— Але ж жыхары гэтага горада паміж сабою неяк кантактуюць... Не могуць жа яны заставацца нямымі? — разважаў сам-насам Перуновіч. — Відаць, нешта з маім слыхам... Ці ў гэтым горадзе я пакуль чужы, выпадковы навалока? Тым больш, што, здаецца, акрамя дзяўчыны мяне тут ніхто не заўважае і ніяк не рэагуе. Можа, гэта і да лепшага. Я быццам падглядаю-зазіраю ў забароненае праз шчылінку. Брыдкавата і нядобра гэта, але ж не я вінаваты.
У маўклівым роздуме мінула некалькі хвілін. Антак упінаўся позіркам у дзверы майстэрні, але яны не шалахнуліся. Паўз будынак спяшаліся размаітыя постаці. Вецер паддзімаў непрыкрытыя валасы на галовах жанчын, а з аднаго паўнацелага і напудранага спадара нават сарваў цыліндр. Капялюш пакаціўся пад колы лімузіна, але шаноўны пан не звярнуў на гэта ўвагу. Машына праехала, і асірацелы цыліндр застаўся ляжаць, пакінуты пасярод дарогі.
«Што ні месца, то свае звычкі і правілы. Так яно, відаць, і павінна быць».
Зверху нечакана грымнула: адрывіста і хлёстка. У тое ж імгненне сыпануў дождж. Порсткі і буйны. Кроплі як боб. Хлопец наважыўся схавацца пад брылёк старой будыніны з прыступкамі, але заўважыў, што ніводная дажджынка не намачыла яго апратку. Ды і гараджане не заўважалі навальніцы. Яна быццам была і ў той жа час яе не існавала.
— Хутчэй за ўсё дзяўчыну я сёння ўжо не пабачу, — прашаптаў сам сабе Перуновіч і няспешна пашкандыбаў па вуліцы ў бок недалёкага сквера.
Навокал пасвяжэла. Святлейшымі падаліся прывідна-рэальныя дамы, майстэрні і лаўкі, людскія постаці як быццам убіраліся ў цела: знікала з іх ранейшая расплывістая прывіднасць. А лістота на дрэвах рабілася насычана зялёнай ды напаўняла наваколле непаўторным пахам лета. Дождж ішоў, грымела навальніца, але адначасова дажджу і не было (гэта як у сне: трапляеш у хуткаплынную рэчку, захлёбваешся вадой і ў той жа час адчуваеш, што ўсё тваё цела сухое).
«Ну як гэта можна растлумачыць, Божа мой літасцівы», — хлопец азіраецца, круціць галавою, каб зачапіцца позіркам хоць за нешта, што змагло б вытлумачыць яго заблытаную разгубленасць, зразумець незразумелае. Але гараджане праходзяць заспакоеныя і прасветленыя, як быццам усе яны жыхары вечнага Раю. Без аніякіх праблем, клопатаў і турбот.
«Ё-маё, гэта вар’ятня, а не Рай! — пераконваецца Перуновіч. — Так жыць нецікава. Не хачу я акварыумнага існавання».
— Не бойся, даражэнькі, — чуе ён над самым вухам і паварочвае галаву. Побач з ім упадабаная паненка, што заходзіла ў майстэрню. На твары тая ж шчаслівая ўсмешка, на руках пальчаткі цялеснага колеру.
— Ты навічок, мо таму ўсяго і палохаешся. Я адразу заўважыла, што ты не з нашых і закінуты сюды выпадкова ці па чыёйсьці найвялікшай просьбе. Такое рэдка здараецца, каб жывы ўбіваўся ў наш свет.
— Прабач, а як цябе... — спахапіўся Антак.
— Анэляй клічуць мяне, а маці называла Ганэлька.
— Што гэта за месца, патлумач, калі ласка. І чаму я тут і ў адначассе там, — Перуновіч апусціў вочы.
— Ведаеш, усё не так проста, як можа падацца напачатку, — дзяўчына ўзяла хлоп¬ца пад руку, але Антак не адчуў гэтага дотыку, яго быццам і не было.
— Гэта не горад, Антак, а велькі свет Продкаў.
— Адкуль ведаеш маё імя? — на лбе хлопца з’явіліся зморшчынкі.
— Тут усе і пра ўсё ведаюць. Таму і пастарайся не здзіўляцца таму, што пачуеш або пабачыш... — дзяўчына памаўчала, узіраючыся ў люстраное шкло кавярні. — Я некалі была тваёй нявестаю. Некалі. Толькі ж разбежка ў часе не дала магчымасці злучыцца нам разам, ды яшчэ мая ранняя смерць ад сухотаў многае перайначыла. Але справа не ў гэтым. Я ўсё роўна твая была, ёсць і заўсёды буду. Кожны дзень я кладуся разам з табою і першай адганяю ад цябе сны. Заўсёды радуюся шчаслівым хвілінам твайго жыцця і з усіх сілаў бараню ад няшчасцяў і праблем, якія толькі-толькі збіраюцца абрынуцца ды насунуцца на цябе. Заўсёды засцерагаю ад непажаданых крокаў і ўчынкаў, якія затым адгукнуліся б душэўнымі ды цялеснымі пакутамі. Я...
— Ты мой анёл-ахоўнік, — незнарок перапыніў Антак дзяўчыну.
