Дваццаць пяць гадкоў як лёду
У войску тупае салдат
I ў атаках і ў паходах,
Рад таму ён ці не рад.
Хто ж вяртаўся — дык калекай,
Без нагі ці без рукі,
I тады ўжо чалавеку
Шлях адзін — у жабракі...
Але нашаму салдату
Шанцавала у баі,
Ён назло ўсім супастатам
Заставаўся у страі.
Хоць бываў у пераплётах,
На кані і пад канём,
Як гавораць, ў зубы чорту
Пападаўся часцяком.
Ён прайшоў агні і воды,
Трубы медныя прайшоў
I цяпер вось самаходам
Жыў-здароў дамоў ішоў.
За адвагу мае званне:
Прапаршчык ён, партупей!
Ад крыжоў зіхціць убранне,
Ды на сэрцы не лягчэй...
Ён спяшаецца штосілы,
Каб пабачыць найхутчэй
Родны дом і край свой мілы,
Прытуліць каб да грудзей
Маці родную і сына,
Жонку, блізкіх, землякоў,
Па якіх дзесь на чужыне
Сумаваў ён шмат гадоў.
Ён ішоў і спадзяваўся,
Спадзяваўся і ішоў,
А да вёскі як дабраўся,
Родных, блізкіх пе знайшоў...
Людзі толькі спачувалі:
— У жывых тваіх няма...
Іх нядаўна пахавалі —
Пакасіла ўсіх чума...
I халупіна збуцвела,
У зямельку урасла,
Дзічка-груша пачарнела,
Белым цветам не цвіла.
Паглядзеў салдат самотна,
Рукавом слязу змахнуў,
Пакланіўся месцам родным
I... кругом ён павярнуў.
Ён ідзе і сам не знае —
А куды? Дзеля чаго?
Лёс які яго чакае?
Што рыхтуе для яго...
...Раптам конскі тупат ззаду,
Уладарны зычны бас:
— Я па царскаму загаду,
Царскі выслухай Указ:
«Хто царэўну адшукае,
Прывязе ў палац жывой —
Дык паўцарства атрымае,
Царскім зяцем стане той.
Свет-царэўну ў час заручын
Выкраў злыдзень-велікан.
I панёс за лес, за кручы,
Аж за мора-акіян...»
Прачытаў Указ пасыльны
I далей ён паскакаў,
А салдат дарогай пыльнай
У палац пашыбаваў.
Каб свайго пазбыцца гора,
Што агнём пякло ў грудзях,
Згодзен быў ён хоць за мора,
На край свету ў дальні шлях.
Да цара салдат прыходзіць
I гаворыць так якраз:
— Сёння чуў я у паходзе
Высачэйшы твой Указ:
«Хто царэўну адшукае,
Прывязе ў палац жывой —
Дык паўцарства атрымае,
Царскім зяцем стане той».
Дык ў далёкую дарогу
Карабель ты падрыхтуй,
Тытуню падсып мне троху
І, цар-бацька, не гаруй,
Бо дачкою, не хвалюйся,
Не валодаць ведзьмаку.
Хоць у пекла апушчуся,
А знайду табе дачку!
Цар брыво ўзнімае ўгору
I крычыць: — Усё сабраць!
I закончыліся зборы,
Можна ветразі падпяць.
Цар пярсцёнак свой знімае
I гаворыць: — Беражы!
Як дачушку адшукаеш,
Ёй пярсцёнак пакажы.
Каб паверыла, пазнала,
Што ганец ты верны мой,
I ўзамен падаравала
Залаты пярсцёнак свой.
А цяпер, служывы, з богам!
Каб не ведаў бур ліхіх...
Ды з сабою ў шлях-дарогу
Ты вазьмі яшчэ дваіх
Панічоў, адданых служак:
Першы — добры кухар-спец,
А другі малойца дужы —
Мараход мой і купец.
У зяці таксама мецяць
I паўцарства хочуць мець...
А ні з чым як прыплывеце —
Кара вас чакае, смерць!
Згода? — Згода!.. Пакланіўся,
Павярнуў салдат кругом,
У небяспечны шлях пусціўся
Ён з папутным вецярком.
Месяц, два плылі і трэці,
На заход усё плылі...
I нарэшце буйны вецер
Да чужой прыбіў зямлі...
Скалы змрочныя паўсталі,
Хмары ходзяць угары...
I равуць шалёна хвалі,
Нібы дзікія звяры!
Аж вада кіпіць ад злосці,
Падплыві вось, наспрабуй,
Трапіш ты да д'ябла ў госці...
Ну а з ім, брат, не жартуй!
Памагатыя прыціхлі,
Затрусіліся, маўчок.
— Што ж, панове, вы раскіслі?
Задрыжалі, трасцы ў бок! —
Партупей ім кажа кпліва,
I усмешка з-пад вусоў.—
Даплылі сюды шчасліва —
Дык не вешайце насоў!