Потым, каб пацешыць зграю,
Кажа да гасцей магнат:
Паляваць хто з вас жадае,
Хай на коней той сядае,
Тут дзікоў у пушчы шмат!
Ёсць мядзведзі, рысі, лані,
I ласі ёсць, і зубры...
Кожны з вас на паляванні
Хай пакажа спрыт свой, шанец
I адвагу тут, сябры!
Вось па коней госці селі,
Гаспадар, яго дачка
I у пушчу паляцелі,
Пачалося зноў вяселле —
Паляванне на дзіка.
Ўсё злілося ў гул адзіны:
Стрэлы, крыкі, ржанне, брэх,
Рога гук і свіст прызыўны,
Трэск галля, шум вершаліпаў,
Лаянка і гучны смех...
Раптам — гоман абарваўся,
Усе замерлі ад жуды:
Пад паненкай конь спужаўся,
Ўзвіўся на дыбкі, памчаўся
Немаведама куды...
Як магнат залямантуе:
Людзі! Родныя мае!
Хто дачку мне адратуе —
Усё аддам, не пашкадую,
Адратуйце мне яе!
Хай маланка мяне спаліць,
Разаб'е мяне хай гром,
Хто дачку жывой даставіць —
З тым вяселле мне і правіць,
Будзе той ёй жаніхом!
Пажадалі ўсе магнату
У бядзе дапамагчы:
Хто з іх марыў стаць жанатым
Хто з іх марыў стаць багатым.
Хто ж — аддзячыць за харчы.
А з паненкай конь пудлівы
Прэ галопам праз гушчар.
Учапіўшыся за грыву,
Дзеўчына крычыць жахліва,
Смерць ёй дыхае ў твар...
Вось і ўзлесак. А там — строма,
Над Дняпром — круты абрыў...
Раптам — хлопец незнаёмы
(Быў юнак, відаць, не промах)
За аброць каня схапіў!
Конь захроп, што ашалелы,
Не скруціў ледзь галаву.
А дзяўчына ў плацці белым,
Нібы голуб, узляцела,
Чмякнулася у траву.
Нахіляецца над ёю
Устрывожаны юнак,
Нібы месяц над зарою.
Б'ецца сэрца маладое,
Упершыню грукоча так.
Ён глядзіць не наглядзіцца,
Гэта ж цуда — не краса:
Вусны пахнуць, як суніцы,
Нібы два крылы, расніцы
I да пояса каса.
Ён глядзіць не наглядзіцца,
Нібы мёд салодкі п'е...
Як без гэткай чараўпіцы
Дыхаць мог ён, весяліцца,
Жыць на свеце без яе!
Асцярожна падымае
I да берага нясе,
I вадою асвяжае,
I дзяўчына ажывае
Паступова, пакрысе.
Вось уздых з грудзей дзявочых
Вырваўся, нібыта стогн,
Вось расплюшчвае ўжо вочы,
Вось прыпомніць, сцяміць хоча —
Ява гэта ўсё цІ сон?
Перад ёй стаіць юнача,
Нібы казачны прывід,
Ў рызманах, лапцях жабрачых...
Позірк чысты і гарачы,
Поўны ласкі і любві.
Хто ты? — шэпча яна ціха.—
Бедны прынц, а можа, здань?
Я — дудар. Не бойся ліха,
Вось паслухай мяне крыху,
Як пяе мая дуда.
I зайграў ён так прыгожа,
Хораша ён так зайграў —
Зашумела нібы збожжа,
Затрымцеў лісточак кожны,
Бы салоўка засвістаў!
Аж паненка дых стаіла,
Млее сэрца у грудзях...
Ёй так соладка, так міла,
Адраслі, здаецца, крылы,
I ляціць яна, бы птах!
Ў гэты момант падскакалі
Успацелыя паны,
Дудку ў хлопца адабралі,
Рукі моцна заламалі,
Крык ўзнялі, бы груганы:
Што, папаўся ты, нарэшце?!
Падбухторшчык і бунтар!
Бізунамі яго зрэжце,
Гайдукі, і тут павесьце! —
Загадаў магнат-вядзьмар.
Стойце, тата, пачакайце! —
Тут дачка як закрычыць.—
Юнака вы не карайце,
Дудку вы яму аддайце.
Ён павінен граць і жыць,
Бо ад смерці немінучай
Ён мяне уратаваў:
Смела кінуўся, рашуча,
Супыніў каня над кручай,
Сам жыццём рызыкаваў...
А магнат той хмурыць бровы..,
Што цяпер яму рабіць?
Люты, жорсткі ён, суровы,
Ды шляхетнае даў слова
На дачцэ таго жаніць,
Хто жыццё ёй адратуе.
Вось і пашкрабі ты чуб:
Зяць, што з дудкаю жабруе,
Зяць, які народ бунтуе —
Гэткі зяць яму не люб!
Ён маўчыць... А знаць чакае:
Гаспадар ён ці трапло?
Кпіць з яго хтось пачынае,
Ў агонь масла падлівае...
I ўзяло магната зло: