en die kan worden gebruikt om uit te rekenen wat de aantrekkingskracht is tussen welke twee lichamen dan ook, waar je maar wilt. Dit is een manier om fundamentele en onveranderlijke uitgangspunten uit te drukken die onder alle omstandigheden dezelfde algemeenheid hebben. Ze zullen moeten opgaan op Cassylia of Pyrrus, of op welke planeet dan ook en in welke maatschappij je maar kunt vinden. Wat ons weer bij jou terugbrengt. Wat jij zo groots — met hoofdletters en trompetgeschal — ’Wetten der Ethica’ noemt, zijn helemaal geen wetten, maar gewoon kleine hompjes stam-ethos, waarnemingen van een bende inheemse woestijnschaapherders om de orde in het huis — of de tent — te bewaren. Deze regels kunnen niet algemeen worden toegepast; zelfs jij moet dat inzien. Denk eens aan de verschillende planeten waar je bent geweest, en aan het aantal vreemde en wonderbaarlijke manieren waarop de mensen op elkaar reageren — en probeer dan eens tien gedragsregels te bedenken die in al deze gemeenschappen kunnen worden toegepast. Een onmogelijke taak. Toch wil ik wedden dat jij tien regels hebt waarvan je wilt dat ik ze eerbiedig, en als een daarvan verspild is aan een verbod om gesneden beelden te aanbidden, kan ik me wel voorstellen hoe algemeen die andere negen zijn. Je gedraagt je niet ethisch als je ze overal waar je komt probeert toe te passen — je zoekt alleen maar een bijzonder overdreven manier om zelfmoord te plegen!”
“Je beledigt me!”
“Dat was de bedoeling. Als ik je niet op een andere manier kan bereiken, zal je misschien door belediging losgeschud worden uit je toestand van morele zelfingenomenheid. Hoe durf je er ook maar aan te denken mij te laten veroordelen voor het feit dat ik geld heb gestolen uit het casino op Cassylia, terwijl ik mij alleen maar aanpaste aan hun eigen ethische regels! Zij hebben valse gokspelen, dus moet hun plaatselijke ethische wet zijn dat het normaal is om vals te spelen. Dus bedroog ik ze, volgens hun eigen normen. Als ze ook een wet hebben uitgevaardigd dat vals spelen verboden is, is de wet onethisch, niet het valsspelen. Als jij me terugbrengt om me volgens die wet te laten veroordelen gedraag jij je niet ethisch en ben ik het hulpeloze slachtoffer van een slechte man.”
“Satanskind!” schreeuwde Mikah terwijl hij overeind sprong en voor Jason heen en weer liep en zenuwachtig zijn handen wrong. “Jij probeert mij te verwarren met je woordenvloed en je zogenaamde ethica, die alleen maar opportunisme is en hebzucht. Er is een Hogere Wet waaraan niet kan worden getwijfeld.”
“Dat is een onmogelijke verklaring — en ik kan het bewijzen ook.” Jason wees naar de boeken tegen de muur. “Ik kan het met je eigen boeken bewijzen, een paar van die lichte werkjes op die plank daar. Niet Aquinas — die is te dik. Maar dat kleine boekje met ’Lull’ op de rug. Is dat ’Dat Boeck van die Orde der Ridderen’ van Ramon Lull?”
Mikah sperde zijn ogen open. “Ken je het boek? Ben je bekend met de geschriften van Lull?”
“Natuurlijk,” zei Jason met een hooghartigheid die hij niet voelde, aangezien dit het enige boek in de verzameling was waarvan hij zich herinnerde dat hij het had gelezen; de vreemde titel was hem bijgebleven. “Geef me het maar, dan zal ik je laten zien wat ik bedoel.” Zijn woorden kwamen er met dezelfde natuurlijkheid uit en er was aan niets te merken dat dit het ogenblik was waar hij zorgvuldig naartoe had gewerkt. Hij nam een slok thee, zonder dat aan hem te zien was hoezeer hij in spanning verkeerde.
Mikah Samon pakte het boek en gaf het hem.
Jason bladerde het door terwijl hij praatte. “Ja… ja, dit is volmaakt. Bijna een ideaal voorbeeld van jouw manier van denken. Lees je Lull graag?”
