— Баб замала, — асцярожна заўважыў ён.
— На патанчыць хопіць, — адмахнулася Кася Залатая Труба.
— Не надта хопіць, — уздыхнуў Бык.
— На спаць замала, а на вячоркі-то і замнога, — безапеляцыйна адрэзала Кацярына Сперда.
І Бык капітуляваў.
Першым з’явіўся дружбак і пратэжэ Пецькі Быка на гэтым прыёме, звычайны камароўскі паточнік Фіська. Кася Залатая Труба не любіла яго за адсутнасць зладзейскага аўтарытэту і нядбаласць у адзенні. Пару разоў яна ўжо пасварылася з каханкам, абгаворваючы ягонага таварыша.
І цяпер Фіська прыйшоў у неахайным строі, брудных ботах, ускудлачаны, непаголены і да таго ж п’яны. Пецька Бык сардэчна яго прывітаў. А вось Кася дэманстратыўна адвярнулася да яго спінай і праз акно пазірала на вуліцу. Фіську гэта не збянтэжыла, і ён, маючы на ўвазе яе позіркі ў акно, заспяваў:
— Ты б свае старыя, прынамсі, наваксаваў, — пагардліва, але крыху лагодней адгукнулася Кася, якая вельмі любіла спевы і музыку і магла расчуліцца ад зладзейскіх песень.
А Фіська — камароўскі салоўка — спяваў далей. Адчуваў зладзейскай інтуіцыяй, чым Касю ўзяць:
Следам за Фіськам прыйшоў падобны да распарадчыка пахаванняў або і да нябожчыка ў адпачынку, урачысты і сур’ёзны скрыпач Пятрок Парадак. Ён быў высокі, худы, але рукі меў неверагодна моцныя, чым зрэдку выхваляўся. Акрамя таго, ён быў вельмі хвацкі. Фіська казаў пра яго з захапленнем: «Нічога ў ім няма: скура, жыла і косць, а як шмайдане — ногі працягнеш! А самога ніхто права не мае крануць».
Парадак асцярожна паклаў на камоду скрыпку і ўрачыста павіншаваў Касю.
— А дзе Папугай? — спытала Кася, маючы на ўвазе гарманіста.
— Кірнуў сабе і спіць, — бездапаможна развёў жалезнымі рукамі скрыпач. — Я яго будзіў, будзіў… аніякім парадкам не ўстаў. Табакі яму ў нос напхаў. Таксама нічога… Як праспіцца, то прыйдзе. Ён любіць, такім парадкам, пад гарэлачку граць…
— Вельмі шкада, — расчаравана сказала Кася.
Пасля прыйшлі Жаба і Чэсік Свабода. Наогул Жаба не любіў Свабоду, якога падазраваў у сацыялізме, але неяк так складалася, што яны або жылі на тых самых малінах, або сядзелі ў тых самых турмах. Нават траплялі ў агульныя камеры. Пасля таго, як яго выкінулі з Польскай сацыялістычнай партыі і адседкі, Чэсік Свабода крыху зменшыў свой агітацыйны запал. Ён ведаў, што злодзеі ў сацыялістычных пытаннях чуйкай ветраць махлярства і абдурванне фраераў… Толькі цяпер, пасля прачытання вялікай колькасці нелегальных камуністычных выданняў, Свабода адчуў глебу пад нагамі. Проста знайшоў магчымасць выплысці з глыбінь зладзейскага існавання на паверхню нармальнага жыцця. Таму ён усляпую агітаваў за бальшавікоў, ажно пыл курэў… А вось Жаба, славуты варшаўскі злодзей, звонку быў тыпам такога буржуя, якога ўяўляюць сабе і малююць у карыкатурах бальшавікі.
Жабу Кася Залатая Труба прыняла з асаблівай пашанай. Негаваркі, сур’ёзны злодзей мімаходным, але ўчэпістым ацэначным позіркам акінуў абстаноўку і адразу ж прысеў у куце канапы. Кася села з ім поруч. Пачалі размаўляць напаўголасу пра важныя зладзейскія пытанні.
Тым часам Чэсік Свабода сабраў вакол сябе Пецьку Быка, Фіську і Парадка.
— Вось ты, напрыклад, — прамаўляў Свабода, тыцкаючы пальцам Фіську ў грудзі, — каб не буржуазія, не хадзіў бы ў рызняку (ён меў на ўвазе падранае адзенне паточніка).
— Ды ну?.. Што ты гаворыш? — падняў бровы ўгару Фіська і адначасова запытальна паглядзеў на Пецьку Быка.
— Так, так… Я табе кажу… Кожны павінен прынамсі тры строі мець.
Раптам з дзвярэй раздаўся голас:
— …Чырвоны, зялёны і белы…
Гэта прыйшоў Янка Залаты Зуб, які ўвесь час пакепліваў са Свабодавай агітацыйнай маніі. Кася Залатая Труба ажывілася: ужо два зладзейскія тузы ўшанавалі сваёй прысутнасцю яе прыём. Янка прывітаўся з прысутнымі і далучыўся да Жабы і Касі.
