,
Агартае жаль жанчыну,
Слёзы коцяцца з вачэй...
Што ты, мама, не журыся,
Слёзы вытры, ну не плач,
Ну, галубка, усміхніся.
...I тут гукі паліліся —
Хоць ідзі адразу ўскач.
Нібы дождж буйны, вясновы,
Бы гуллівы плёскат хваль,
Гукі скачуць адмыслова,
Смех іскрыцца прамянёвы,
Чысты, звонкі, як крышталь.
Скача зайка, скача ліска
I вавёрка на суку,
Скача воддаль ўсё і зблізку,
Закружыўся сам вятрыска,
Як шалёны, ў сасняку.
I касцы на сенажаці,
I каровы, і пастух,
I магнат ў сваім палацы —
Пачалі усе скакаці,
Ну ажно займае дух.
Стой, спыніся, сынку мілы,
Бо яшчэ наробіш зла.
Знай, якая ў дудцы сіла,
Каб дабру яна служыла
I цябе не падвяла!
...Год за годам прамінае,
Ўзняўся, як дубок, дудар.
Ён аб шчасці людзям грае,
Людзі плечы распраўляюць,
Чахне з песень тых вядзьмар...
Ён ні хітрасцю, ні сілай
Дудара не можа ўзяць:
Войска на яго хадзіла,
Ды яго не паланіла.
Як пачне дудар іграць,
Дык адразу ўсе салдаты,
Генерал і сам магнат
Ў пляс пускаюцца заўзята,
Скачуць, нібы чарцяняты,
Іскры сыплюцца з-пад пят!
А дудар адно смяецца,
Дыхту паддае мацней:
Хай сюды ніхто не пнецца,
Бо без ботаў застанецца,
Душы вытрасу з чарцей!
...Але здарылася тое,
Цяжка што прадухіліць:
Юнаку няма спакою,
Сэрца нудзіцца тугою,
Сэрца нечага шчыміць...
I няясныя жаданні
Ахапляюць дудара,
Мары, мроі, спадзяванні...
Гэта хоць і не каханне,
Ды ўжо блізкая пара,
Калі ў сэрцы завіруе,
Дзіўны ўспыхне той агонь,
Шчасце што адным даруе,
А другім — жыццё змарнуе,
Зло й дабро ідзе з яго...
...Неяк у сваім палацы
Баль магнат гасцям даваў...
Панаехала шмат знаці
Радавітай, рознай масці,
Процьмы гэткай край не знаў.
I князі, і генералы,
Прынцы, графы, каралі,
Ліхвяры і чынадралы,
Гультаі і аб'ядалы —
З роднай і чужой зямлі...
На сталах даўгіх, дубовых
Столькі закусі, пітва —
Толькі еш ды лі, панове,
Весяліся на здароўе,
Каб кружыла галава.
Цэлы тыдзепь балявалі
Без прасыпу, навылёт —
Жэрлі, чаркі узнімалі,
Так пад музыку скакалі,
Кідала ажно у пот.