— Царква пустуе.
— За папа ў нас Марыя Казіміраўна.
— Яна ж каталічка.
— Лепшы прапаведнік Саша. Толькі слязу не пускай. Алілуя заводзь.
— Вось за гэта і запішам яму: за разыходжанне слова з дзелам. Хто за вымову з занясеннем?
Прагаласавалі дружна. Наліцкая зразумела: узрадаваліся мяккасці пакарання, бо ведалі яе непрымірымасць і рашучасць дамагчыся выключэння. Пашкадавала, што так раптам падабрэла. З-за чаго? Ліхача ўбачыла? Цьфу! Сябе перастанеш паважаць з-за такой амплітуды настрою. Дадала Булаўскаму стальным голасам суддзі:
— Пойдзеце інструктарам у райвыканком. Узніміце культуру на сяле. Можаце быць свабодным.
Забылася, што ён член бюро і рашэння пленума не адбылося. Аднак ніхто не паправіў яе.
Здзівілася, што яго няма ў прыёмнай. Здзівілася і ўстрывожылася. Няўжо не дачакаўся заканчэння пасяджэння і пайшоў? Аднак у Яніны не спытала, куды знік Ліхач. І ад гэтага зрабілася сорамна — ад боязі выдаць сваю павышаную цікавасць і нецярпенне бачыць яго. А яно такі было, нецярпенне, быццам з яго прыходам вырашыцца яе лёс. А што? Можа, і вырашыцца. І Ала Уладзіславаўна забылася на ўсе справы, а іх было бездань, і напружана ўслухоўвалася ў прыглушаныя галасы за двайнымі дзвярамі. Баялася, што зойдзе нехта з тых, хто заходзіць без дакладу, напрыклад, Марыя Тапыга, і сваёй балбатнёй адцягне сустрэчу з ім. Але сказаць Яніне, што яна нікога не прымае, акрамя... не магла. Менавіта гэтае «акрамя» і стрымлівала.
Па залівістым Янініным смеху зразумела, што ў прыёмнай з'явіўся Ліхач. І не вытрымала, паднялася, выйшла з-за стала. Чакала, як высокага госця, са страхам слухаючы ўдары сэрца і адчуваючы, як непрыемна перасыхае ў роце, у горле, быццам абязводжваўся арганізм.
Дзверы размашыста адчыніліся, у гэтыя дзверы мала хто так заходзіў.
— Можна, Ала Уладзіславаўна?
— Заходзь.
Божа, што гэта ў яе за голас?! Хіба такім голасам гаспадыня кабінета павінна запрашаць наведвальніка, якога паклікала, каб паўшчуваць?
Васіль прычыніў дзверы і застаўся стаяць ля парога, бесцырымонна аглядаючы былую аднакурсніцу.
Ала пачула, што загарэліся шчокі, але, бадай, не ад таго хвалявання, з якім чакала яго,— хутчэй ад страху перад яго бесцырымоннасцю — як паводзіць сябе! — і ад стоенага абурэння: «Няўжо чакае, што першая я павінна падысці, каб павітацца? Нахабнік!»
Не, падышоў. Рука яго была мяккая і гарачая. Такога ласкавага поціску яна не помніла. Закружылася галава, зазвінела ў вушах. І ёй захацелася неверагоднага — страціць прытомнасць. Каб ён падхапіў яе на рукі. Каб ведаў, куды пакласці. Даў вады. І тады ёй лягчэй было б сказаць:
«Вася, я хачу дзіця — ад цябе».
Але тут жа пасміхнулася са свайго бабскага глупства. Не без гумару падумала: а праўда — куды ён паклаў бы яе? На даўгі стол? А раптам паклікаў бы на дапамогу? Ускочыла б Яніна... Урэшце, нічога дзіўнага, каб ёй зрабілася блага — спякотны дзень, парыць, яўна перад навальніцай, напружанае пасяджэнне... і нечаканае жаданне як бы спакваля вярталася. Не запрашаючы сядаць, спытала:
— Дзе гэта ты загараеш, гуляка?
— Ала! Я ж званіў... Якую я лінію выбіў... Заходнегерманскую. Праграмную... Зраблю завод — капіталісты здохнуць ад зайздрасці...
— Здаецца, лінію ты выбіваў не ў Жданаве.
— На «Азоўсталі» я выбіваў сталь. Ты знаеш, як рэжуць нас пастаўкі металу.
— На цябе напісалі, што ты за кошт завода наладзіў сабе турысцкае падарожжа і... курорт.
— Хто напісаў?
— Заводскія, безумоўна.
— Ты не хочаш сказаць хто?
— Прозвішчаў не разабраць.
— Слухай! Ты дагэтуль сур'ёзна прымаеш ананімкі! Плюнь ты на іх! Хіба я падобны на гультая? Я мог сачкануць у інстытуце. Але на рабоце — ніколі. Даша сказала, што я пахудзеў за гэтае падарожжа. Ажно прыраўнавала. Добранькі курорт! Ты ведаеш, як я дабіраўся са Жданава? Калі Галубятнік пазваніў, што ты разнесла яго... за мяне, я зразумеў, што ты кіпіш.
— Не вельмі твайго Галубятніка разнясеш. Па-мойму, беспартыйны тып...
— Ды не! Партыйнасці ў яго ажно занадта, калі тычыцца справы... Ды ты паслухай, як я дабіраўся з гэтага «курорта». Білетаў, канечне, няма. Але ў нас усюды працуе падпольны сіндыкат. Усюды «жучкі». Адразу сцямілі, калі я кідаўся па аэрапорце, што мне во як трэба ляцець. «Ёсць білет».— «Да Мінска?» — «Не».— «Да Вільнюса?» — «Да Таліна. Ды там жа пехатой можна дайсці да твайго Мінска». Гумарысты, чортавы дзеці! Грошай у мяне не хапае. Чакаць, пакуль здам свой білет, не хочуць. Ледзьве ўмаліў, каб узялі грошы, якія меў, і білет да Мінска. Трохкратная цана. Якая бухгалтэрыя аплаціць? А ты кажаш: за кошт завода. У Талін прыляцеў — у кішэні сорак сем капеек. І ніводнага тэлефона. А дзень выхадны, установы зачынены. Пачаў на вакзале электронны гадзіннік прадаваць. Але каму трэба наша дзярмо? Каб японскі! Міліцыянер пачаў за мной цікаваць: жулік. Тады я да яго. Так і так. Вазьмі гадзіннік у залог. Дай на білет хоць да Вільнюса. Гадзіннік у сем раз даражэйшы. Во так... А ты кажаш, я анархіст. Не, я — перабудоўшчык. Сапраўдны менеджэр. Толькі гандляваць не навучыўся, а рабіў у гандлі. Гадзіннік не здолеў прадаць. Двое сутак не еў.