— Дуры, дуры нам галаву! — уставіла сваё слова Маша.— Мы ж добра ведаем, што яно i як... Ведаем, на каго ты маеш вока...
— Ну, на каго? — усміхнуўся.
— Нa таго, чые вокны толькі што вачыма еў...— з іроніяю адказала Маша.— На ганарыстую Зоську!
— От, выдумляеце нешта.
—Не выдумляю. Усе ведаюць: аж млееш за ёю.
«Злыя гэтыя пападзянкі,— падумаў.— Як восы. Вучаныя, гарадское вучылішча ў Нясвіжы паканчалі, ганарлівыя, што без качаргі носа не дастанеш, а ніхто нават i не пасватаецца... I Дзяжко, Гарбуковіч ды Петухоў круцяцца каля ix, жлукцяць папоўскую гарэлку, а не завіхаюцца браць каторую, з беленькімі ручкамі, замуж. Смяюцца за вочы: «Хай пашукае бацюшка іншых дурняў!»
— Ну ідзі, Янка, не будзем табе замінаць...— запынілася каля Супраневічавага плота Кацярына.— Удачы табе... Мы з табою ці з вашаю Кастусяю яшчэ пашэпчамся. У нас ёсць адна сакрэтная размова...
«Канечне ж, пра Алеся...— здагадаўся.— Можа, i сёння нешта сказала б, каб не гэтыя цытры...»
5.
Гаспадар, Супраневіч, яшчэ таптаўся каля хлява. Здаецца, мяшаў пакалкам у цэбры сечку.
Янка зірнуў на яго цёмную, сагнутую постаць толькі на міг, адразу ж перавёў вочы на маленькае акно: хто там, у хаце?
— Пачакай, Янак,— пазнаушы i ўпоцемку, затрымаў яго Супраневіч. I тут жа хутка, угнуўшыся, пашыбаваў па двары сюды, да нізкай, накрытай саломаю хаціны. Высокі, тонкі, худы, як царкоўная мыш. Недзе адных з яго бацькам гадоў. Заядлы сябрук з іхнім Алесем. Любяць абодва пагаманіць пра палітыку, пра жыццё-быццё, чытаць газеты i тоўстыя кнігі.
Супраневіч — чалавек шчыры, даверлівы, ахвочы не толькі да навін i чытання, але i да гамонкі. Загавары з ім, папытай ці раскажы сам пра што — дык цябе надоўга не адпусціць, без канца будзе баяць байкі. У яго, як ні ў кога з мужчын у вёсцы, нейкая патрэба гамонкі пра жыццё-быццё. I са сваімі людзьмі, i з чужымі. Адны яго хваляць за розум i паважнасць, іншыя пасміхоўваюцца, лічаць за дзівака, дамарошчанага праўдалюбцу i філосафа ды за таго чалавека, што без патрэбы праз цягу да чытання ссушыў свае мазгі, парушыў розум. Быў некалі да сарака гадоў непісьменны, чалавек як чалавек, казалі ў Янкавінах, а потым падбіўся да прыезджага настаўніка, i той ад суму ў зімовыя вечары навучыў яго чытаць i пісаць. Супраневіч, стаўшы «вучаным», завёў судовую цяганіну ca Свістуновым за сенакос, што за янкавінскаю рэчкаю, лічачы яго гуртовым, а не панскім. Акружны суд у адзін час схіляўся на ix бок, але Свістуноў падмазваў, i вышэйшы суд перасудзіў усё на карысць пана. Супраневіч са сваёю пісанінаю дайшоў аж да сената. Хацеў пісаць i на імя самога цара, але калі тутэйшыя ўлады прыстрашылі, што сашлюць у Сібір,— здаўся, перастаў судзіцца. Памагаў толькі складаць янкавінцам, налібачанам i прудзянам скаргі ды прашэнні.
Супраневіч падышоў, падаў невялікую чэпкую руку.
— Нешта позна вы ўходжваецеся, дзядзька,— паціскаючы руку, прамовіў Янка, пазіраючы цяпер на яшчэ болей цёмны, як у цыгана, Сцяпанаў твар, адвіслую ніжнюю тоўстую губу i гарбаты на пасяродку i загнуты да верхняй губы нос. Усе Чорныя падобныя. Як на адзін капыл.
— Ды забавіўся, таўчы яго камары. Хоць i гаспадарка тая, як у пагарэльца...
— Чыталі, пэўне...— усміхнуўся Янка.
— Aгa,— шморгнуў рукавом нявыдубленага не то белага, не то шэрага кажушка пад носам Супраневіч.— Даў ваш Алесь «Нашу ніву», дык чытаў, пакуль відаць было. Надта ўсё чытэльна. I пра гаспадарку, i пра свет, i складанцы ўсякія, i вершыкі... I смешнае бывае... Гэтую газэтку я лепш люблю чытаць, чым тыя, што Сяргеенку прыходзяць. Ды Сяргеенка надта i не дае чытаць. Крывіцца: можа, i не хоча, таўчы яго камары, каб i ты, просты чалавек, тое, што i ён, ведаў. Хоць, я табе скажу, нічога з тых яго газэт надта не ўведаеш. Брэшуць на чым свет стаіць...
Янка слухаў i асцерагаўся, каб Супраневіч не разгаварыўся. Яго не так вабілі Сцяпанавы гамонкі, як вабіла Сцяпанава хата. Ён раз за разам пазіраў на акно. З хаты каторую ўжо хвіліну чуўся малады, здаровы хлапечы смех i прытворны дзявочы енк.
— Я вот што хацеў у цябе, Янка, запытаць,— нібы адгадаўшы яго запаветныя думкі, павярнуў гамонку на іншае Супраневіч.— Ці ж добра вы з'ездзілі на Шубін?
— Добра.
— A ў нас там, таўчы яго камары, нізкі луг,— уздыхнуў Супраневіч.— Але ўсё роўна прыйдзецца ехаць. Няма чаго чакаць. Відаць, у панядзелак i мы пададзімся.
— Ест хто ў вас, дзядзька Сцяпан? — запытаў Янка, хоць i сам добра ж чуў піск i енк у хаце.