— Не, любы, зусім не. Такой улады я не маю. Гэта не мая роля. Я ўсяго-ткі няспраўджаная твая жонка з даўняга-даўняга жыцця. Проста дапамагаю не заблытацца табе ў цяперашнім чалавечым жыцці. Зразумей: паняццяў учарашняга, сённяшняга ды заўтрашняга для насельнікаў краіны Продкаў нямашака. Каля кожнага з вас, зямных, нас, з краіны Продкаў, жыве па некалькі. Побач з сім-тым існуюць азлобленыя стварэнні, якія адно што помсцяць сваім абраннікам, даводзяць да знішчэння па прынцыпе: калі не мне, то і нікому. Другія — надзяляюць энергіяй і сілай волі, трэція — дапамагаюць пакахаць, чацвёртыя — паказваюць тую сцяжыну, што выводзіць да ўлады. І гэтак далей і да таго падобнае. Усё залежыць, ад якога радавога кораню паходзіць чалавек з вашага свету. Мы ж таксама ў свой час не змаглі шмат чаго спраўдзіць, калі хадзілі па зямлі пад промнямі сонца і наталялі смагу вадою з крыніц. І таму павінны здзейсніць праз вас, хто цяпер жыве, сваю ранейшую наканаванасць. Лагічна ўсё завяршыць. Бачыш, як да прымітыўнага ўсё проста. А ты адразу пра анёла-ахоўніка. Ім і так з вамі турботаў хапае. Бо нізкіх памкненняў у вас, цяперашніх, значна больш, чым праведна-высокіх, — Анэля хітравата пасміхнулася.
— Прабач, але ты мне так і не патлумачыла — чаму я тут, сярод вас, у краіне Продкаў. Хоць з твайго расповеду вынікае: вы ўвесь час знаходзіцеся сярод нас, зямных. Карэкціруеце нашы ўчынкі і паводзіны.
— Не перабольшвай, Антак. Мы даём права выбару, праз сумніў і роздум. Зрабіць так або інакш — вырашае ўсё ж сам чалавек. Мы проста закідваем у вашу свядомасць зернейка сумнення. Даём час для дэталёвага роздуму: а што атрымаецца, калі зрабіць так, а не гэтак, пайсці напрасткі ці саступіць на два крокі ўбок. Выбіраеш, Антак, ты і толькі ты.
— Тады навошта ваша краіна Продкаў?
— Усё вельмі проста: не дазволіць людзям згубіць дарэшты створанае пакаленнямі мільёнаў папярэднікаў. Сівой і бясконцай гісторыі вядомыя дзесяткі падобных выпадкаў... Ва ўсім гэтым дрэнна адно: вы, зямныя, хутка на ўсё забываецеся, не ўмееце рабіць высноў. Заўсёды жывяце па прынцыпе: пасля нас — хоць патоп. І ў ранейшыя часы прабацькоў, калі жыццё даходзіла да пэўнай мяжы развіцця і дабрабыту, вы нішчылі створанае дарэшты. Даводзілася нам, свету Продкаў, пачынаць усё наноў, з нуля, абсалютнага нуля (у нашым разуменні абсалютны нуль — не тое, што для вас). Стаміла цябе?
— Ды ўжо ж, — Антак зірнуў на клумбу пасярод вузенькай дарогі: ні прайсці ні праехаць. — Дзеля чаго яна тут?
— Ага, бачыш: нават у гэтым табе даецца права выбару. Ідзі напрасткі, знішчы прыгажосць, ці, зірнуўшы налева, заўважыш завулак, можна абысці, але патраціш некалькі лішніх хвілін, якіх зямным заўсёды не хапае. Вашая звыклая адгаворка на ўнутраную лянотнасць адна: «бракуе часу». А час бязмежны. Ён быццам ёсць і разам з тым яго не існуе. Парадокс, га? Адпачні пакуль, адпачні. Усё патрэбна абдумаць, над пачутым паразважаць. Цябе яшчэ чакаюць сустрэчы. І сустрэча з бабуляй. Тваёй бабуляй. Не апошні раз ты ў краіне Продкаў. А пакуль вяртайся ў свой горад, да сабе падобных. Вельмі не засяроджвайся на пачутым ды пабачаным. Да сустрэчы.
У тралейбусе было настолькі зябка, што халадэча даймала да спіннога мозгу. Некалькі пар мінчукоў, захутаных у зімовыя апраткі, нахохлена, бы вераб’і, уціскаліся ў стылыя мулкаватыя сядзенні. Сканцэнтраваны на дарозе вадзіцель ленаваўся абвяшчаць назвы прыпынкаў. А ўрэшце, каму гэта патрэбна? Пасажыры свой маршрут ведалі. Прыезджыя ж у такі час звычайна дабіраюцца да належных адрасоў таксоўкамі ці маршруткамі. Разам з тымі, хто гасцей сустрэне.
Антак, нягледзячы на зімнюю халадэчу, любіў такое надвор’е ў пазнаватую вечаровасць. Напаўпустыя магістралі, закалыханы мяцеліцай горад. Праз снежную каламуць прасветы акон у аднатыпных шматпавярховіках. Сіратліва-адзінокія прахожыя, што, быццам беспрытульныя мышы, шмыгаюць у цёмныя пад’езды да сваіх абагрэтых і абжытых кватэр.
Раптам, без дай прычыны, Антаку захацелася на мора. Да стромкіх кіпарысаў, разамлелых магнолій і хваляў гаркаватай вады. Бо паўднёвае сонца шчодрае да кожнага: ягоныя промні аблашчваюць, лагодзяць цела, закалыхваюць свядомасць і напачатку літаральна спальваюць скуру. Вядома ж, людзей неабачлівых ці неабазнаных. І нават у гэтым мы маем права выбару (так сцвярджала Ганэлька): ці няспешна, дзень да дня звыкацца з паўднёвымі промнямі, ці паспадзявацца на трывушчасць скуры ды яе пігментацыю — кінуць сябе любімага на пляжны жвір гадзінак на пяць... Усё залежыць ад моцы твайго (майго, яго, яе...) сілы розуму і сілы волі. Хто пераможа ва ўнутраным дыялогу...