“Bezielend!” antwoordde Mikah met glanzende ogen. “Schoonheid in elke zin, en Waarheden die we in de vaart van het moderne leven zijn vergeten. Een harmoniëring en een bewijs van de betrekkingen tussen het Mystieke en het Concrete. Door het hanteren van symbolen legt hij alles volstrekt logisch uit.”
“Hij bewijst niks over niks,” zei Jason heftig. “Hij speelt woordspelletjes. Hij neemt een woord, geeft het een abstracte en onwerkelijke waarde en bewijst dan die waarde door het te betrekken op andere woorden met dezelfde nevelige voorgeschiedenis. Zijn feiten zijn geen feiten — het zijn slechts betekenisloze geluiden. Dit is het voornaamste punt, waarin jouw wereld van de mijne verschilt. Jij leeft in die wereld van betekenisloze feiten die niet bestaan. Mijn wereld bevat feiten die kunnen worden gewogen, beproefd en waarvan bewezen kan worden dat ze zich op een logische manier verhouden tot andere feiten. Mijn feiten zijn onwankelbaar en onaantastbaar. Ze bestaan.”
“Noem me een van jouw onwankelbare feiten,” zei Mikah wiens stem nu kalmer was dan die van Jason.
“Daar,” zei Jason. “Dat grote groene boek op de plank. Dat bevat feiten waarvan zelfs jij zult erkennen dat ze waar zijn — ik vreet elke bladzij op als dat niet zo is. Geef het me.”
Zijn stem klonk kwaad alsof hij veel te overtrokken dingen zei en Mikah trapte er keurig in. Hij gaf Jason het boek met twee handen, want het was erg dik, met een metalen kaft en erg zwaar.
“Luister nou goed en probeer het te begrijpen ook al is het moeilijk voor je,” zei Jason terwijl hij het boek opensloeg. Mikah glimlachte zuur om de veronderstelling dat hij niets wist. “Dit is een beknopte sterrengids, tot de rand toe volgestopt met feiten. Op een bepaalde manier is het de geschiedenis van de mens. Kijk nu eens naar het sprong-scherm daar op het regelpaneel en dan zal je zien wat ik bedoel. Zie je de horizontale groene lijn. Nou, dat is onze koers.”
“Aangezien dit mijn schip is en ik het bestuur, ben ik me daarvan bewust,” zei Mikah. “Ga verder met je bewijs.”
“Geduld,” zei Jason. “Ik zal proberen het eenvoudig te houden. Kijk, die rode stip op de groene lijn is de positie van ons schip. Het getal boven het scherm is ons volgende navigatiepunt, de plaats waar het zwaartekrachtveld van een ster sterk genoeg is om in de hyperruimte te worden waargenomen. Het getal is het registratienummer van de ster. BD 89-046-229. Ik zoek het op in het boek’ — hij sloeg snel de bladen om — ’en vind de registratie. Geen naam. Maar een reeks codesymbolen die er een heleboel over vertellen. Dit kleine symbooltje betekent dat er een of meer planeten zijn waarop mensen kunnen leven. Het zegt echter niet of die mensen er ook zijn.”
“Waar wil je daarmee heen?” vroeg Mikah.
“Geduld — dat zal je zo zien. Kijk nu naar het scherm. De groene stip die over de koerslijn nadert is het PGN — Punt van Grootst-mogelijke Nabijheid. Als de rode en de groene stip samenvallen…”
“Geef mij dat boek,” beval Mikah, zich er plotseling van bewust dat er iets verkeerd was, en hij deed een stap naar voren. Hij was net even te laat.
“Hier is je bewijs,” zei Jason en hij smeet het zware boek door het sprongscherm in de kwetsbare instrumenten erachter. Voor het doel trof had hij het tweede boek al gegooid. Gerinkel, een lichtflits, geknetter van kortgesloten bedrading.
De bodem zwaaide geweldig heen en weer toen de schakelingen open klikten en het schip de gewone ruimte inviel.
Mikah kreunde van pijn en sloeg tegen de vloer door de plotselinge overgang. Vastgesnoerd in zijn stoel vocht Jason tegen het draaien van zijn maag en de zwarte vlekken voor zijn ogen.
Toen Mikah zich overeind hees, mikte Jason zorgvuldig en smeet het blad met de borden keihard in de rokende overblijfselen van de sprongregelaar.