Тым часам Чэсік Свабода гнуў далей, а Бык, Фіська і Парадак вымушаныя былі слухаць, бо не мелі іншага занятку.
— …Адзін строй павінен быць працоўны, але добры. Другі штодзённы: першакласны, моцны і файны. Трэці, што называецца, святочны. Каб люстэрка ўсміхалася.
— Такім парадкам, — адгукнуўся скрыпач, — то святочнага і апрануць нельга.
— Чаму ж гэта? — здзівіўся Свабода.
— Калі ў іх святых няма, то якія ж святы?
— Іншыя святыя ёсць, — захацеў пахваліцца сваімі ведамі Бык. — Тыя ж самыя Ленін з Троцкім — гэт як Пётра з Паўлам. І іншых шмат. Хіба ж не? — звярнуўся ён да Свабоды з пытаннем.
— Гэта вы, таварышы, не так разумееце, — запаліўся Чэсік Свабода.
— Таварышы злодзеі… — паправіў яго з кута Янка Залаты Зуб, ён мімаходзь прыслухоўваўся і да іх размовы.
І Чэсік Свабода пусціўся ў блытаную лекцыю на тэму камуністычнай дактрыны. Слухачы ўважліва назіралі, цярпліва прымалі невядомыя сацыялістычныя тэрміны і, здавалася, добра разумелі. Раптам Фіська катэгарычна рубануў:
— Я на такое не згодны!
Чэсік вылупіў вочы.
— Чаму?!
— Ну на тры строі… Бо выходзіць так: працоўнае толькі для працы. Клёва. Другое… таксама файна… Ну а трэцяе, першай класы, зусім не падыходзіць… Як жа я «на паток» пайду? Мне во такое трэба… — І Фіська паматляў брудным крысом выцвілага пінжака. — Каб «за паток» брацца можна было.
Чэсік балесна паморшчыўся:
— Таварыш, вы мяне зусім не разумееце! Я кажу пра тыя часы, калі не трэба будзе красці. Калі…
Свабода разводзіў пальцамі ў паветры, бо раптам яму не хапіла аргументаў. На дапамогу прыйшоў Янка Залаты Зуб:
— Ленін і ягоны швагер Маркс сюды гэтую машыну прывязуць, што з саломы і дрэва сальцісоны робіць.
Гэтая з’едлівасць не збіла Свабоду з панталыку. Ён казаў далей, толькі крыху цішэй.
— Файны хлапчына, — заўважыў Янка, звяртаючыся да Касі. — Залатыя рукі, характэрны. Толькі з гэтым камунізмам крыху ўчадзеў.
— Перамудруюць і яго, — неахвотна адгукнуўся Жаба. — Для разумнага гэта ўсё задурное і застарое будзе. Зрэшты, што там шпагат добрага прыдумае? Толькі турмы, войны і рэвалюцыі… Калі б усе менш балбаталі, а больш рабілі, то і без агітацыі і без рэвалюцыі галеча б знікла. Атак, сволачы, толькі круцяць, забіваюць, а самі тым часам вялікімі панамі робяцца! Добра жаруць, раздаюць загады і ў славе сыцеюць!
— І вось вераць ім, — заўважыў Янка Залаты Зуб.
— Вераць, бо кожны шчасця хоча, — задуменна і быццам бы са смуткам сказаў Жаба.
— А дзе ж яно… шчасце? — далучылася Кася, думаючы пра што іншае: «Чаму ж яны так паволі збіраюцца?»
— Шчасце тут, — Жаба паклаў руку на грудзі. — Толькі ў сабе! — сказаў ён сур’ёзна, з сілай і ўпэўненасцю. — І ніхто нам яго не дасць!
У вялікім пакоі раптам нібы святлей зрабілася. Гэта ўвайшлі разам тры маладыя і прыгожыя дзяўчыны. Убраныя ў ліловае сёстры Анка і Янка Афрыканкі і маладзенькая, на выгляд зусім падлетак, шапенфельдэрка Лёля Ландыш, уся ў ружовым.
Следам за імі з’явіліся Мангол (Баран), Моркаўка і Паніч (Ясь). Мангол адразу далучыўся да тузоў і шчасліва-зіхоткай ад іх таварыства Касі Залатой Трубы. Моркаўка стаў ахвярай агітацыі Чэсіка Свабоды, якога слухачы проста трывалі. А Ясь, хаваючы збянтэжанасць за ўдаванай свабодай і рассыпаючыся ў кампліментах, думаў, да каторай з дзяўчат варта падваліцца. Найцікавейшай была Лёля Ландыш: смелая, зграбная, але занадта худая і дзяцінная, як на ўтылітарны густ Паніча.
Неўзабаве з’явіўся Кулямёт — кароль менскіх даліншчыкаў, у Варшаве празваны «Сячкарняй» за дзіўную манеру гаварыць.