— Пані Кацяры… ну… ну… ві… ві…
— Ой, не напружвайся, — перапыніў яго Янка, — віншую — і канец.
Кулямёт махнуў рукой і засмяяўся.
— Ты лепш не гавары, а заспявай… — параіў яму Мангол.
Кулямёт таксама апынуўся ў тузовым таварыстве каля Касі як яе непераўзыдзены настаўнік кішэнных аперацый.
Найлепш падала сябе Тоська Сарока. Яна прыйшла ў элегантнай вечаровай сукенцы, пашытай — пасля нарады з арыстакратычнай Сабінай — адмыслова для гэтага прыёму. У Сабіны яна пазычыла пару дробязяў з упрыгожанняў, зрабіла ў цырульні элегантную прычоску і была, са сваёй свабодай у паводзінах, добрымі манерамі і прыгожымі выглядам, асобай выключна цікавай. Яны сардэчна расцалаваліся з Касяй. Паважліва і абаяльна Тоська прывіталася з рэштай таварыства і далучылася да тузоў. Ясь ніколі не бачыў Сарокі такой прыгожай, як сёння. «Такую б каханку мець!» — падумаў ён, памятаючы, аднак, што Тоська да хлопцаў не лезе, зрэшты, як жанчына яна была ў не ягоным гусце.
Да Касі падышоў Пецька Бык. Асцярожна, на пальчыках, ён наблізіўся да гурта тузоў, у якім каралявала радасная да чырвані на твары і поту на ілбе, шчаслівая, як ніколі, Кася Залатая Труба.
— Ну, чаго ты?! — гыркнула на Быка каханка.
— Кацярына пытаецца… можа, таго… ужо даваць… Ну? — быццам жаваў шкло Бык.
— Паспееш набрацца! — адрэзала Кася і кінула позірк на суразмоўцаў: «Бачыце, так я яго трымаю!»
Бык зусім збянтэжыўся.
— Як хочаш, — ён і счэз і збарвянеў, — я ж нічога…
— Зрэшты, яшчэ ж не ўсе, — крыху лагодней працадзіла Кася.
— А каго няма? — зацікавіўся Янка Залаты Зуб.
— Філіпа Лысага, — салодка праспявала Кася.
— Не варта чакаць. Гэты заўжды спазняецца, — вынес свой прысуд Жаба.
— У мяне таксама часу няма, — дадаў Мангол.
Пачалі сядаць за стол. Цяпер усе ўважліва прыглядаліся адно да аднаго, асабліва да незнаёмых. Звычайна і мужчыны, і жанчыны найбольш цікавяцца жанчынамі, ацэньваюць іх і вывучаюць. Толькі прырода іх цікаўнасці розная. Мужчына шукае ў жанчыне добрыя якасці, жанчына — недахопы.
Кася, усё больш пацеючы, рассадзіла гасцей. Месцы на чале стала занялі тузы, між імі, быццам дарагія камяні, управілі Касю Залатую Трубу, Тоську Сароку і Ландыш. Падчас рассадкі прыйшла Ядзя Рудая, прывабная дзяўчына з пышнай хваляй медных валасоў і прыгожым колерам скуры. Яе пасадзілі поруч з Янкам Залатым Зубам. Ясь апынуўся паміж Моркаўкам і Пецькам Быком.
Калі госці ўжо сядзелі за сталом і налілі па першым кілішку, дзверы адчыніліся і ў пакой урачыста ўвайшоў Філіп Лысы. Ён быў у вечаровым строі, бліскучы, далікатна пахучы, паголены да ззяння майстар фарсавання. Зладзейскі арыстакрат, хадзячая злачынная знакамітасць.
— Вітаю шаноўнае таварыства! — урачыста і свабодна прамовіў Філіп. — Мілай гаспадыні маё шанаванне і найлепшыя пажаданні ад шчырага сэрца!
Ён пацалаваў Касіну руку, чаго злодзеі ў сваім таварыстве не робяць. Пасля, згодна з этыкетам, прывітаўся з жанчынамі, пасля з прыяцелямі. Жаба пры гэтым злёгку прымружыў вока і зірнуў на Мангола. Абодва згодна ўсміхнуліся. Яны цанілі Філіпа як злодзея, але іх забаўлялі яго ненатуральныя манеры. «Графа рэжа», — казалі яны. Каб Філіп не быў такім салідным злодзеем, яму б з’едліва дапякалі. А так не выпадала, бо ён належаў да іх хеўры і на многіх работах і ў турмах паказаў сябе як салідны калега. Таму ягоны «арыстакратызм» трывалі як дзівацтва.
Кася падарвалася з крэсла, каб саступіць сваё месца Філіпу, але той быў катэгарычна супраць і сеў на канцы стала. Пасля агульных пратэстаў пытанне было вырашана: крэслы ссунулі і даставілі яшчэ адно для Філіпа; паміж Касяй Залатой Трубой і Манголам.
— Ну, будзьма, — прамовіў Жаба, — бо ад гарэлкі кілішкам патыхаць будзе.
І гарэлка шчодра палілася ў кілішкі. Скрыпач Парадак сядзеў разам з гасцямі за сталом і піў, не саступаючы ім. Кацярына Сперда абслугоўвала бяседнікаў, прычым Манголу, свайму колішняму кватаранту (і каханку), прыносіла найлепшыя кавалкі.
