— Я яго пазнала! Прэч, забойца!
— Не варта хвалявацца,— суцяшаў яе доктар Перэ.
— Фантамас! Фантамас! Пачвара! — крычала Аліса Рамбэр, паказваючы пальцам на прафесара Свелдзінга.
Берта ўзяла Алісу Рамбэр пад руку і павяла ў палату. Прафесар Свелдзінг супакоіў Перэ:
— Як гэта сумна, пан лічыў яе здароваю, а з ёю здарыўся сапраўдны прыпадак, невядома чым справакаваны. Я ж, здаецца, не падобны да забойцы?
— Пані лепш, вы супакоіліся? — спытала Берта ў пані Рамбэр.
Хворая паціснула плячыма:
— Каб ты ведала; як я перажываю, што не здолела стрымаць сябе. Але я хачу спытаць: ты сапраўды лічыш мяне вар’яткаю?
— Што ж пра гэта думаць... Пані такая ж хворая, як і я,— адказала сястра.
— Адкажы, калі ласка, за той час, што я знаходжуся тут, мая хвароба праявілася як-небудзь?
— Не, доктар Перэ лічыць пані здароваю.
— Я казала, што на мяне палююць. А калі я казала праўду? I калі мяне выправяць дадому, то праз колькі дзён я зноў апынуся ў вар’ятні?
— Гэтага не можа быць! — абурылася Берта.
— Паслухай, Берта, я нікому не казала, але спачатку я нават узрадавалася, калі мяне паклалі ў вар’ятню, тут я адчула сябе ў бяспецы. Але цяпер усё змянілася, я павінна адсюль знікнуць, але не на тое, каб вярнуцца дадому, да мужа.
— Куды ж пані пойдзе?
— Я вельмі багатая, Берта, вельмі! Я магу забяспечыць усё тваё далейшае жыццё. Дапамажы мне ўцячы адсюль, і я аддзячу! — сястра Берта паспрабавала вырвацца і ўцячы, але Аліса Рамбэр моцна трымала яе за руку.— Колькі табе трэба? Трыццаць тысяч, сорак?
Берта, ашаломленая гэтымі казачнымі для яе лічбамі, маўчала. Аліса Рамбэр зняла з пальца пярсцёнак з дыяментам і аддала яго сястры.
— Бяры, гэта аванс, і пачынай рыхтаваць мае ўцёкі.
Берта стаяла і не разумела, сон гэта ці ява.
— Якое багацце,— прашаптала яна.
XVI
Грузчыкі
Берта адчыніла дзверы віннага склепа: каля цынкавай стойкі тоўпіліся распаленыя віном мужчыны. Дзяўчына крыкнула ў залу:
— Жафруа! Бочка!
— Ён тут! Глядзі, вось і сястра. Не сысці мне з гэтага месца, калі я не згадваў цябе сёння.— Жафруа па мянушцы Бочка расцалаваў сястру ў абедзве шчакі. Берта ў адказ пацалавала брата. I ён пацягнуў яе да купкі дужых шыракаплечых хлопцаў з чаркамі ў руках.
— Ёсць прапанова якраз для цябе,— Берта ўсміхнулася.
— Відаць, недзе на дарозе грошы валяюцца, а грошы мяне заўсёды вабяць. Але зараз я ўдзельнічаю ў конкурсе грузчыкаў. Прыходзь а шостай на кірмаш, там будзе конкурс.
Штогадовы конкурс на замяшчэнне вакансій грузчыкаў праводзіўся на цэнтральным кірмашы ў канцы верасня. Трэба было перанесці на адлегласць дзвесце метраў мех мукі вагою ў сто пяцьдзесят кілаграмаў. У журы ўваходзілі высокія чыноўнікі гарадскога магістрата, самыя вопытныя і старыя грузчыкі.
Натоўп, які сабраўся паглядзець конкурс, быў стракаты. Берта заўважыла ў натоўпе мужчыну моцнага складу, гадоў каля трыццаці пяці, у сіняй куртцы з чырвонай хусткаю на шыі.
— Мяне завуць Жуло,— назваўся незнаёмы.
Берта ветліва яму адказала:
— А мяне Бабінетай, я сястра вунь таго, Жафруа-Бочкі.
Жуло ўзяў на сябе ролю рыцара Берты. Калі абвясцілі вынік, то аказалася, што Жафруа і ягоны сябар падзялілі першае месца.
Абмяркоўваючы гэта са сваім новым знаёмым, Берта-Бабінета не заўважыла, як да іх наблізіўся мужчына ў старым чорным паліто і ў жакейскім каптурыку на гладкіх валасах. Ён уважліва прыслухоўваўся да размовы.
— Хадзем,— Жуло ўзяў дзяўчыну за руку, цябе чакае брат.— Паколькі Берта вагалася, ён прашаптаў ёй на вуха: — У гэтага чалавека выгляд мярзотніка.
— Сапраўды, якая гідкая фізіяномія,— адказала дзяўчына і дадала тонам медыка-прафесіянала: — Паглядзі на колер ягонага твару. Ён, мабыць, вельмі хворы, бо надзвычай бледны. Ён нават зялёны.
XVII
«Свіння святога Антона»
Жафруа-Бочка і Берта вырашылі павячэраць у шынку «Свіння святога Антона». Перад ганкам стаяў ровар валацугі Бузіля.
Пасля таго як Бузіль вылавіў у рацэ нябожчыка Шарля Рамбэра, ён нарэшце ажыццявіў свой план і прыехаў у Парыж, дзе наняўся ў шынок старога Франсуа.
У шынку тытунёвы дым гусцеў, а гамана гучнела. Час набліжаўся да дзвюх гадзін ночы. Гаспадар хрыпатым басам звярнуўся да наведвальнікаў:
— Каму цэлую выварку гарачага віна?
Берта сядзела побач з братам.
— Разумееш, мне патрэбны такі дужы чалавек, як ты. Трэба зламаць краты на вокнах.