Жанчыны пілі гарэлку памяркоўна і крыху манерна, толькі Тоська Сарока старанна падтрымлівала тосты і салідна, але эстэтычна ела. А Філіп Лысы проста адпраўляў святочнае набажэнства. І так спрытна ўпраўляўся ля стала, што ягоны бліскучы пярсцёнак з брыльянтам толькі і мільгаў. Адначасова ён вёў таварыскую размоўку з Касяй і выразна заляцаўся да Ядзі Рудой, што надзвычай забаўляла Янку і Жабу. Але дзяўчына даволі прыхільна спадцішка прыглядалася да Філіпа і нават некалькі разоў усміхнулася, што, урэшце, прывяло старога, чулага да дзявочай прыгажосці злодзея ў экстаз. «Ах, каб толькі не гэтая подлая лысіна!»
Ясю, які сядзеў паміж Моркаўкам і Быком, не было з кім паразмаўляць, таму ён, не губляючы часу, піў і еў і адначасова з цікаўнасцю прыслухоўваўся да размоў. Яго даймала жаданне памяняцца месцам з Быком і сесці поруч з Анкай Афрыканкай.
У той час, калі ў кватэры Кацярыны Сперды адбываўся ўрачысты прыём у гонар Касі Залатой Трубы, Ісай — знакаміты камароўскі хуліган — піў з чатырма прыяцелямі ў скупшчыцы Чорнай Ханы. Мінулай ноччу яны зрэзалі ў балагулы Шлёмы Гоя два складныя дашкі з брычкі і знялі з колаў гумы. Прадалі ўсё гэта скупшчыцы і частаваліся гарэліцай.
Чорная Хана з ахвотай пазбылася б іх і наогул ніякіх інтарэсаў з імі не мела, бо часта з гэтага вынікалі непрыемнасці, але баялася, каб хуліганы не нарабілі ёй вэрхалу, таму хоць і неахвотна, але прымала іх.
Ісай калісьці быў мясніком, але ўвесь час краў мяса, і пасля некалькіх заўваг яго выгналі. Тады ён уступіў у арцель вакзальных насільшчыкаў. Але і там доўга не пратрымаўся: штосьці скраў і трапіў у турму.
Гетман камароўскіх хуліганаў быў высокага росту, плячысты і надзвычайна дужы. Вочы ў яго былі злосныя, маленькія, шпаркія. На вуснах — хітрая ўсмешка. Сябе ён лічыў вельмі разумным. Тым часам быў ён дурны настолькі ж, наколькі дужы. Таксама Ісай лічыў сябе злодзеем, бо і краў, і сядзеў у турме. Але злодзеі яго пазбягалі, бо амаль за кожны крадзеж ён трапляў у вулей. Неяк сталася так, што Ісай трапіўся на нейкім крадзяжы і ў паліцыі, калі яго ўзялі ў абарот, выдаў супольнікаў. Гэта канчаткова дыскрэдытавала яго ў вачах прафесійных злодзеяў. І ніхто з іх не жадаў мець з ім спраў.
На Камароўцы Ісай меў шырокія магчымасці праявіць сябе. Сабраў вакол сябе шмат сябрукоў і гойсаў у іх таварыстве, атручваючы іншым жыццё. Яны абкрадалі гарышчы, прыбудоўкі. Кралі коз, курэй, нават бульбу са склепаў. Акрамя гэтага, яны тэрарызавалі дробных злодзеяў (пераважна паточнікаў) і бралі даніну з іх работы.
Амаль штодзённа Ісай уздымаў дзесьці бойку. Нават і без нагоды. Сябе ён не бярог, таму трапіць пад раздачу не баяўся. Ён паўсюль шукаў звады і скандаліў. Але калі загадзя адчуваў, што прайграе, то прыдзірак пазбягаў. Найлепшых злодзеяў таксама не чапаў, бо ведаў, што такі не дасць сябе зневажаць і, нават калі будзе нашмат слабейшы, адрэагуе нажом, а то і рэвальверам.
Год таму ў Ісая на Камароўцы быў канкурэнт. Гэта таксама быў хуліган, старавер Казьма Вялікі, пасля многіх непрыемнасцей выгнаны з дому бацькамі. Казьма саступаў Ісаю ў сіле, але ўмеў добра біцца на кулаках. Пасля першай бойкі з ім — калі іх урэшце разнялі сябры — акрываўлены Ісай вырашыў адпомсціць. Ён завітаў да Казьмы з гарэлкай і сказаў так:
— Нас тут двое… Мы свае хлопцы… Нашто нам грызціся… Абодвум месца і фраераў хопіць… Хіба не? Вып’ем во, на згоду… Можа, яшчэ адзін аднаму прыдадзімся…
Казьма быў легкаверны і не адчуў падступства. Ісай наліў шклянку гарэлкі і ўрачыста прамовіў:
— За цябе, братка!… За згоду!
Казьма хітнуў галавой. Ісай выпіў гарэлку і напоўніў шклянку да краёў.
— Трымай, братка! Куляй на здароўе!
А калі Казьма, седзячы за сталом, паднёс да вуснаў шклянку і пачаў піць, Ісай устаў і з усяе сілы страшным ударам убіў яму шклянку і аскепкі шкла ў нос, губы, дзясны і рот. Пырснула кроў. Казьма глуха застагнаў.
А Ісай загадзя падрыхтаванай кілаграмовай гірай, замацаванай на рамяні, пачаў наносіць яму раз’юшаныя ўдары. Казьма ўпаў на падлогу.
Ісай біў, намагаючыся як найбольш скалечыць яго. І Казьму забралі ў шпіталь. Твар і рот у яго былі страшна знявечаныя, зубы выбіты, пераламаныя рэбры і рукі. Яго доўга складвалі, зашывалі, цыравалі і лячылі. Урэшце ён выйшаў са шпіталя, але кепска валодаючы правай рукой і кульгаючы.